گفت‌و‌گو با سروش شهبازی، هم‌بنیان‌گذار بلوط‌گیمز / مسئولان حتی نمی‌دانند صنعت بازی‌سازی چیست

۳.۱ میلیارد نفر در جهان بخشی از اوقات خود را صرف بازی‌های کامپیوتری می‌کنند. شاید همین آمار کوتاه نشان‌دهنده بازار بسیار بزرگ صنعت بازی در جهان باشد که در سال‌های اخیر توجه بسیاری از کشورها را به خود جلب کرده است.

فعالان صنعت بازی‌ در ایران اما با وجود بیش از ۳۶ میلیون «گیمر» ایرانی و سبقه‌ای ۲۰ ساله در امر بازی‌سازی همراه با حضوری قابل قبول در عرصه‌های جهانی، بی‌اطلاعی دولتمردان از اهمیت صنعت بازی و فقدان سرمایه‌گذاری مؤثر برای توسعه این صنعت را از چالش‌های اصلی خود می‌دانند.

مهاجرت تبدیل به امری رایج میان بازی‌سازان ایرانی شده و این در حالی است که کشورهای همسایه مانند ترکیه، امارات، قطر و اخیراً عربستان از برنامه‌های خود برای حضوری قدرتمند در زمینه بازی‌های ویدئویی خبر می‌دهند.

صنعت بازی‌سازی در ایران چه مسیری را پشت سر گذاشته و چه جایگاهی در سطح جهان دارد؟

بازی‌سازی در ایران سابقه‌ای ۲۰ساله دارد و حدوداً از اوایل دهه ۸۰ شمسی بود که افرادی شروع به ساخت بازی‌های داخلی کردند که برای آن زمان کارهای باکیفیتی محسوب می‌شوند؛‌ در اینجا می‌توانم از افرادی باسابقه مانند پویا دادگر و امیرحسین فصیحی نام ببرم.

امیرحسین فصیحی اخیراً هم یک بازی به نام «فرزندان مورتا» منتشر کرده‌ که اتفاقات خوبی در سطح جهان برای آن افتاد و حدود یک میلیون بار دانلود شد. در ادامه با توجه به فضایی که در کافه‌بازار برای فعالان این صنعت به وجود آمد و امکان درآمد‌سازی از بازی‌ها برای شرکت‌ها و توسعه‌دهندگان بازی‌های موبایلی فراهم شد، در سال‌های ۱۳۹۲ و ۱۳۹۳ شاهد توسعه شرکت‌های بازی‌سازی گوشی‌های هوشمند در ایران بودیم.

این شرکت‌ها هم توانستند در زمینه داخلی و خارجی کارهای موفقی ارائه دهند. از نظر رزومه و دانش تا آنجا که به بخش خصوصی مربوط می‌شود، ما اتفاقات خوبی را در داخل و خارج از کشور داشتیم و داریم.

برای توسعه این صنعت و رساندن آن به جایگاهی بهتر چه چالش‌هایی پیش روی بازی‌سازان قرار دارد؟

یکی از چالش‌های صنعت بازی‌سازی در ایران جذب سرمایه است. وقتی وارد بحث‌های جذب سرمایه می‌شویم، متأسفانه سرمایه‌گذاران، به‌خصوص صندوق‌های دولتی که می‌توانند سرمایه‌های بیشتری را وارد این صنعت کنند، اصلاً اطلاعی درباره این حوزه ندارند.

این معضل در ایران وجود دارد که نه‌تنها به صنعت بازی‌سازی بها داده نمی‌شود، بلکه حتی مسئولان نمی‌دانند که این صنعت چیست؛ حتی ما شاهدیم که در برنامه‌های مختلف صداوسیما و سایر رسانه‌ها علیه بازی‌های کامپیوتری بد می‌گویند؛ اینکه بچه‌های شما نباید به سمت این بازی‌ها بروند، بازی‌های کامپیوتری بچه‌ها را خشن می‌کند و… .

در فضای کشور ما، در وهله اول بازی‌سازی را کار نمی‌دانند و در وهله دوم اصلاً نمی‌دانند که صنعت بازی‌سازی چیست؟ سرمایه‌گذاران بخش خصوصی هم معمولاً به خاطر شرایط اقتصادی کشور ترجیح می‌دهند سرمایه خود را به بازارهایی کم‌ریسک‌تر مانند طلا، ارز و مسکن ببرند.

اخبار زیادی از مهاجرت نیروهای کار، به‌ویژه در زمینه‌های مرتبط با فناوری‌های دیجیتال می‌شنویم، آیا صنعت بازی‌سازی نیز متأثر از جریان مهاجرت‌های چند سال اخیر بوده است؟

در حال حاضر مهاجرت امر رایجی میان افراد فعال در حوزه بازی‌سازی است. ما نمونه‌های زیادی داریم که بازی‌سازان با رزومه‌های نه‌چندان قوی به‌راحتی توانسته‌اند مهاجرت کنند. ما از لحاظ دانش، منابع انسانی و کیفیت ساخت بازی در سطح جهانی شرایط خوبی داریم، اما متأسفانه سرمایه‌گذاری در این زمینه وجود ندارد.

