به رگولاتور خطرپذیر نیاز داریم / گفت‌وگو با محمدرضا کلاهدوز مدیرعامل سیناکر

عباس عین‌علی/ تلاقی علوم و فناوری‌های جدید در رشته‌ها و شاخه‌های مختلف، افق‌های جدیدی از محصولات و خدمات خلاقانه را نمایان کرده‌ که هرچه بیشتر در زندگی انسان‌ها تأثیر مثبت دارد. سلامت در تلاقی با حوزه‌ آی‌تی و اینترنت اشیا به‌خوبی پتانسیل خود را نشان داده؛ تا آنجا که زیرساخت‌های متنوع و راه‌حل‌های فناوری‌محور، مفاهیم جدیدی را با عناوین تله‌مدیسن و تله‌هلث به علم پزشکی الصاق کرد.

ساخت یک زمین بازی که در آن همه بازیگران پیروز میدان‌اند، به مدد راهکارهای هوشمند و بستر‌های آنلاین امکان‌پذیر شده است. در کشور ما هم شرکت‌های نوآور، خدمات و محصولات دانش‌محور متنوعی ایجاد کرده‌اند که در این شماره از کارنگ به سراغ شرکت راهکار هوشمند سینا با برند تجاری سیناکر رفتیم و از محمدرضا کلاهدوز، مدیرعامل این مجموعه درباره محصولات و ابعاد بازاری که در آن فعال هستند، پرسیدیم.

لطفاً خودتان را برای مخاطبان ما معرفی بفرمایید.

متولد ۱۳۶۰ و تحصیلاتم در دانشگاه تهران در رشته الکترونیک بوده و بعد هم برای ادامه تحصیل به سوئد رفتم و دکتری نانوالکترونیک را دریافت کردم و حالا هم به‌عنوان استاد در رشته برق و کامپیوتر در دانشکده فنی دانشگاه تهران مشغول به تدریس هستم.

طی مدت فعالیت در دانشگاه یک ایده به ذهن‌مان خطور کرد و توانستیم با نیازسنجی و مطالعات بازار آن را از دانشگاه خارج کرده و در قالب دو شرکت دانش‌بنیان عملیاتی‌اش کنیم. یکی از این شرکت‌ها شرکت راهکار هوشمند سینا با برند سیناکر، یک سامانه هوشمند سلامتی است و یک شرکت تولیدی دیگر واقع در کارخانه تولید تجهیزات و ملزومات پزشکی با تمرکز بر محصولات مراقبتی دیابت که شامل دستگاه اندازه‌گیری قند خون با نام دیابان و نوارهای نمونه‌گیری است.

از چه سالی به‌صورت جدی وارد فضای نوآوری و کارآفرینی شدید؟

از سال ۱۳۹۴ اولین شرکت را با گروهی از استادان دانشگاه تأسیس کردیم. چند فعالیت مختلف در این شرکت انجام می‌شد که یکی از مهم‌ترین آنها مدیریت هوشمند سلامت بود. ما بر بستر IoT محصولاتی را به بازار عرضه کردیم که به بیماران این امکان را می‌دهد تا داده‌های مرتبط با وضعیت سلامت خود را جمع‌آوری و آن را از طریق گوشی‌های موبایل به سرور‌های ما ارسال کنند.

این اطلاعات می‌تواند هم توسط خود کاربر استفاده شود و هم می‌تواند به‌عنوان گزارش در اختیار پزشکان قرار گیرد. این سامانه هم‌اکنون با عنوان سیناکر فعال و در حال خدمت‌دهی است. قرار بود این سامانه در اختیار وزارت بهداشت قرار گیرد، اما با وجود تلاش‌ها و سرمایه‌گذاری‌هایی که انجام شده، وزارت بهداشت از تحویل‌گرفتن آن سر باز زد و سرمایه‌گذاری هسته اولیه با شکست مواجه شد.

