کارنگ رسانه اقتصاد نوآوری است. رسانهای که نسخه چاپی آن هر هفته شنبهها منتشر میشود و وبسایت و شبکههای اجتماعیاش هر ساعت، اخبار و تحولات این بخش از اقتصاد را پوشش میدهند. در کارنگ ما تلاش داریم کسبوکارهای نوآور ایرانی، استارتاپها، شرکتهای دانشبنیان و دیگر کسبوکارها کوچک و بزرگی که در بخشهای مختلف اقتصاد نوآوری در حال ارائه محصول و خدمت هستند را مورد بررسی قرار دهیم و از آینده صنعت، تولید، خدمات و دیگر بخشهای اقتصاد بگوییم. کارنگ رسانهای متعلق به بخش خصوصی ایران است.
پلتفرمها یکی دو دهه گذشته انقلابی را در دنیا رقم زدهاند. چرا میگوییم انقلاب؟ چون باعث دگرگونی گسترده اقتصادی و اجتماعی شدهاند. زندگی بخش بزرگی از کسبوکارها و مردم جهان تحتتأثیر پلتفرمها دچار تغییر اساسی شده است. کسبوکارهای پیشرو در ایران با درک این قدرت به سمت مدل پلتفرمی حرکت کردهاند و حتی برخی کسبوکارهای سنتی نیز به دنبال ایجاد پلتفرم خود هستند.
با این وجود آنچه امروز ما به عنوان پلتفرم تجربه میکنیم، موج دوم نوآوریهای فناورانه است و موج سومی در راه است که تجربهای متفاوت برای ما خواهد داشت. تجربهای که تعداد انگشتشماری از پلتفرمهای دنیا داشتهاند. در ایران هم چند سالی است که کسبوکاری با نام «رهند هوشمند» شکل گرفته که چشماندازش حرکت به سمت موج سوم پلتفرمهاست. با مجید عبدالهخانی، مدیرعامل و بنیانگذار رهند هوشمند، گفتوگو کردیم تا درباره این تجربه جدید و مسیری که این کسبوکار طی کرده است، بشنویم.
از تولید نرمافزار تا تولید پلتفرم
مجید عبدالهخانی که 18 سال تجربه برنامهنویسی و مدیریت تولید نرمافزار در زمینههای مختلف صنعتی، مالی و فروش دارد، طی این سالها به معماری پلتفرمی علاقهمند شده است. خودش میگوید: «دیدگاه ما در حوزه سیستمهای پیچیده و مقیاس بزرگ دیدگاه پلتفرمی است.» او میگوید طی سالهایی که در شرکت توسن به عنوان مدیر تولید کار میکرده، به حوزه نرمافزار نگاه پلتفرمی داشت و در آنجا حتی ماژولهایی مانند تسهیلات که صددرصد کسبوکاری هستند و قواعد دقیق و مشخصی دارند، به شکل پلتفرمی طراحی میکردند.
طراحی ماژولها به شکل پلتفرم انعطافپذیری آنها را بالا میبرد و اجازه میداد در آینده بهسرعت با نیازهای بازار منطبق شوند.عبدالهخانی معتقد است نگاه پلتفرمی یعنی به جای آنکه با تولید فانکشنها به شکل سنتی و تجمیع آنها به ارائه محصول برسیم، با ایجاد زیرساختهای فنی و کسبوکاری انتزاعی، ساختاری توسعهپذیر با قابلیت باز تولید کنیم. با این نگاه رهند هوشمند سال ۱۳۹۷ راهاندازی شد تا نقشی اساسی در تحول دیجیتال که در آينده نزدیک همه صنایع را تحتتأثیر قرار خواهد داد، داشته باشد.
