آچار فرانسه فولاد

یکی از غول‌ها و شاید هم یکی از بچه‌‌غول‌های صنایع معدنی فکورصنعت است که از ریز تا درشت فولاد را می‌داند و از آن‌ها درآمد دارد. این شرکت طبق روایت سازمان مدیریت صنعتی طی تنها یک سال توانسته درآمدش را صددرصد افزایش دهد. به مدد همین رشد چشمگیر هم توانسته برای اولین بار به لیست شرکت‌های برتر ایران پا بگذارد. این شرکت با دامنه کاری گسترده‌ای که برای خود انتخاب کرده، به معنی دقیق کلمه آچارفرانسه صنعت فولاد است. بنگاهی که به حضور در یکی از حلقه‌های صنعت عریض و طویل فولاد اکتفا نکرده و از اکتشاف سنگ آهن تا استخراج و خردایش و از آهن‌سازی تا فولادسازی و حتی تولید نورد و ورق سرد و گرم را در بطن فعالیت‌هایش گنجانده است.

فکورصنعت که از سال 1372 از سوی چند کارآفرین و سرمایه‌گذار از بخش خصوصی پایه‌گذاری شد، تنها به صنایع فولاد اکتفا نکرده و فعالیت‌های دیگری دارد. انتقال آب در قالب پروژه‌های پرهزینه و جنجالی از خلیج فارس در کنار فرآوری و تولید مس یا فرآوری زغال‌سنگ از جمله حوزه‌های دیگری است که فکور صنعت در همه این 28 سال به آن‌ها مشغول بوده است. نتیجه این فعالیت‌های عریض و طویل هم درآمد دو هزار و 500 میلیارد تومانی این شرکت و کسب رتبه 99 در فهرست 500 شرکت برتر کشور در ارزیابی سال 1399 سازمان مدیریت صنعتی است. فکور صنعت توانسته به لطف یک برنامه مالی دقیق، 11 پله صعود کند و خود را به فهرست برترین شرکت‌های ایران، جایی بین بیمه کوثر و پتروشیمی رازی برساند.

جاذبه و دافعه صنایع معدنی
فکورصنعت هم مثل همه بازیگران فولادی کشور در فعالیت‌هایش شکاف‌ها و برجستگی‌هایی دارد. بهره‌گیری از رانت‌های قیمتی در نهاده‌های معدنی، انرژی و… در رشته‌های فعالیت‌های خدماتی و تولیدی در کنار مصرف بالای آب و محیط زیست جزو مواردی است که این شرکت را همچون سایر بازیگران صنایع معدنی به موجودی ناپایدار تبدیل می‌کند. موجودی که گرچه با اکتشاف و استخراج و تبدیل مواد معدنی به توان اقتصاد ایران برای تولید در حلقه‌های بالاتر ارزش افزوده صنعت می‌افزاید و حتی ارزآوری قابل توجهی را در کنار سایر اهالی صنعت فولاد برای کشور به ارمغان می‌آورد، اما تبعات جانبی بسیاری نیز به اقتصاد تحمیل کرده است.

جاگذاری غلط عمده صنایع فولادی در حالی به دهه‌ها قبل برمی‌گردد که امروز تأثیر سوء خود را روی مناطق مختلف کشور گذاشته و پایداری اقتصاد ایران را زیر سؤال برده است. از آنجا که بخش عظیمی از منابع آب و برق کشور سالانه به مصرف فولادسازان می‌رسد، این صنایع به نحوی از انحا در بحران کنونی نقش داشته و خود را نیز گرفتار کرده‌اند. گرفتار به این صورت که با تسریع تأثیر تغییرات اقلیمی بر کشور، منابع آب و برق کشور را تحت‌تأثیر قرار داده و تولید خود را ناپایدار ساخته‌اند. از این ناحیه آتیه صنایع فولادی و بسیاری از بازیگران حوزه صنعت که مصرف آب و برق بالایی دارند، چندان روشن نیست و حتی زمزمه تغییر سبک حکمرانی اقتصادی کشور نیز شنیده می‌شود. سبکی که احتمالا درصدد گذار از صنایع آب‌بر به اقتصادی تجارت‌محور، ترانزیتی و خدمات‌رسان است.

فولاد ارزان‌تر با دانش بومی‌شده
از نکات جالب درباره فکور صنعت، استفاده از تکنولوژی روز دنیا با هدف کسب سهم بیشتر از ارزش افزوده راه‌اندازی و توسعه خطوط تولید صنایع معدنی در کشور است. صحبت‌های مدیرعامل فعلی این شرکت با برخی از رسانه‌های اقتصادی نشان می‌دهد فکورصنعت از تکنولوژی طیف وسیعی از بازیگران خارجی از جمله «کروپ پلی زیوس، TKF، NETC، NFC، کوبه‌استیل ژاپن، پرایمتالز اتریش» برای توسعه دانش تأسیس واحدهای کنسانتره‌سازی و گندله‌سازی استفاده کرده است. چنن رویکردی باعث شده تا با وجود فکورصنعت هزینه ثابت تولید فولاد در کشور تا 40 درصد کاهش یابد. ادعای مدیرعامل این شرکت این است که توسعه دانش بومی‌شده کنسانتره‌سازی و گندله‌سازی در ایران کمک کرده تا بهای تولید هر تن فولاد از 100 یورو به 60 یورو کاهش یابد.

فکر نان و آب باش
فکور باید برای مدل کسب‌وکار خود چاره‌اندیشی کند. از آنجا که بخش عمده صنایع فولادی کشور را بخش‌های مبتنی بر فناوری تولید القایی تشکیل می‌دهند که برق بالایی مصرف می‌کند و محتاج آب است، فکور به عنوان بازیگری که در سرتاسر حلقه همراه بازیگرانی قدر نظیر چادرملو است، باید به فکر ارتقای بهره‌وری خود و شرکای معدنی باشد. از این منظر فرصت‌های بسیاری برای کسب درآمد و توسعه صنعت فولاد پیش روی فکور است. خاصه اینکه ایران بازار بزرگی برای مصرف محصولات فولادی و معدنی دارد و روش‌های بهتر و بهره‌ورتر می‌تواند کمک کند تا نبض صنعت فولاد کماکان بتپد.

از آنجا که یک‌پنجم از بازیگران حاضر در فهرست 100 شرکت برتر کشور را بازیگرانی از حوزه معدن و صنایع معدنی تشکیل می‌دهند، فکور می‌تواند از پنجره بحران آب و قطع برق به سمت نوآوری گام بردارد. به این ترتیب که کار صنعت فولاد ایران را برای مصرف انرژی و آب کمتر هموار سازد و از این منظر به پایداری و تاب‌آوری این بخش کمک کند. فولاد که به عنوان نهاده اساسی بیش از 100 رشته صنعت و کالا تا افق 2025 چشم‌انداز افزایش مصرف و رشد قیمت متعادلی دارد، می‌تواند برای ایران درآمدی قابل توجه را به ارمغان آورد. منوط به اینکه تولید فولاد ایران خود را از شر رانت‌های منابع‌محور رها کرده و روی بهره‌وری خود کار کند.