کارنگ رسانه اقتصاد نوآوری است. رسانهای که نسخه چاپی آن هر هفته شنبهها منتشر میشود و وبسایت و شبکههای اجتماعیاش هر ساعت، اخبار و تحولات این بخش از اقتصاد را پوشش میدهند. در کارنگ ما تلاش داریم کسبوکارهای نوآور ایرانی، استارتاپها، شرکتهای دانشبنیان و دیگر کسبوکارها کوچک و بزرگی که در بخشهای مختلف اقتصاد نوآوری در حال ارائه محصول و خدمت هستند را مورد بررسی قرار دهیم و از آینده صنعت، تولید، خدمات و دیگر بخشهای اقتصاد بگوییم. کارنگ رسانهای متعلق به بخش خصوصی ایران است.
چندی قبل، پیش از آغاز همهگیری ویروس کرونا در ایالات متحده، شرکتهای کارگزاری خرد مستقل کمتر مورد توجه بودند. ایترید، کارگزاری که طی حباب داتکام شهرت یافت، توسط مورگان استنلی خریداری شد. چارلز شوآب کورپوریشن و تیدی امریترید، دو مورد از بزرگترین کارگزاریها، برای ادغام با یکدیگر توافق کردند و یک ابربازار منحصربهفرد برای همهچیز، از برنامهریزی مالی گرفته تا صندوقهای قابل معامله را تشکیل دادند.
اما یک رونق جدید در کارگزاریها در شرف آغاز بود. رابینهود، شرکتی که ارائهدهنده خدمات خریدوفروش سهام بدون کارمزد است و توسط بایجو بهات و ولادیمیر تنف تاسیس شده، در 29 جولای برای اولینبار وارد بورس شد. این عرضه اولیه یک پایان هیجانانگیز برای بیش از یک سال شکوفایی معاملات خرد بود. این دوران شامل مجموعهای از رویدادهای عجیبوغریب بود؛ سرمایهگذاران معمولی برای خرید سهام شرکتهای ورشکستهای چون هرتز گلوبال هجوم آوردند، آنها به صورت آنلاین با یکدیگر متحد شدند تا قیمت «سهمهای میم» از جمله سهام شرکتهای گیماستاپ و ایامسی اینترتینمنت را افزایش دهند و سپس به صورت دستهجمعی وارد حوزه رمزارزها شدند. رابینهود تنها تالار گفتوگو برای هدایت این نوع معاملات نبود، اما اپلیکیشن پررنگولعاب و با کاربری آسان، موفقیت در جذب معاملهگران جوان و رشد سرسامآور این شرکت، آن را به بخشی از روال دوران قرنطینه تبدیل کرده بود. رابینهود کمک کرد سرمایهگذاری همچون یک بازی به نظر برسد که افراد تازهکار را به ریسککردن وادار میکند. این شرکت ادعا دارد امکان سرمایهگذاری را در اختیار افراد بیشتری قرار داده و باعث کاهش محدودیتها شده است و این معاملهگران بیشفعال بخش کوچکی از پایگاه مشتریان این شرکت هستند.
با عرضه اولیه رابینهود اتفاق جدیدی برای این شرکت رقم خورد. طبق برآوردها در پایان ماه ژوئن، 5/22 میلیون حساب دارای پول در این اپلیکیشن وجود داشت که نسبت به سال قبل دوبرابر شده است. طی این عرضه اولیه، رابینهود 35 درصد از سهام خود را به کاربرانش اختصاص داد تا بتواند مشتریان اپلیکیشن رابینهود را متقاعد کند که میتوانند در داراییهای این شرکت نیز سهیم شوند. صرفنظر از اینکه چه آیندهای در انتظار سهام رابینهود است، این شرکت اثرات ماندگاری روی صنعتی که در آن فعالیت دارد و نیز سرمایهگذاران گذاشته است.