بعد از این اتفاق این محصول از طریق دانشکده به معاونت علمی معرفی شد. در سال ۱۳۹۶ نیز محصول از طرف معاونت علمی مورد استقبال زیادی قرار گرفت و پس از شرکت در یک دوره توانستیم برای آن مدل کسب‌وکاری بنویسیم. سال ۱۳۹۷ موفق شدیم دوباره سرمایه جذب کنیم که در نهایت به تأسیس شرکت راهکار هوشمند سینا با ترکیب فعلی منجر شد.

این شرکت دو مأموریت داشت؛ اول تولید تجهیزات پزشکی و دوم ایجاد زیرساخت و سامانه هوشمند مدیریت سلامت. در واقع یک مأموریت سخت‌افزاری و یک مأموریت نرم‌افزاری در این شرکت برنامه‌ریزی شد. از آنجایی که تولید سخت‌افزار در قالب یک کارخانه و خط تولید به یک سرمایه بسیار بزرگ‌تر نیاز داشت، تصمیم گرفتیم بخش تولید را جدا کنیم. برای این منظور شرکت کامیاب طب نوین سینا را تأسیس کردیم. این شرکت در سال ۱۳۹۸ با مأموریت تولید تجهیزات پزشکی تأسیس شد.

در حال حاضر چند محصول در بازار دارید؟

محصولات ما به دو بخش محصولات سخت‌افزاری و محصولات نرم‌افزاری تقسیم می‌شوند. دستگاه‌هایی که توسط شرکت ما ساخته شده‌اند، عبارت‌اند از دستگاه فشار خون دیابان و نوار‌های نمونه‌گیری قند خون، دستگاه سنجش فشار خون و دستگاه آنالیز بدن که ۱۲ پارامتر از شاخصه‌های سلامت بدن را استخراج و آنالیز می‌کند. خدمات نرم‌افزاری پایش سلامت‌ آنلاین سیناکر هم به‌صورت کارت‌های اشتراک سه‌ماهه، شش‌ماهه و یک‌ساله عرضه می‌شود.

سیناکر چه تعداد کاربر دارد و چه حجمی از داده‌های سلامت توسط سامانه سیناکر جمع‌آوری شده است؟

سینا‌کر در حال حاضر ۳۶ هزار کاربر دارد و تقریباً ۲۵۰ هزار داده سلامت از طریق این کاربران جمع‌آوری شده است. این داده‌ها به‌صورت خودکار از طریق دستگاه‌های ما خوانده می‌شود. تمام داده‌هایی که از طریق کاربر جمع‌آوری می‌شود، توسط سینا‌کر آنالیز شده و به‌صورت چارت درمی‌آید.

گراف‌ها و چارت‌ها دید بهتری به کاربران ما می‌دهند و مسیر مشخصی را برای سبک زندگی مراقبت‌های سلامتی و نیازهای پزشکی ایجاد می‌کند. غیر از پردازش داده‌ها، کاربران می‌توانند با اسکن جعبه‌های دارو، اطلاعات دارویی را در پرونده سلامتی خود ثبت و یادآور‌های مختلفی را برای یادآوری مصرف داروها یا نمونه‌گیری قند خون ایجاد کنند.

غیر از دارو، نتایج آزمایش‌ها و بیماری‌های زمینه‌ای هم جمع‌آوری می‌شود. البته فعلاً به‌صورت دستی این اتفاق می‌افتد، اما نتایج به‌صورت آنالیزشده و نمودار قابل مشاهده است. این اطلاعات به‌صورت محافظت‌شده نزد کاربر وجود دارد و هر‌گاه نیاز داشته باشد آن را با پزشک به اشتراک بگذارد، می‌تواند با ایجاد یک لینک این کار را انجام دهد.

این در واقع فلسفه جدیدی از سلامت است. ما تاکنون پرونده شخصی سلامت نداشته‌ایم که بتوانیم روند و پارامترهای سلامتی خودمان را در آن رصد کنیم. متأسفانه پراکندگی در پرونده‌های سلامت افراد در بسیاری از موارد باعث بروز تشخیص ناصحیح می‌شود.

