عصر جدید داده!

طی سال‌های گذشته شاهد شکل‌گیری نسل جدیدی از شرکت‌های فناوری‌محور هستیم که نوع فعالیتشان را نمی‌توان در یک دسته‌بندی خاص قرار داد؛ این نسل جدید از شرکت‌ها در تلاش هستند تا با کمک فناوری به هر حوزه‌ای که توان حل مسائلش را دارند، ورود کنند و خودشان را به یک حوزه خاص محدود نمی‌کنند. شاید شرکت «عصر داده» را نیز بتوان یکی از این شرکت‌ها دانست. شرکتی که با ایده حذف قبوض کاغذی در مازندران در سال ۱۳۹۵ تأسیس شد و اکنون در حوزه‌های گوناگونی مشغول به فعالیت است.

این شرکت با اپلیکیشنی به نام «ساده پرداخت» کارش را آغاز کرد، اما بعد از یک سال و نیم فعالیت، بنیان‌گذاران آن مجبور به تغییر مدل کسب‌وکاری آن از B2C به B2B شدند. در این نقطه بود که پروژه جدیدی به نام «وِنِش» ایجاد شد. «ونش» ابر متمرکز خدمات عمومی مبتنی بر OpenAPI است که مجموعه‌ای از سرویس‌های خدماتی، مالی و… را ارائه می‌دهد و در حال حاضر بانک‌ها، شرکت‌های بانکداری باز و همچنین اپلیکیشن‌های پرداخت، سرویس‌هایی ‌مانند استعلام قبوض و… را از ونش دریافت می‌کنند.

عصر داده علاوه بر فعالیت‌های فین‌تک از طریق ونش با پروژه‌ای به نام «ونیفای» وارد حوزه هوش مصنوعی و با پروژه‌ دیگری به نام «شاکو» وارد حوزه واقعیت مجازی در زمینه پوشاک شده است. درباره شکل‌گیری این شرکت و حوزه‌های فعالیت آن، با مسعود حسینی، ‌بنیان‌گذار و مدیر نوآوری و محمد قاضی، مدیرعامل شرکت عصر داده گفت‌وگو کردیم.

یافتن گوشه امن بازار

در سال ۱۳۹۵ عده‌ای بر حسب نیاز دور هم جمع شدند و پرداخت غیرحضوری قبوض را مطرح و در ادامه پیاده‌سازی کردند؛ در سالی که تقریبا هیچ‌یک از سرویس‌های پرداخت غیرحضوری قبوض کنونی وجود نداشتند. مسعود حسینی، ‌بنیان‌گذار و مدیر نوآوری عصر داده، درباره شروع فعالیت این شرکت توضیح می‌دهد: «ما تجربه زیادی در این زمینه نداشتیم و ضمنا سیستم‌های پرداخت موجود، مانند اکنون با آغوش باز پذیرای تراکنش‌های پرداخت قبوض نبودند. در سال ۱۳۹۵ شروع به ایجاد اپلیکیشنی به نام «ساده پرداخت» کردیم که خدمات منحصربه‌فردی در حوزه قبض داشت و در کنارش خدمات مالی دیگری را نیز ارائه می‌داد. طی یک سال و نیم توانستیم تمام سرویس‌های قبض و صورت‌حساب را به وب‌سرویس تبدیل کنیم و از طریق اپلیکیشن ارائه دهیم، اما با دو مشکل بزرگ مواجه شدیم؛ اول اینکه نمی‌دانستیم در بازار B2C چگونه باید فعالیت کنیم و مشکل دیگر این بود که بودجه مناسبی برای این کار نداشتیم.»

در این شرایط مدل کسب‌وکاری ساده پرداخت از B2C به B2B تغییر کرد و پروژه جدیدی به نام «وِنِش» ایجاد شد. حسینی درباره این تغییر رویکرد می‌گوید: «ما بازی را در این نقطه خوب بلد بودیم و در گوشه امن بازار قرار گرفتیم که در سال‌های ۱۳۹۶ و ۱۳۹۷ هیچ‌کس دیگری در آنجا حضور نداشت و بازاری کاملا آزاد بود.»

به گفته حسینی، اکنون تمام ارائه‌دهندگان سرویس بانکداری باز کشور، سرویس قبض خود را از ونش دریافت می‌کنند. در میان اپ‌های پرداخت نیز، «سکه» و دیگر بازیگران، سرویس‌های مشابهی را از ونش دریافت می‌کنند و ارائه می‌دهند. عصر داده همچنین مدت‌هاست به مؤسسات مالی کوچک و بزرگ سرویس‌هایی ارائه می‌دهد.