ارائه پلتفرم با هزینه کم
رهند در حال حاضر سه نوع خدمت به مشتریانش ارائه میدهد؛ مشاوره، پلتفرم سفارشی و پلتفرم فضای ابری. بخش مشاوره شرکت شامل مشاوره کسبوکار و مشاوره معماری میشود. مدیرعامل رهند درباره این بخش میگوید: «گاهی یک بانک، یک شرکت یا سازمان پتانسیلهای کسبوکاری بسیار زیادی دارد ولی در حوزه فناوری اطلاعات توانمند نیست. ما برای آنها مدل معماری مطلوبی طراحی میکنیم که سیستمهایشان روی آن سوار شوند. در این حوزه هم به مشتریانمان مشاوره میدهیم و هم کار نظارت بر پروژههای نرمافزاری را انجام میدهیم.»
بخش دیگر سرویسهای رهند مربوط به پلتفرمهای سفارشیسازیشده است که بر اساس فناوریهای متنباز توسعه یافتهاند. عبدالهخانی در توضیح این بخش از سرویسهای شرکت میگوید: «در این بخش نیازمندیهای کسبوکاری کارفرما به زبان فرایند ترجمه و پیادهسازی میشود و از طریق کانالهای یکپارچه سفارشی شده و به صورت بلادرنگ در اختیار مشتریان قرار میگیرند و مانیتورینگ یکپارچه آن در فرم داشبوردهای هوش تجاری برای مدیران و بخش پشتیبانی و عملیات قابل دسترس خواهد بود. علاوه بر این، دانش توسعه و تغییر فرایندها نیز به ایشان در صورت تمایل منتقل خواهد شد.»
یکی دیگر از محصولات رهند هوشمند سرویس فضای ابری آن است که به کسبوکارهایی که نیازی به پلتفرم مستقل ندارند ارائه میشود. این کسبوکارها یک محصول ساده میخواهند که با توجه به نیازهای آنها شخصیسازی شده باشد. در این بخش رهند یک پوسته واسط کاربری اختصاصی در اختیار کسبوکارها قرار میدهد که روی زیرساخت ابری رهند اجرا میشود و به این ترتیب مشتریان این بخش درگیر چالشهای کار با پلتفرم و عملیات و پشتیبانی نخواهند شد.
خطر انقراض فراریهای انقلاب دیجیتال
رهند هوشمند در میان طیف مشتریانش، مشتریانی از صنعت بانکی و پرداخت دارد. مدیرعامل این شرکت درباره تفاوت نیاز به فناوری اطلاعات در بانکها و سایر کسبوکارها میگوید: «برای برخی از صنایع، نیاز به فناوری مثل بانکها، شرکتهای بیمه یا بورس نیست. در بانک بخش فناوری اطلاعات، قلب تپنده است ولی در صنایع دیگر مانند نفت و گاز اینطور نیست؛ فناوری اطلاعات ابزار است و اگر نباشد باز هم کسبوکار آنها راه میافتد. ولی برای توسعه دیجیتالی به مشکل خواهند خورد و اگر وارد حوزه انقلاب دیجیتالی نشوند و هوش مصنوعی و اتوماسیون را به خدمت نیاورند، در خطر انقراض قرار میگیرند.»
پلتفرمهای مستقل ولی در ارتباط با هم
عبدالهخانی میگوید سازمانهای بزرگ به جای اینکه بخواهند خود را در فضای اکوسیستمی رشد دهند، به دنبال کلونیهای بسته هستند و سعی میکنند درونزا رشد کنند، در حالی که کسبوکارهای کوچکی هستند که میتوانند نیازهای این سازمانها را تأمین کنند.او برای درک موضوع از کربنکینگ مثال میزند و میگوید در دنیا شرکتهایی مانند تمنوس که راهکارهای بانکی ارائه میدهند، شبکه گستردهای از شرکای تجاری دارند که کسبوکارهای کوچکی هستند: «این فرهنگ در ایران شکل نگرفته و همه شرکتها میخواهند تمام کارها را خودشان انجام دهند و فکر میکنند اگر یک مجموعه از مسائل را به شکل کنسرسیومی پیش ببرند، کار از دستشان در میرود.»