ما در سینا‌کر این امکان را فراهم کرده‌ایم که تمامی این داده‌ها نزد خود کاربر تجمیع شود و آن را به‌صورت نمودار در پنل اختصاصی خودش نمایش می‌دهیم، اما هر زمانی که نیاز به اشتراک‌گذاری آن با پزشک یا مرکز درمانی وجود داشته باشد، به‌سادگی با ایجاد یک لینک این امکان فراهم خواهد شد.

ما بر بستر IoT فعالیت می‌کنیم و ارتباطات ما به‌صورت آنی و لحظه‌ای اهمیت دارد. اختلال و ناپایداری در زیرساخت خطرات جانی برای کاربران ما به همراه دارد

با توجه به اینکه شما این اطلاعات را برخط دریافت می‌کنید، آیا اختلالات اخیر برای سیستم شما مشکل‌ساز شده است؟

قطعاً سیستم ما هم دچار مشکل شده است. بخشی از خدمات نرم‌افزاری ما مختص مادران باردار است. یکی از مهم‌ترین مشکلاتی که برای مادران باردار بعد از ماه چهارم بارداری به وجود می‌آید، فشار خون بالاست. از هر ۱۰۰ مادر باردار در این مرحله پنج سقط جنین فقط به خاطر فشار خون بالا اتفاق می‌افتد.

ما برای مادران باردار در سیناکر این امکان را فراهم کرده‌ایم که فقط با گرفتن فشار خون، وضعیت سلامت خود و جنین را رصد کنند. این اطلاعات به بخش ماماسنتر ۲۴ساعته سیناکر ارسال می‌شود و در صورت بروز مشکل با کاربر تماس برقرار خواهد شد و طبق پروتکل‌های وزارت بهداشت دستورالعمل‌هایی برای کنترل فشار خون پیشنهاد می‌شود و در صورت عدم رفع مشکل اقدامات اورژانسی انجام خواهد شد.

تمامی این عملیات و رصد داده‌ها از طریق زیرساخت اینترنت امکان‌پذیر است. پیش‌تر هم گفتم ما بر بستر IoT فعالیت می‌کنیم و ارتباطات ما به‌صورت آنی و لحظه‌ای اهمیت دارد. اختلال و ناپایداری در زیرساخت خطرات جانی برای کاربران ما به همراه دارد، اما از آنجایی که محصولات ما به‌صورت همزمان سخت‌افزاری و نرم‌افزاری است، تا حدود بسیار زیادی امکان بهره‌برداری توأمان آنلاین و آفلاین را دارد.

کمی درباره بازاری که در آن فعالیت می‌کنید، بگویید. اندازه این بازار چقدر است؟ خصوصاً در ارتباط با مهم‌ترین محصول شما، یعنی دیابان که برای اندازه‌گیری فشار خون است.

بازار دستگاه سنجش قند خون یک بازار بسیار بزرگ، نه فقط در ایران، بلکه در جهان است. سالانه بین ۶۰۰ هزار تا ۸۰۰ هزار دستگاه سنجش قند خون در کشور به فروش می‌رسد که به ازای هر دستگاه به‌طور میانگین حداقل هشت بسته نوار ۵۰‌تایی نمونه‌گیری هم به این رقم اضافه می‌شود. در حال حاضر تقریباً پنج میلیون نوار در سطح کشور مورد مصرف قرار می‌گیرد.

کسب‌وکار اصلی روی نوار نمونه‌گیری است. ما دستگاه‌مان را بر اساس یک نوار مرغوب کره‌ای ساخته‌ایم و در حال حاضر این نوارها از کره وارد می‌شود و در شرکت کامیاب طب نوین سینا برش و بسته‌بندی می‌شود. البته ما قرارداد انتقال فناوری ساخت نوار را با طرف کره‌ای منعقد کرده‌ایم، اما به خاطر ارز مرجع فعلاً این قرارداد عملیاتی نشده است.