‌بنیان‌گذار عصر داده در توضیح این بخش می‌گوید: «در دوره‌ای که برخی از خدمات مؤسسات مالی را آنلاین کردیم، نه کرونا بود و نه هیچ‌کدام از شرایط خاص کنونی. ما فقط دسترسی کاربران را تسهیل می‌کردیم. جلوتر که رفتیم، می‌خواستیم فرایند وام را نیز غیرحضوری کنیم، اما هرگز به‌ دنبال لندتک به معنی چیزی که امروز مطرح است نبودیم؛ ما فقط با پیاده‌سازی فرایند اعتبارسنجی و احراز هویت به شکل غیرحضوری، می‌خواستیم این فرایند را تسهیل کنیم.»

ونش، ونیفای و شاکو؛ خدمات شرکت عصر داده

خدمات شرکت عصر داده به چند دسته تقسیم می‌شود؛ ونش، ابر متمرکز خدمات عمومی است و حلقه ارتباطی بین دستگاه‌ها و کسب‌وکارها را فراهم می‌کند که شامل استعلام قبض، خدمات خودرویی و… می‌شود. عصر داده با شاپرک تفاهم‌نامه پرداخت‌یاری نیز دارد و به مؤسسات مالی سرویس احراز هویت و درگاه پرداخت ارائه می‌دهد. علاوه بر این موارد، این شرکت طی یک سال و نیم گذشته به سمت پروژه‌های هوش مصنوعی نیز رفته‌ است که بخش عمده‌اش به خاطر رفع نیاز خودشان بوده، مثلا برای احراز هویت یا برای سامانه کشف تقلب مؤسسات مالی به هوش مصنوعی نیاز داشتند.

در همین راستا، «ونیفای» محصول مشترک ونش و بخش هوش مصنوعی شرکت عصر داده به‌ شمار می‌رود که حسینی درباره این پروژه توضیح می‌دهد: «در حال راه‌اندازی یک پروژه هوش مصنوعی به نام «ونیفای» هستیم که در زمینه احراز هویت، احراز هویت تصویری و زیرساخت‌های بانکی مانند تشخیص چک، سفته و دیگر اسناد بانکی به کار می‌آید. اکنون این پروژه وابسته به ونش است، ولی احتمالا از مهرماه تفکیک می‌شود و پلتفرم مستقلی را به خود اختصاص می‌دهد.»

طبق صحبت‌های حسینی، شرکت عصر داده در حال ایجاد یک پلتفرم هوش مصنوعی دیگر نیز هست: «این پروژه برایمان بسیار جذاب است و ربط چندانی به اکوسیستم بانکی و پرداخت ندارد. اسم پروژه «شاکو» است که نام آن از یک واحد اندازه‌گیری ژاپنی گرفته شده و در زمینه سایز و مدلینگ کار می‌کند تا بتواند یک واقعیت مجازی برای پرو لباس به شما ارائه بدهد، به ‌نحوی‌ که لباس را بر تن خود و با ویژگی‌های فیزیکی خودتان ببینید. در حال حاضر نسخه اولیه آماده شده و با چند شرکت فروش اینترنتی لباس وارد مذاکره شده‌ایم و امیدواریم طی مهرماه شاهد رونمایی از این پروژه نیز باشیم.»

داشتن جریان درآمدی از خارج کشور

عصر داده محصولات هوش مصنوعی را صرفا برای بازار ایران توسعه نمی‌دهد، چون به عقیده آن‌ها یک بازار قرمز به‌ شمار می‌رود. حسینی در توضیح این موضوع می‌گوید: «امنیت و محرمانگی اطلاعات در ایران مانعی جدی به‌ شمار می‌رود. می‌دانید که اخذ مجوز امنیتی برای یک محصول در کشور ما حداقل سه چهار ماه طول می‌کشد و هزینه زیادی می‌برد. بنابراین در حوزه هوش مصنوعی به بازارهای خارجی و کشورهای همسایه توجه ویژه داریم.»

محمد قاضی، مدیرعامل شرکت عصر داده، نیز امیدوار است طی سال آتی بتوانند محصولی ارائه دهند که قابلیت فروش در خارج از کشور را داشته باشد. او می‌گوید: «دغدغه مهم ما همین است که جریان درآمدی از خارج کشور را شکل دهیم و شرایط موجود را کنترل کنیم.»

چالش همیشگی رگولاتوری

قاضی چالش‌های فراوانی را پیش روی شرکت عصر داده می‌بیند که بعضی از آن‌ها به دستگاه‌های دولتی مربوط می‌شوند و آن هم در حوزه رگولاتوری است. او می‌گوید: «هرجا وارد حوزه بزرگی شدیم که رگولاتور وجود نداشته، برایمان قوانین خلق‌الساعه گذاشته‌اند. به ‌عنوان نمونه نظام کارمزدی ایران هیچ مدل شفافی ندارد. اگر از هر یک از فعالان صنعت پرداخت بپرسید که برایتان مدل کارمزدی را توضیح دهد، به یک بازه متغیر از 50 تا 1200 تومان می‌رسید که بستگی به بانک یا پی‌اس‌پی و شرایط دیگری دارد.