سرمایهگذاری رایگان شد
بدیهی است رابینهود اولین شرکتی نبود که کارمزدها را کنار گذاشت. کارگزاری قدیمی Zecco.com در آغاز فعالیت خود در سال 2006، ماهانه 40 معامله رایگان برای مشتریان خود در نظر گرفته بود، اما این طرح را سال بعد کنار گذاشت. زمانی که رابینهود پلتفرم معاملاتی خود را در سال 2015 راهاندازی کرد، دیگر کارگزاریها در ازای هر تراکنش پنج تا 10 دلار دریافت میکردند. سایر ویژگیهای رابینهود، از جمله اعطای سهام رایگان به مشتریان و نمایش آنچه همتایان آنها در حال خریداری هستند، باعث جلب توجه سرمایهگذاران تازهکار شد. محبوبیت اپلیکیشن رابینهود باعث شد رقبا از میدان رقابت کنار روند. در حال حاضر سرمایهگذاران خرد برای انجام معاملات سهام خود دیگر به هیچیک از پلتفرمهای مطرح هزینهای پرداخت نمیکنند.
کارگزاریها همچنان میتوانند از معاملات رایگان درآمد کسب کنند؛ آنها از طریق هدایت جریان سفارشها به سمت بازارگردانها که از اختلافهای کوچک در قیمتهای بازار پول درمیآوردند، کارمزد دریافت میکنند. در سال 2020، رابینهود سهچهارم درآمد خود را از طریق همین پرداختهای وابسته به تراکنش به دست آورد.
انجام معاملات کمهزینهتر برای سرمایهگذاران خرد
هرچند رابینهود ایده پارهسهم را ابداع نکرده، اما توانست آن را متداول کند. ایده پارهسهم به سرمایهگذاران امکان میدهد به جای آنکه برای خرید یک سهم متحمل هزینه زیادی شوند (به عنوان مثال خرید یک سهم آمازون به قیمت 626/3 دلار)، تنها بخشی از یک سهم را حتی به میزان ناچیز یک دلار خریداری کنند. کارگزاریهای مطرح بیش از پیش ارزش جذب معاملهگرانی را که قصد ندارند هزینه زیادی صرف کنند، درک میکنند. به عنوان مثال، فیدلیتی از برنامهای رونمایی کرد که برای نوجوانان امکان معامله پارهسهمها را فراهم میکند. در سالهای اخیر، این صنعت از حوزهای برای نبرد بین ارائهدهندگان پرهزینه و کمهزینه به نبردی بین دو مدل کمهزینه تبدیل شده است.
پیش از دوران کارگزاری بدون کارمزد نیز سرمایهگذاری در حال ارزانتر و آسانتر شدن بود. شرکت سرمایهگذاری ونگارد گروپ اقدام به کاهش هزینه صندوقهای ردیابی شاخص خود کرد و این امکان را فراهم ساخت تا همه افراد بتوانند کل سهمهای فهرست اساندپی 500 را خریداری کنند، در حالی که فقط بخش کوچکی از کارمزدهایی را که مدیران پول و کارگزاران قدیمی پیشتر پرداخت میکردند، متحمل میشدند. مدل کمهزینه رابینهود متفاوت است. این مدل نیازی به تنوعبخشی ندارد و هرروزه برای سرمایهگذاران کوچک و خودمحور امکان خریدوفروش سهام را فراهم میکند.
انجام معاملات پرریسک متداول شد
رابینهود خدماتی چون برنامهریزی مالی، مدیریت حسابهای بازنشستگی یا صندوقهای سرمایهگذاری مشترک را ارائه نمیدهد، هر چند دسترسی به صندوقهای قابل معامله را از طریق هر کارگزاری فراهم میکند. ولاد تنف، مدیرعامل رابینهود، در مصاحبه اخیر خود با بلومبرگ بیزینسویک گفته که انتظار دارد تعداد زیادی از مشتریان رابینهود از پارهسهمها برای انجام سرمایهگذاریهای بازگشتی در بازار استفاده کنند. با این وجود، اپلیکیشن رابینهود اساسا برای انجام معاملات سهام، رمزارزها و آپشنها ایجاد شده است. مورد آخر جالب توجه است. آپشنها اساسا راهی برای شرطبندی روی سهمهای دارای اهرم هستند که سود و زیان بالقوه را تقویت میکنند. از طرف دیگر، تقریبا هر کارگزاری آپشنها را ارائه میدهد و بهترین پلتفرم ارائهدهنده آپشن، تیدی امریترید است، اما اپلیکیشن رابینهود نیز دسترسی به آپشنها را تسهیل کرده است. رشد این کارگزاری با رونق انجمنهای آنلاین جنجالبرانگیزی چون والاستریتبتس همزمان بود. اعضای این انجمن استراتژیهای آپشن خود را برای گیماستاپ و موارد مشابه مطرح میکردند.