ارز مرجع به واردات دستگاه و نوار قند خون اختصاص می‌یابد، اما به خط تولید آن نه! این هم متأسفانه از آن سیاست‌های عجیب و اشتباه است. یعنی ما تولیدی را انجام می‌دهیم که وارد‌کننده می‌تواند آن را با ارز مرجع وارد کند، ولی ما با نرخ آزاد ارز، تولید انجام می‌دهیم.

البته خود وزارت بهداشت تا حدود زیادی واردات ملزومات قند خون را محدود کرده که همین امر باعث شده به تولید‌کنندگان این محصولات کمک شود. واردات خط تولید این نوار با سیاست فعلی بالغ بر دو میلیون دلار هزینه‌ دارد. مواد اولیه می‌تواند با ارز مرجع بیاید، اما خط تولید باید با ارز آزاد وارد شود.

تقریباً می‌توان گفت این بازار یک بازار ۲۰۰ میلیاردی است و چهار بازیگر اصلی آن به‌صورت مساوی از آن برخوردار هستند؛ ما هم یکی از این بازیگران هستیم. مزیت رقابتی ما نسبت به سایر بازیگران دقت بسیار بالای دستگاه در خوانش نمونه‌هاست.

به همین منظور تست‌های سخت‌گیرانه‌ای در آزمایشگاه‌ها و بیمارستان‌های مختلف توسط نمایندگان فروش ما انجام شده است. خود ما هم برای دستگاه‌های تست نمونه، هزینه‌های زیادی کرده‌ایم که هیچ‌یک از رقبا این کار را نکرده‌اند. در کنار دقت بالا، برخورداری از سامانه آنالیز و ایجاد پرونده سلامت و امکانات نرم‌افزاری این امکان را به ما می‌دهد تا سهم بیشتری از بازار داشته باشیم. رقابت ما در بازار رقابت فناوری‌محور است و ما تاکنون در این رقابت برنده بوده‌ایم؛ چه از لحاظ فناوری بیوشیمی و چه از منظر تولید قطعات و فناوری الکترونیکی.

دغدغه اصلی شما به‌عنوان کارآفرین و کسی که در حوزه سلامت فعالیت می‌کند، چیست؟

حوزه سلامت آنلاین که فناوری‌محور است، نیازمند قانون‌گذاری‌های جدید و نگرش درست به این فضا و اقتصاد آن است. متأسفانه وزارت بهداشت با تمام قوا در برابر ایده‌های نوآورانه می‌ایستد. من فکر می‌کنم اگر قرار باشد سلامت آنلاین را گسترش دهیم و از فناوری‌های روز دنیا عقب نمانیم، به رگولاتور خطر‌پذیر نیاز داریم؛ رگولاتوری که بتواند همپای فناوری‌های روز دنیا و شرکت‌های دانش‌بنیان حرکت کند.

من در فضای آکادمیک پروژه‌های بسیار جذابی را می‌بینم که می‌توانند ارزش‌افزوده واقعاً بالایی را ایجاد کنند، اما با همین سخت‌گیری‌ها برای متخصصان و کارآفرینان ما سرخوردگی به وجود می‌آورند و آنها هم مجبور هستند یا مهاجرت کنند یا تغییر مسیر دهند. یکی از شرکای کسب‌وکاری ما استارتاپ هومکاست.

حتماً اخبار را رصد کرده‌اید و می‌دانید چندین بار از این استارتاپ شکایت شده است. نمی‌شود فقط در سخنرانی‌ها از سلامت آنلاین یاد کرد و در عمل با آن مقابله کرد. همین نگاه تا آنجا پیش رفته که افراد حتی اجازه داشتن داده‌های سلامت خود را ندارند، چه برسد به کسب‌وکارها و پلتفرم‌های سلامت دیجیتال. داشتن پرونده سلامت جامع و کامل و داده‌های پزشکی، حق افراد است و کسی نباید خود را مالک این داده‌ها بداند.