کارنگ رسانه اقتصاد نوآوری است. در کارنگ ما تلاش داریم کسب‌وکارهای نوآور ایرانی، استارتاپ‌ها، شرکت‌های دانش‌بنیان و دیگر کسب‌وکارها کوچک و بزرگی که در بخش‌های مختلف اقتصاد نوآوری در حال ارائه محصول و خدمت هستند را مورد بررسی قرار دهیم و از آینده صنعت، تولید، خدمات و دیگر بخش‌های اقتصاد بگوییم. کارنگ رسانه‌ای متعلق به بخش خصوصی ایران است.
در رویداد مسئولیت پلتفرمی در اکوسیستم دیجیتال ایران مطرح شد / نگاه تنظیم‌گری به حوزه پلتفرم‌ها امنیتی است
صاحبان پلتفرم‌های دیجیتال در کشور از مشکلات متعدد در حوزه تنظیم‌گری این بخش می‌گویند و اینکه وجود نهادهای متعدد تنظیمگر، باعث شده تنظیم‌گری در بخش پلتفرمی به درستی صورت نگیرد. همچنین آنها اعلام می‌کنند که نگاه تنظیمگر به بخش کسب‌وکارهای اینترنتی تهدیدمحور و امنیتی است و همین شرایط جلوی توسعه کسب‌وکارهای پلتفرمی را گرفته است.
از سوی دیگر آنها اعلام می‌کنند که مشکل اصلی تنظیم‌گری در حوزه اقتصاد دیجیتال این است که چالش و مسئله شناحته نمی‌شود و شاید در جلسه‌ها دولتی آنها دعوت به ارائه نظر شوند، اما در نهایت به خاطر رویکرد منفی گرفتن نظر از بخش خصوصی، نظراتشان در حوزه تنظیم‌گری مورد استفاده قرار نمی‌گیرد.
امروز (۲۱ اسفند) رویداد مسئولیت پلتفرمی در اکوسیستم دیجیتالی ایران با حمایت خانه اندیشه‌ورزان ایرن برگزار و مصائب و مشکلات تنظیم‌گری پلتفرمی در کشور مورد بررسی قرار گرفت.
در ابتدای این رویداد محمد اصغری، بنیانگذاری پلتفرم دادیاب به وجود نهادهای متعدد در حوزه رگولاتوری پلتفرمی اشاره کرد.
او در این مورد گفت: «اسم پلتفرم که می‌آید نام ده‌ها نهاد از سازمان پدافند غیرعامل گرفته تا مرکز ملی فضای مجازی و وزارتخانه‌های مختلف به میان می‌آید. همه تنظیم‌گران ما در این بخش هم ساختار دولتی دارند یعنی در فرایند کارشان به منافع خودشان فکر می‌کنند تا منافع کسب‌وکار.»
او در پاسخ به اینکه آیا می‌توان تنظیم‌گری را به عنوان عاملی برای توسعه دید یا خیر توضیح داد: «تنها در صورتی تنظیم‌گری بازوی توسعه است که تنظیم‌گری اصول پذیرفته شده جهانی در باب کسب‌وکار و اینترنت را بپذیرد و نگاه تنظیمگر به پلتفرم‌ها توسعه اقتصادی باشد نه نگاه تهدید محور. در این شرایط است که همه ارکان این نظام سود می‌برند.»
او همچنین به نمایش تبادل نظر و تعامل بین بخش خصوصی و دولتی در حوزه تنظیم‌گری اشاره و اعلام کرد که درست است که بخش خصوصی ممکن است به جلسه‌های تنظیم‌گری برای دریافت نظر دعوت شود، ولی در نهایت از نظرات این بخش برای تدوین طرح‌ها استفاده نمی‌شود.
رویکرد منفی به پلتفرم‌ها
در ادامه این رویداد مصطفی عبدللهی، کارشناس رگولاتوری هلدینگ هزاردستان به چالش‌ها و مشکلاتی که پلتفرم‌ها از جمله دیوار در سال‌ها گذشته با نظام تنظیم‌گری در کشور داشته‌اند اشاره کرد.
به باور او مشکل اصلی تنظیم‌گری در حوزه اقتصاد دیجیتال این است که چالش و مسئله شناخته نمی‌شود و به پلتفرم رویکرد منفی از جانب حاکمیت که اتفاقا تنظیمگر هم هست وجود دارد.
او نیز به گوش ندادن به نظرات بخش خصوصی توسط حاکمیت اشاره کرد و گفت: «خیلی از جلسه‌ها و دعوت بخش خصوصی برای شنیده شدن، واقعی نیست و خیلی از مواقع به این دید که ممکن است گرفتن نظر بخش خصوصی باعث شود آنها امتیازات بیشتری هم بخواهند، کلا حاکمیت به سمت بخش خصوصی و گرفتن نظر آن نمی‌‌رود.»
او حتی کمک‌های دولت به رشد پلتفرم‌ها در کشور را نیز منفی می‌بیند و با اشاره به آیین نامه حمایت از سکوهای اقتصاد دیجیتال توضیح داد: «آیین نامه وزارت ارتباطات برای حمایت از سکوهای اینترنتی بسیاری منفی است. در متن این آیین‌نامه کوچکترین دغدغه، که رشد پلتفرم‌های داخلی است، دیده نشده و مفاد آن مصداق بارز رویه ضد رقابتی است، چرا که گفته تنها از پلتفرم‌هایی حمایت می‌کند که میزان کاربرانشان از یک حدی بالاتر رود. همین یعنی ندیدن کسب‌وکارهای پلتفرمی کوچک و از بین رفتن آنها.»