جاش وایت، استادیار امور مالی در دانشگاه وندربیلت، یادآوری میکند که قابلیتهای آپشن در برخی کارگزاریها پیش از تأسیس رابینهود چگونه بوده است. قبلا پس از آنکه شما درخواست خود را برای معامله آپشنها ثبت میکردید، یک نماینده برای پیگیری با شما تماس میگرفت. امروزه با فشردن تنها چند دکمه میتوان تأییدیه معامله آپشنها را از رابینهود دریافت کرد. وایت میگوید: «این موضوع بزرگترین نگرانی من است، هر چند آنها مطمئنا بررسی واجد شرایط بودن افراد را آسان کردهاند.» در مواردی رگولاتورها به آسان بودن بیش از حد این موضوع اعتراضاتی داشتهاند. به گفته سازمان تنظیم مقررات صنعت مالی، رابینهود موافقت کرده یک جریمه تقریبا 70 میلیون دلاری را برای تعدادی از تخلفات ادعایی شامل نظارت ضعیف بر مجوزهای معامله آپشنها پرداخت کند. این مجوزها از طریق یک سیستم خودکار فیلتر میشدند. سخنگوی رابینهود اظهار داشت در آن زمان این شرکت روی ایجاد تیمهای حمایت از مشتری و تطبیق با قوانین سرمایهگذاری کرده بود. به طور جداگانه، این شرکت همچنان با پیامدهای خودکشی یکی از مشتریان خود که در تشخیص میزان بدهی خود در یک تراکنش آپشن دچار اشتباه شده بود، دستوپنجه نرم میکند. تنف از خانواده این فرد عذرخواهی کرد و رابینهود تغییراتی را در پلتفرم آپشن خود اعمال کرد؛ از جمله ارائه پشتیبانی تلفنی برای این دسته از محصولات.
رابینهود سیلیکونولی را به والاستریت آورد
رابینهود نشان داد شما میتوانید به وسیله یک برنامه با طراحی مناسب، محصولات سرمایهگذاری را به مصرفکنندگان جوان – و نه لزوما به مصرفکنندگان ثروتمندی که شرکتهای فناوری در جذب آنها تخصص دارند – بفروشید. در حال حاضر، دیگر استارتاپها از جمله کارگزاریهای ایتورو و ویبول فایننشال چشماندازهای خود را در چنین بازارهایی قرار دادهاند. میانگین سنی سرمایهگذاران رابینهود 31 سال است و حدود 70 درصد از داراییهای این شرکت تحت کنترل مشتریان 18 تا 40 ساله است.
هماکنون حامیان رابینهود روی توانایی آن در تبدیل این مشتریان به سرمایهگذاران بلندمدت حساب باز میکنند. تنف در نمایشگاهی در رابطه با روند کاری رابینهود گفت که این شرکت از ایدههایی چون ارائه حسابهای بازنشستگی استقبال میکند. البته اینکه آیا سرمایهگذاران تمایل دارند اپلیکیشن معاملهشان چنین محصولاتی ارائه دهد، سؤال دیگری است. هیو تلنتس، شریک ارشد شرکت مشاورهای CG42، میگوید: «رابینهود دسترسی آسان جهت انجام معاملات را برای تعداد زیادی از افراد فراهم کرده، اما لحظهای وجود دارد که شما از مرحله دسترسی گذر کرده و به یک شریک مالی واقعی تبدیل میشوید.» رابینهود صنعت کارگزاری را تغییر داده و ورود به بازار را آسانتر از همیشه کرده، هر چند این اقدامات نوآورانه ریسکهایی را نیز به همراه دارد.