توریسم صنعت انگیزه‌های متنوع و چندگانه است. هر کسی به هر مقصدی و به هر روشی که می‌رود، هدف و انگیزه‌ای دارد. از مکان‌های توریستی مثل عجایب هفت‌گانه تا شرکت در یک رویداد ورزشی بین‌المللی یا دیدن نحوه کوچ عشایر در مناطق غرب ایران، همگی جاذبه‌هایی هستند که با سلیقه گردشگران جور درمی‌آیند و می‌شود از آن ثروت تولید کرد.
در ایران هم که به اقلیم متنوع و فرهنگ‌های رنگارنگ معروف است، ظرفیت‌های زیادی برای شکوفایی صنعت گردشگری وجود دارد. کسبوکار «فلکسا» می‌خواهد با بازاریابی صحیح و معرفی فرهنگ و آداب و رسوم ایران و برگزاری تورهای فرهنگی، ذهنیت نادرست توریست‌های خارجی را از ایران اصلاح کند و آن‌ها را ترغیب کند به ایران سفر کنند.
دغدغه بازاریابی اصولی گردشگری ایران
فلکسا چهار سال پیش راه‌اندازی شده و محمد ابومعاش، بنیانگذار آن، می‌گوید آرشیو زنده فرهنگ مرز و بوم ایران است. ابومعاش که تحصیلات دانشگاهی‌اش را در زمینه گردشگری به پایان برده، می‌گوید ابتدا حوزه کاری‌اش نفت و گاز بوده، اما از جایی به بعد به خاطر علاقه‌ای که به گردشگری داشته تصمیم گرفته با راه‌اندازی کسبوکاری نوآور، وارد صنعت توریسم شود.
او می‌گوید: «همیشه دغدغه معرفی فرهنگ ایران را داشتم. دوره لیسانس کامپیوتر خواندم و بعد از آن در مقطع ارشد گردشگری را انتخاب کردم. فکر کردم بستری فراهم کنم که بیشتر و بهتر ایران و جاذبه‌ها و فرهنگ و رسم و رسوم و ارزش‌های آن را به دیگران نشان دهم. مثل هر ایرانی دیگری دوست دارم به سهم خودم نقشی در بالفعل شدن ظرفیت‌های گردشگری کشور داشته باشم و دنیا ما را دقیقا به همان شکلی که هستیم، بشناسد.»
فلکسا محصول این دغدغه بود. ابومعاش می‌گوید هم در نحوه فعال شدن این کسبوکار و هم در مفهوم آن سعی کرده نوآوری را دنبال کند: «به لحاظ کسبوکاری سعی کردیم به‌خوبی از فضای آنلاین برای تبلیغات گردشگری ایران استفاده کنیم. واقعیت این است که ما در بحث بازاریابی گردشگری ضعیف هستیم و در چند دهه گذشته نیز به اذعان همه کارشناسان، برنامه‌ای درست و صحیح برای معرفی گردشگری ایران در سطح جهان و بازاریابی برای آن نداشته‌ایم.
فارغ از شرایط فعلی کرونا، معتقدم همه ضربه‌هایی که خورده‌ایم و عملکرد ضعیفمان از اشتباهاتمان در بازاریابی گردشگری و اصرارمان بر گردشگری انبوه تاریخی مثل تخت جمشید یا مواردی مثل مثلث گردشگری طلایی و… است.»
مشارکت فلکسا با آژانس‌های جهانی
فلکسا آن‌طور که بنیانگذار آن می‌گوید راهی بهتر برای ارتباط با جهان پیدا کرده و آن هم چیزی نبوده جز بازاریابی بین‌المللی. این استارتاپ با آژانس‌های آنلاین گردشگری جهان ارتباط برقرار کرده و تورهای فرهنگی ایران را به گردشگران خارجی پیشنهاد می‌دهد.
ابومعاش در این باره می‌گوید: «در جهان سایت‌ها و پلتفرم‌های قوی و معتبر B2B برای بازاریابی و معرفی تور و دایره‌المعارف گردشگری فعال هستند که به‌راحتی می‌توان روی آن‌ها تبلیغ گذاشت. ما نیز در فلکسا سعی کردیم از همین روش استفاده کنیم. در توررادار، تریپ‌ادوایزر و برخی دیگر از پلتفرم‌ها کسب‌وکارمان را ثبت کردیم، تورهای درست و متنوع تعریف کردیم و از همین روش هم گردشگران خارجی را پذیرش می‌کنیم.»
فلکسا امکان معرفی تورلیدرها را هم روی پلتفرم خود فراهم کرده است. ابومعاش می‌گوید: «ما یک‌سری پروفایل در فلکسا برای تورلیدرها فراهم آوردیم که خودشان و سرویس‌هایشان را معرفی کنند، تصاویر و توضیحات ارائه دهند و حتی هزینه‌های تورهایشان را هم اعلام کنند تا توریست‌ها، توراپراتورها و آژانس‌هایی که می‌خواهند در ایران تور برگزار کنند، بر اساس امتیازات تورلیدرها و سابقه کاری و کامنت‌هایی که درباره هر تورلیدر نوشته شده، دست به انتخاب بزنند.»
رویکرد فلکسا در برگزاری تورها و معرفی تورلیدرها محلی‌گرایی است. بنیانگذار این استارتاپ در توضیح می‌گوید: «گردشگری در دنیای امروز به سمت محلی‌گرایی می‌رود. هدف از برگزاری تورهای گردشگری همین است که جوامع محلی منتفع شوند. محلی‌گرایی مفهوم و کانسپتی جهانی است و ما نیز سعی کرده‌ایم در فلکسا از همین زاویه به ظرفیت‌های گردشگری ایران توجه کنیم.»