مدیرعامل رهند به اقتصاد پلتفرمی اشاره میکند که در آن پلتفرمها شخصیت مستقل دارند ولی در ارتباط با هم هویت پیدا میکنند. او معتقد است ما هنوز به بلوغ لازم برای پیاده کردن این مدل نرسیدهایم و میگوید: «شرکتهایی مثل رهند میتوانند با استفاده از دانش، تجربه و تخصص خود پلتفرمهای سفارشی به بانکها و سازمانهای بزرگ ارائه دهند. چالش ما این است که دیگر ذینفعان اکوسیستم چنین فرهنگی را نمیپذیرند.»
به بلوغ نرسیدهایم
عبدالهخانی میگوید این بازیگران اکوسیستم فکر میکنند قدرت در درونزا کردن توانمندیهای فنی است و توضیح میدهد: «طبق گزارشی که گارتنر سال ۲۰۱۸ منتشر کرده است، موج سوم نوآوریهای مبتنی بر فناوری بر اساس مدلهای مشارکتی است. یعنی سازمانها و شرکتهای بزرگ وارد یک اکولوژی دیجیتال میشوند و با مشارکت هم یک زنجیره ارزش میسازند.»
او در تعریف اکولوژی میگوید: «اکولوژی فضایی است که اکوسیستمهای مختلف مؤلفههای دیجیتال خودشان را وارد آن میکنند تا هر مشارکتکننده دیگر بتواند از این مؤلفهها برای تأمین نیازهای مشتری در یک زنجیره ارزش استفاده کند. به عنوان مثال یک بازیگر مالی میتواند افتتاح حساب غیرحضوری خود را وارد اکولوژی کند. محصولات و خدمات جدید در دنیای دیجیتال از ترکیب این مؤلفههای دیجیتال ساخته میشوند و الزاما همیشه مؤلفههای دیجیتال را خود شرکتی که ساخته استفاده نمیکند. این سطح سوم بلوغ است که ما با این سطح فاصله زیادی داریم. هر وقت کسبوکارها مؤلفههای دیجیتالشان را در این اکولوژی به صورت آزاد در دسترس بقیه کسبوکارها بگذارند و بقیه بتوانند از اینها برای خلق تجربه جدیدی استفاده کنند، آن وقت موج سوم اتفاق افتاده است.»
آنطور که بنیانگذار رهند میگوید در موج اول هر کسی کسبوکار خودش را داشت و ارتباطی بینشان وجود نداشت. در موج دوم که به آن «هدایتشده با فناوری» میگویند و ما اکنون آن را تجربه میکنیم، فناوری کسبوکارها را تغییر نداده بلکه نحوه دسترسی را تغییر داده است و این یعنی ما هنوز هم همان سرویس را از یک کسبوکار فناریمحور میگیریم که قبلا از مدل سنتیاش میگرفتیم. در اینجا فقط ابزارها تغییر کردهاند و تجربه ما متحول نشده است.
عبدالهخانی آنچه در موج سوم تجربهاش خواهیم کرد، با مثالی از گردشگری اینگونه توصیف میکند: «شما برای یک سفر اکنون خدماتی مثل رزرو هتل، خرید بلیت هواپیما، رزرو یک میز در رستوران را از طریق پلتفرمهای مختلف انجام میدهید در حالی که در موج سوم تجربه شما در مدار توجه خواهد بود، به عنوان مثال در یک سفر تاریخی یا علمی هر آنچه برای تجربهای متفاوت نیاز دارید از دما، بو، صدا گرفته تا سایر نیازها در زنجیرهای متصل و هماهنگ، توسط ذینفعان مختلف تأمین میشوند. در سایر بخشها هم مثالهای دیگری از تجربهگرایی در حوزه پسانداز و سرمایهگذاری، بیمه و آموزش و… وجود دارد که با ارکستراسیون مؤلفههای دیجیتال و غیردیجیتال و در فضای مشارکتی ساخته خواهند شد.»
حرکت به سمت موج سوم پلتفرمها چشماندازی است که رهند هوشمند برای خود ترسیم کرده و مشاوره و طراحی پلتفرمهای سفارشیشده راهی است که برای رسیدن به این مدل انتخاب کرده است.
لینک کوتاه: https://karangweekly.ir/grwh