شما اگر نگاهی به فضای شرکت‌های دانش‌بنیان بیندازید، تعداد شرکت‌های دانش‌بنیان باکیفیت در حیطه صنعت بازی بسیار اندک هستند، زیرا حتی در این سطوح هم اطلاعات و داورانی وجود ندارند که بتوانند شرکت‌های این حوزه را وارد حوزه دانش‌بنیان کنند.

بچه‌هایی که در این حوزه فعال هستند به‌راحتی می‌توانند درخواست کار بدهند و با استخدام در شرکت‌های خارجی با شرایطی به‌مراتب بهتر از آنچه در ایران وجود دارد، مهاجرت کنند

آیا آماری از افراد یا شرکت‌های صنعت بازی‌ که اخیراً مهاجرت کرده‌اند، دارید؟

از شرکت خود ما تاکنون دو نفر مهاجرت کرده‌اند و طبق آماری که از سایر بچه‌های این صنعت دارم، آنها هم در شرکت‌های خود همین مشکل را دارند. بازی‌سازی کار جذابی است و در خارج از کشور هم بازار کار خوبی دارد. بچه‌هایی که در این حوزه فعال هستند به‌راحتی می‌توانند درخواست کار بدهند و با استخدام در شرکت‌های خارجی با شرایطی به‌مراتب بهتر از آنچه در ایران وجود دارد، مهاجرت کنند.

به لحاظ اقتصادی حقوقی که یک فرد می‌تواند آن سوی آب دریافت کند، حدود ۲۰ الی ۵۰ برابر دستمزدی است که در ایران می‌گیرد. برای کسی که وارد این شغل شده و به‌دنبال کسب درآمد باشد، بسیار به‌صرفه است که مهاجرت کند و افراد زیادی هم این کار را انجام می‌دهند. با افزایش مهاجرت افراد متخصص، صنعت بازی ایران آسیب می‌بیند.

دلیل روی‌آوردن برخی کشورها مانند عربستان به سرمایه‌گذاری در حیطه بازی‌های کامپیوتری چیست؟

صنعت بازی در جهان مانند صنایع دیگر در حوزه آی‌تی، اپلیکیشن‌ها، سایت‌ها و… نیست که فقط مختص یک کشور، زبان و کار خاصی باشد. بازی چیزی است که کل جهان می‌تواند با آن ارتباط برقرار کند و صادرات در این حوزه به‌راحتی امکان‌پذیر است. شما کافی است یک بازی باکیفیت بسازید تا افراد از کشورهای مختلف جهان از آن استفاده کنند.

اینها موضوعاتی است که باید به آن اهمیت داده شود. همان‌طور که عربستان اهمیت این موضوع را فهمیده و پیش از آن هم همسایه دیگرمان، امارات متحده چند میلیون دلار در این زمینه سرمایه‌گذاری کرده است.

کشورهایی مانند فنلاند و لهستان که بر خلاف ایران محصولات صادراتی آنچنانی ندارند، در زمینه بازی‌سازی فعالیت چشم‌گیری داشته و توانسته‌اند این صنعت را به یکی از منابع مهم درآمدی خود تبدیل کنند؛ در حال حاضر صنعت بازی فنلاند و لهستان توانسته نسبت به بسیاری از دیگر صنایع این کشورها درآمد بیشتری کسب کند.

آیا صنعت بازی علاوه بر مسائل اقتصادی در زمینه‌های دیگر مانند فرهنگ هم می‌تواند اثرگذار باشد؟

بله همین‌طور است. اخیراً یک بازی ساخته شده به نام «روح توشیما» که در آن به فرهنگ سامورایی در کشور ژاپن می‌پردازد. یا در کشور لهستان یک بازی منتشر شد که بر اساس اتفاقاتی است که برای جنگ‌زدگان لهستانی پیش آمده است. این بازی با اقبال گسترده‌ای در جهان مواجه شد.

ما در ایران یک فرهنگ غنی داریم که می‌توان در زمینه بازی روی آن کارهای بسیاری انجام داد. اما این کار به سرمایه‌گذار نیاز دارد؛ روند تولید بازی‌ها هزینه‌بر است و این‌طور نیست که بتوان به‌راحتی یک بازی ساخت و در آن به مسائل فرهنگی هم پرداخت. البته در ایران نمونه‌هایی از بازی‌هایی با زمینه‌های فرهنگی ساخته شده است.

برای مثال اخیراً بازی «قصه بیستون» که به‌ گونه‌ای داستان «شیرین و فرهاد» در آن مطرح شده، توانسته با جذابیت‌هایی که دارد، در عرصه جهانی هم موفق باشد. اما همچنان در حوزه فرهنگ ایرانی که می‌تواند معرف ما در جهان باشد، کارهای زیادی می‌توان انجام داد؛ مباحث زیادی هم برای این کار مطرح شده، اما سرمایه‌گذاران چندان حاضر به ریسک‌کردن در این فضا نیستند.