دایره‌المعارف بزرگ فرهنگی
بنیانگذار فلکسا معتقد است استفاده از چنین روش‌های نوآورانه‌ای که چندان هم هزینه‌بر نیستند، به بازاریابی بهتر ظرفیت‌های گردشگری ایران کمک می‌کند. او اما می‌گوید مهم‌ترین مزیت گردشگری ایران، فرهنگ و آداب و رسوم است: «اگر یک دلیل برای مسافرت توریست‌ها به ایران وجود داشته باشد، چیزی جز فرهنگ و آداب و رسوم نیست.
چیزهایی که شاید به چشم ما نیاید. ما در فلکسا فرهنگ ایران را به 16 بخش مختلف موسیقی، لباس، غذا، آداب و رسوم و جشن و… تقسیم‌بندی کردیم و معتقدیم در دوران پساکرونا می‌توانیم آن‌ها را به گردشگران ارائه کنیم.
ما در فلکسا هر نوع مفهومی که به فرهنگ ایرانی مرتبط است یا جزء تاریخ رفتار، نگرش و باورهای ایرانیان است، در این مجموعه گردآوری می‌کنیم. لباس‌های سنتی ایران، غذاهای سنتی، آداب و رسوم هر منطقه، رقص‌ها و آوازهای ایرانی، نمایشها و بازیهای ایرانی تنها بخشی از این دایره‌المعارف فرهنگی فلکسا هستند.»
فلکسا را باید شبکه اجتماعی فرهنگ ایران نیز دانست. وب‌ُسایتی که از افراد و کسانی که دغدغه فرهنگ و آداب و رسوم ایران را دارند، خواسته که در تکمیل دایره‌المعارف فرهنگی مشارکت کنند. آن‌طور که ابومعاش می‌گوید در گام بعدی به دنبال احیای فرهنگ‌ها خواهند رفت: «تنها راه‌حل جایگزینی که در دسترسمان است و می‌توانیم به گردشگران ارائه کنیم تا با خاطره خوب و تصویر ذهنی مثبت به کشور خود برگردد، فرهنگ است. همه مطالب و محتواها ترجمه می‌شوند. اتفاقی که بعدها می‌افتد این است که تورهایی تعریف می‌کنیم که موضوع و حال و هوای فرهنگی داشته باشند. یعنی یا خودِ اتفاق و رویداد فرهنگی است یا درونمایه آن.»
مشکلات جذب سرمایه‌گذاری خارجی
فلکسا تیمی شش نفره است اما بنیانگذار آن می‌گوید تا پیش از کرونا 23 نفر نیرو هم داشته‌اند و حتی تا جذب سرمایه از سرمایه‌گذاران خارجی نیز پیش رفته‌اند. ابومعاش می‌گوید: «ما کارمان را با دو نفر شروع کردیم و تا یک سال به صورت چهار نفره کار کردیم. سرمایه‌ای از جایی جذب نکردیم و تنها از محل درآمدهایی که از کسب‌وکارمان دریافت می‌کردیم، کارمان را توسعه می‌دادیم.
در نمایشگاه جیتکس 2016 امارات نیز به عنوان یکی از استارتاپ‌های منتخب اتاق بازرگانی تهران شرکت کردیم. آنجا ارقامی در حدود یک میلیون دلار نیز پیشنهاد می‌شد، منتها چون سرمایه‌گذاران یا اماراتی بودند یا سعودی یا بحرینی، به دلیل مشکلات سیاسی موفق به جذب سرمایه نشدیم.
به همین دلیل تمرکز اصلی‌مان را بر توسعه خدمات و سرویس‌های استارتاپ گذاشتیم تا با همان حداقل سرمایه خودمان و تکیه بر مزیت‌های رقابتی‌مان در اجرای تور و بازاریابی، کار را پیش ببریم. درست است که الان ویزای توریستی صادر نمی‌شود و امکان برگزاری تورهای گردشگری بین‌المللی فراهم نیست، ولی به آینده امیدواریم و در نظر داریم بعد از کرونا حداقل یک راند سرمایه جذب کنیم.»
توقع از سیاستگذاران گردشگری
بنیانگذار فلکسا نوع سیاستگذاری در حوزه گردشگری را یکی از مهم‌ترین مشکلات کسب‌وکارهای نوآور می‌داند و می‌گوید: «متاسفانه باید بپذیریم گردشگری اولویت صدم کشور هم نیست. به‌رغم اینکه می‌دانیم گردشگری جزء سه صنعت نخست دنیاست و بسیاری از کشورها و به‌ویژه همسایگانمان بخش خوبی از درآمدهایشان را از گردشگری کسب می‌کنند، در حوزه سیاستگذاری اشتباهات چندین دهه گذشته همچنان ادامه دارد و همین هم اجازه رشد و شکوفایی به صنعت گردشگری ایران نمی‌دهد.»
ابومعاش اضافه می‌کند: «هدف اکوسیستم نوآور مشخص است. ما می‌خواهیم فرهنگ ایران را معرفی کنیم، می‌خواهیم به جهانیان ثابت کنیم که ایران بیابان و کشوری عقب‌افتاده و بدوی نیست. این‌ها همه گزاره‌هایی است که در رسانه‌های جهان راجع به ایران مطرح می‌شود. روشن است وقتی بتوانیم خاک و وطن و فرهنگ کشور را به دیگران معرفی کنیم، بزرگ‌ترین ارزش‌افزوده‌ای است که نصیب کشور می‌شود.»
لینک کوتاه: https://karangweekly.ir/8lz5
دمت گرم، حرفهات درددل دلسوزان گردشگری این مملکته