کارنگ رسانه اقتصاد نوآوری است. در کارنگ ما تلاش داریم کسب‌وکارهای نوآور ایرانی، استارتاپ‌ها، شرکت‌های دانش‌بنیان و دیگر کسب‌وکارها کوچک و بزرگی که در بخش‌های مختلف اقتصاد نوآوری در حال ارائه محصول و خدمت هستند را مورد بررسی قرار دهیم و از آینده صنعت، تولید، خدمات و دیگر بخش‌های اقتصاد بگوییم. کارنگ رسانه‌ای متعلق به بخش خصوصی ایران است.
این روزها یکی از اصلی‌ترین سرگرمی‌های مردم، دیدن فیلم و سریال به روش‌های مختلف است. عده‌ای محتوای مدنظر خود را دانلود میکنند و در وقت مناسب می‌بینند، اما از سال ۱۳۹۷ به بعد و در دوران کرونا، دیدن آنلاین فیلم و سریال در پلتفرم‌هایی مثل «فیلیمو» و «نماوا» به‌شدت پای خود را به زندگی مردم باز کرد.
استفاده از این پلتفرم‌ها دلایل زیادی دارد. شاید یکی از مهم‌ترین آنها دسترسی ساده به تولیدات ایرانی و خارجی و رفع نگرانی خانواده‌ها درباره محتوای فیلم‌ها در این سایت‌هاست، ولی مهم‌ترین دلیل، چیز دیگری است؛ اینکه مردم، همان‌طور که مجبور به خرید محصولات ایران‌خودرو و سایپا هستند، چاره‌ای جز استفاده از این پلتفرم‌ها ندارند.
انحصار بازار پخش فیلم آنلاین در ایران
سال ۱۳۹۸ بسیاری از سایت‌های دانلود فیلم بسته شدند. این در حالی است که این پلتفرم‌ها نیز بابت محتوای خارجی خود هزینه‌ای نمی‌کنند.
معاون تنظیم بازار و توسعه کسب‌وکار ساترا در سال ۱۴۰۱ اعلام کرده بود که ۶۷ مجموعه در حوزه VOD در ایران فعالیت میکنند، اما این بازار بزرگ در انحصار سه پلتفرم فیلیمو، نماوا و روبیکا بوده است.
هرچند این انحصارگرایی طی این دو سال شکسته شده و نام‌های جدیدی هم به گوش می‌رسد، اما هنوز هم سایه این پلتفرم‌ها روی بازار VOD سنگینی می‌کند.
با وجود این حواشی، آیا خدماتی که این پلتفرم‌ها ارائه می‌دهند با کیفیت و قیمت مناسب به دست مصرف‌کنندگان می‌رسد؟ تفاوت سطح نمونه‌های خارجی VOD، ازجمله شبکه‌های استریمی مثل نتفلیکس و آمازون با تولیدات داخلی، ازجمله فیلیمو به‌قدری زیاد است که مقایسه کردن این دو بی‌معنی به نظر می‌رسد.
مدل‌های کسب درآمد نتفلیکس
نتفلیکس با بازار ۲۵۲ میلیارد دلاری‌اش، حدود ۲۶۰ میلیون کاربر دارد که هر کدام تقریباً یک ساعت از وقت خود را به دیدن فیلم و سریال می‌گذرانند. این شبکه استریم در سال ۲۰۲۳ حدود ۳۵ میلیارد دلار درآمد داشته که بیش از ۹۰ درصد آن با فروش اشتراک و ۱۰ درصد باقی‌مانده از راه شراکت و تبلیغات حاصل شده است.
روش اول درآمدی نتفلیکس شراکت است؛ شراکت با شبکه‌های توزیع دیگر، با تولیدکنندگان وسایل دیجیتال، تولیدکنندگان محتوا، بازاریابی برای دیگران و شراکت بین‌المللی با دیگر شبکه‌ها.
روش دیگر این شرکت، تبلیغات است که فقط در یک نوع اشتراک نشان داده میشود. در اشتراک اولیه تبلیغات ۱۰، ۱۵، ۲۰، ۳۰ یا ۶۰ ثانیه‌ای قبل از شروع فیلم و گاهی بسیار معدود بین و پایان آن پخش می‌شوند و به‌طور متوسط در هر ساعت چهار دقیقه تبلیغ برای مشترکان نوع اول پخش میشود.