او ادامه داد: «یا در بحث بورس خیلی از پلتفرم‌ها امکان ورود به بورس را ندارند چون رگولاتوری اجازه نمی‌دهد، چرا که ممکن است سرمایه‌گذار خارجی داشته باشد. این شرایط در حالی است که قوانینی برای بحث حمایت از سرمایه‌گذاری خارجی در کشور وضع شده است.»
عبداللهی با اشاره به دغدغه‌های دیگر پلتفرم‌ها گفت: «حوزه دیگر که دغدغه پلتفر‌م‌هاست، حمایت از داده‌های شخصی است. می‌دانیم که لوایح و طرح‌های مختلفی در این زمینه تدوین شده است، ولی دغدغه اصلی کاربران که داده‌ها توسط حاکمیت بدون ضابطه دریافت نشود، نادیده گرفته شده است. در هیچ‌کدام از این بخش‌ها تنظیمگر وارد نشده و دغدغه‌ها را حل نکرده چرا که تصمیم‌ها پشت درهای بسته گرفته می‌شود و در آن بخش خصوصی مورد توجه قرار نمی‌گیرد.»
او هم اعلام کرد که نگاه تنظیمگر به حوزه پلتفرمی تهدید محور است و به باور او تنظیم‌گری تهدیدمحور و امنیتی نتیجه عکس خواهد داد و بهترین نوع تنظیم‌گری مشارکتی است با این رویکرد که هر دو طرف منافع مشخص دارند.
عبدللهی در مورد تنظیم‌گری مطلوب گفت: «تنظیم‌گری مطلوب یعنی از ابتدا دولت با کمترین سطح مداخله در تنظیم‌گری پلتفرمی وارد شود و تنظیم‌گری نباید جلوی خلاقیت پلتفرم و توسعه آن را بگیرد و در نهایت تنظیم‌گری باید بسته به نوع کار پلتفرم متفاوت باشد.»
هنوز تعریفی برای پلتفرم نداریم
محمد جلال، مشاور فناوری اطلاعات وزارت اقتصاد و امور دارایی، هم در این رویداد در ابتدا تاکید کرد که باید به بلوغ حکمرانی در این حوزه سرعت داده شود. او بزرگترین مشکل در حوزه تنظیم‌گری پلتفرمی را در این دید که هنوز با وجود صحبت‌های مختلف تعریف مشخص و شفافی از پلتفرم در کشور از سوی خود کسب‌وکارها ارائه نشده است.
اودر این زمینه گفت:« پلتفرم نه ذاتا تهدید است و نه ذاتا فرصت است. اول اینکه نسبت به تعریف پلتفرم خود مجموعه‌هایی که فعال هستند در این حوزه هم دقت کنند و هم تببین کنند. همین الان راجب تعریف پلتفرم تبیین دقیق نداریم، برداشتهای ذهنی مشترک داریم و مثال‌هایی می‌توانیم بزنیم، اما پلتفرم خیلی شبیه به بنگاه نیست. بنگاه معمولا برای تولید کالا و خدمتش باید تامین مالی کند، نیرو جذب کند و سرمایه گذاری کند تا سطح معقولی رشد کند. ولی پلتفرم بیش از اینکه شبیه به بنگاه باشد شبیه یک زمین بازی است. یعنی یک زمین بازی تعریف می‌کند و عده‌ای از تولید کنندگان کالا و خدمات روی این زمین شروع به کار می‌کنند.»
او ادامه داد:«باید به این سوال پاسخ داده شود که پلتفرم چه مختصات و ویژگیهایی دارد، اگر زمین بازی است در ذات خودش مقیاس پذیری بسیار زیادی دارد، برخلاف یک بنگاه که برای بزرگ شدن به زمان، سرمایه‌گذاری و هزینه نیاز دارد، پلتفرم در بازه زمان کوتاهی با یکسری ابتکارات می‌تواند به سرعت رشد کند یا یک مسئله مشترکی را بین واحدها و کسب‌وکارها مرتفع می‌کند و آن هم مسیله مارکتنینگ یا جلب توجه است.»
جلال تاکید کرد که در مورد ماهیت پلتفرم به تبیین نیاز داریم و تعریف مختصات آن باید مشخص شود تا مرزهاش با سایر کسب‌وکارها مشخص شود. او تاکید کرد در مرحله بعد از این تعریف باید تنظیم گری و رگولاتوری اختصاصی و مناسبی برای این موضع تببین شود.
او در این مورد گفت:«با چوبی که یک واحد صنفی را می‌زنند و مواجه قانونی که با یک بنگاه اقتصادی اتفاق می‌افند لزوما نباید برای یک پلتفرم هم اتفاق بیفتد. پلتفرم‌ها می‌توانند نقش کمکی در تنظیم‌گری فضا اقتصاد کشور مخصوصا اقتصاد دیجیتال کشور داشته باشند، باز به این دلیل که یک زمین بازی هستند بیشتراز اینکه یک بازیگر باشند.»
جلال تاکید کرد که به جای ابراز نگرانی در این زمینه باید برای تنظیم‌گری بهتر در این بخش تجوز‌های خاصی داده شود. همچنین او تاکید کرد که در سال‌های گذشته با وجود همه سختی‌هایی که پلتفرم‌ها پشت سر گذاشته‌اند، اما با همین شرایط هم رشد اقتصاد پلتفرمی در کشور رخ داده و ارزش‌های زیادی در کشور به واسطه پلتفرم‌های مختلف در حوزه تجارت الکترونیک یا خدمات حمل و نقل اتفاق افتاده است.
لینک کوتاه: https://karangweekly.ir/gdot