این کارمزدهای غیرشفاف، کسب‌وکار را زیان‌ده می‌سازد. چالش شدید دیگر که باز هم به رگولاتوری مربوط می‌شود، گارد نهادهای دولتی برای ارائه سرویس‌های جدید است. همیشه این گارد از سوی نهادهای دولتی وجود دارد که تصور می‌کنند اگر داده‌ای به ما بدهند، معلوم نیست چه اتفاقی برای آن داده می‌افتد.

با تمام این اوصاف، ما طی سه چهار سال گذشته با دستگاه‌های مختلف ارتباط داشتیم و کار را با هر سختی که بود پیش بردیم. یکی از دلایل موفقیت ما در ارائه سرویس‌های ونش این بود که خدمات دولت پیشخوان و دستگاه‌های عمومی را نیز ارائه می‌دادیم، مثلا توانستیم پیشخوان و سرویس‌های الکترونیکی سازمان توزیع برق و سازمان آب و فاضلاب را در چند استان ارائه دهیم. ما مجبور شدیم بعضی سرویس‌ها را خودمان ایجاد کنیم، چون هیچ استانداردی از قبل برایش وجود نداشت. در این مسیر، این دو چالش را به‌سختی توانستیم مدیریت کنیم.»

مدیرعامل عصر داده، تأمین زیرساخت را نیز جزء دغدغه‌های مهم برمی‌شمارد. به گفته او، وقتی کسب‌وکاری در حوزه هوش مصنوعی فعالیت می‌کند دائم به CPU و GPU و سخت‌افزارهای پیشرفته متکی است. قاضی درباره این چالش توضیح می‌دهد: «خوشبختانه از حیث دانش فنی در شمال کشور کمبودی نداریم. در شهری مانند بابل چندین دانشگاه فنی داریم و با برگزاری چند دوره آموزشی توانستیم نیاز خود به نیروی انسانی را برطرف کنیم، اما تأمین زیرساخت همواره برایمان دشوار بوده است.

قوانین محرمانگی و رعایت حریم خصوصی در سرویس‌های هوش مصنوعی نیز یک چالش مهم دیگر است که دغدغه زیادی در خصوص آن داریم. اکنون برای هر کاری عادت داریم که به‌ دنبال مجوز باشیم به همین خاطر من دائم به این می‌اندیشم که اگر بخواهیم محصولی برای تجربه خرید مجازی در حوزه پوشاک ارائه دهیم، از کجا باید مجوز بگیریم؟ چالش سخت‌افزار و حفظ محرمانگی سرویس‌ها برایمان بسیار مهم است. امیدوارم امسال بتوانیم از این چالش‌ها عبور کنیم تا زنده بمانیم.»

آینده‌ای روشن

رشد درآمدی شرکت عصر داده از ابتدای کار تاکنون سالانه بیش از ۳۰۰ درصد بوده است. حسینی درباره پیش‌بینی حجم بازار شرکت می‌گوید: «خوشحالیم که با وجود تورم و افزایش قیمت دلار توانستیم درآمد خود را هر سال چند برابر کنیم. اکنون کرونا به کمک آمده، ولی قبل از کرونا نیز روند صعودی خوبی داشتیم.

آمار پلتفرم ونش و اطلاعات مصرف، میانگین قیمت، پراکندگی بازار در سراسر کشور و… نشان می‌دهد که ما جوابگوی بخش عمده بازار هستیم؛ البته فقط در حوزه استعلام، نه پرداخت. پیش‌بینی می‌کنیم در سال آینده در حوزه محصولات هوش مصنوعی به 10 هزار درخواست روزانه برسیم، در حالی ‌که اکنون 1000 یا 1500 درخواست روزانه داریم. به نظرم شرایط ما به‌تدریج پایدار می‌شود.»

قاضی معتقد است گرچه کرونا ابعاد اقتصادی و اجتماعی فاجعه‌باری داشته، اما به کسب‌وکارهای حوزه فناوری اطلاعات کمک زیادی کرده است و شرکت‌های فناوری که در مناطقی دور از تهران مستقر هستند، اکنون به‌راحتی در بازار پذیرفته می‌شوند و به سمت گسترش بازار و افزودن لاین‌های جدید می‌روند. او می‌گوید: «در حال حاضر هزینه‌های توسعه زیرساخت بسیار افزایش یافته و سرویس‌های ابری را در اختیارمان نمی‌گذارند، پس مجبوریم خودمان زیرساخت ایجاد کنیم، ولی کرونا کمک بزرگی بود و با تغییر تفکر مدیران، زمینه‌ساز تحولات فناورانه شد. بر خلاف سایر کسب‌وکارهایی که شاید آینده خود را چندان روشن نبینند، امسال برای ما سرنوشت‌ساز است. اگر طبق پیش‌بینی و برنامه‌ریزی خود درست عمل کنیم، سال آینده نیز رونق و رشد خوبی را شاهد خواهیم بود.»