روش آخر و مهم‌ترین آنها فروش اشتراک است. نتفلیکس سه نوع اشتراک دارد:
۱. اشتراک اولیه: میانگین ۸.۹۹ دلار برای کیفیت ۱۰۸۰ به همراه تبلیغ؛ ۲. اشتراک استاندارد: میانگین ۱۳.۹۹ دلار برای کیفیت ۱۰۸۰ بدون تبلیغ و ۳. اشتراک پرمیوم: میانگین ۱۷.۹۹ دلار برای کیفیت 4K و بدون تبلیغ.
این هزینه در کشورهای مختلف و بسته به میانگین درآمدی آن کشور متفاوت است. برای مثال شهروندان سوئیس برای اشتراک استاندارد حدود ۲۱ دلار و شهروندان ایالات متحده حدود ۱۶ دلار هزینه میکنند.
با توجه به گزارش نتفلیکس، پنج کشور سوئیس، دانمارک، گرینلند، ایرلند و آمریکا بالاترین قیمت اشتراک نتفلیکس را دارند و در آخر این فهرست هم آرژانتین، ترکیه و پاکستان قرار گرفته‌اند.
در جدول زیر نرخ اشتراک ماهانه نتفلیکس بر اساس اشتراک استاندارد آمده که از سال ۲۰۲۲ تا کنون تغییری نکرده است.
مقایسه فیلیمو با نتفلیکس
حالا بیایید نتفلیکس را با فیلیمو مقایسه کنیم. فیلیمو گزارش‌های مالی خود را جداگانه منتشر نمی‌کند و درآمد آن آخرین‌بار در سال ۱۴۰۱ همراه با گزارش عملکرد شرکت «فناوران ایده‌پرداز صبا» منتشر شد.
طبق این گزارش، درآمد عملیاتی فیلیمو از فروش اشتراک در شش ماه ابتدایی سال ۱۴۰۱ بیش از ۴۹۶ میلیارد تومان، درآمد حاصل از تبلیغات ۴۲ میلیارد تومان، فروش ترافیک ۲۳ میلیارد تومان و فروش فیلم و سریال ۱۰.۸ میلیارد تومان اعلام شده بود. این ارقام مجموع درآمدهای فیلیمو را بیش از ۵۷۴ میلیارد تومان نشان می‌دهد.
به این ترتیب سال ۱۴۰۱ فیلیمو چهار روش درآمدی داشته است: فروش اشتراک که ۸۶ درصد درآمد را به خود اختصاص داده است، تبلیغات، فروش ترافیک و فروش فیلم و سریال.
فیلیمو هم مانند نتفلیکس حجم زیادی از درآمد خود را از راه فروش اشتراک به دست می‌آورد، ولی تفاوت در نحوه ارائه اشتراک است. برخلاف نتفلیکس، فیلیمو فقط یک نوع اشتراک ثابت دارد که به چهار شکل یک‌ماهه، سه‌ماهه، شش‌ماهه و یک‌ساله ارائه میشود. این اشتراک‌ها همگی شامل تبلیغ می‌شوند که به‌صورت ۱۰ ثانیه اول هر محتوا و پنج ثانیه در میان آن پخش میشود. در جدول زیر نسبت هزینه اشتراک فیلیمو در سال ۱۴۰۱ به میانگین درآمد ماهانه اعلام‌شده از طرف بانک جهانی در سال ۲۰۲۲ آورده شده است. در این جدول برای تبدیل ریال به دلار، قیمت متوسط این ارز در سال ۱۴۰۱ عدد ۳۰ هزار تومان در نظر گرفته شده است.
به این ترتیب تقریباً ۱.۱۵ درصد از درآمد یک ایرانی؛ یعنی ۴.۷ برابر یک شهروند ایالات متحده آمریکا، صرف دریافت خدماتی میشود که از لحاظ کیفیتی حتی به کف استانداردهای جهانی هم نمی‌رسند.
مصرف‌کنندگان، بازنده انحصارگرایی
حالا سؤال اینجاست چرا باز هم بازنده این انحصارگرایی که قرار بود به رشد و پیشرفت فرهنگ کشور کمک کند، مردم هستند؟ مردم دیگر نه به تولیدات درجه یک خارجی بدون دشواری دسترسی دارند و نه تولیدات ایرانی اعلایی در اختیار دارند؟
لینک کوتاه: https://karangweekly.ir/vgu4
