پیشتازان جهان نو

لیلا نظری، مدیرمحصول در حوزه سیستم‌های پرداخت – در حال حاضر استارتاپ‌ها یا کسب‌و‌کارهای نوپا جزء جدایی‌ناپذیر اقتصاد دیجیتال هر کشوری محسوب می‌شوند و کشور ما هم از این قاعده مستثنا نیست. کسب‌و‌کارهایی که تنها در صورتی می‌توانند حضور محسوس و قابل تأملی در فضای اقتصادی کشور داشته باشند که اکوسیستمی با معیارهای جهانی برایشان مهیا باشد.

یکی از راه‌های درک معیارهای جهانی، بررسی نمونه‌های موفق و پیشرو در این حوزه است. استارتاپ بلینک (Startup Blink) گزارشی منتشر کرده و در آن به بررسی اکوسیستم‌های استارتاپی دنیا در سال ۲۰۲۰ – ۲۰۲۱ پرداخته است. لیستی که با ایالات متحده شروع می‌شود و رتبه‌های دوم و سوم آن را انگلستان و رژیم صهیونیستی اسرائیل در اختیار دارند.

۱- ایالات متحده آمریکا

اکوسیستم استارتاپی آمریکا سال‌هاست در جایگاه نخست جهان قرار دارد و بیش از ۲۶۷ شهر این کشور در لیست هزار شهر برتر دنیا و ۱۲ شهر در لیست ۳۰ شهر برتر دنیا قرار گرفته‌اند. سان‌فرانسیسکو و نیویورک به ترتیب رتبه‌های ۱ و ۲ را دارند.

نبرد مداوم بر سر سلطه اقتصادی جهانی بین ایالات متحده و چین در جریان است، اما وقتی نوبت به اکوسیستم‌های نوپا می‌رسد، برتری ایالات متحده همچنان انکارناپذیر است.

آمریکا همچنان سرزمین فرصت‌هاست و نماینده پرجنب‌وجوش و منبع خلاق در جهان است. اکوسیستم‌های نوپای آمریکا در همه جای جهان پخش شده‌اند و انگلیسی زبان بودن این کشور اجازه دسترسی فوری به بازارهای جهانی را می‌دهد.

تفاوت بارز میان اکوسیستم استارتاپی آمریکا با سایر اکوسیستم‌های دنیا، شکافی را که سیلیکون‌ولی ایجاد کرده است، به‌وضوح نمایش می‌دهد و این شکاف نه بر اساس فناوری بلکه بر اساس طرز فکر ایجاد شده است.

استارتاپ‌های قابل توجه آمریکا که همگی تک‌شاخ هستند، عبارتند از:

دیسکورد (Discord)

دیسکورد تکنولوژی صدا و چت‌محور است برای برقراری ارتباط میان بازیکنان بازی‌های کامپیوتری.

کالم (Calm)

این استارتاپ در حال ایجاد فناوری‌ای است که تأثیرات منفی استرس را کاهش دهد. در حال حاضر در دنیا ۷۵ تا ۹۰ درصد از کل ویزیت‌های پزشکی ناشی از اثرات استرس است.

کلاب‌هاوس (Clubhouse)

کلاب‌هاوس پلتفرم چت صوتی است که مخاطبان می‌توانند در آن به شکل گروهی به بحث و تبادل‌نظر بپردازند.

۲- انگلستان

اکوسیستم استارتاپی انگلستان از سال ۲۰۱۷ تاکنون جایگاه دوم جهان را به خود اختصاص داده است. انگلستان در پنج صنعت تجارت الکترونیکی، تکنولوژی‌های خرده‌فروشی، غذا، بازاریابی و فروش رتبه دوم جهانی را دارد. لندن نیز رده پنجمین شهر برتر جهان را به خود اختصاص داده است.

انگلستان چالش از دست دادن جایگاه خود را در بین رتبه‌های برتر جهانی دارد و از سوی رقبای آسیایی و آمریکایی خود در این مورد تهدید می‌شود. لندن، بزرگ‌ترین و بهترین هاب اکوسیستم استارتاپی انگلستان، ارتباطات، پشتیبانی و بودجه خود را از طریق سازمان‌های خصوصی و دولتی تأمین می‌کند و در تولید استارتاپ‌های با کیفیت بالا، از جمله برخی تک‌شاخ‌های برجسته، برتری دارد. اینکه آیا خروج از اتحادیه اروپا تأثیر منفی بر لندن و انگلستان خواهد داشت یا خیر، در آینده مشخص می‌شود. آنچه مسلم است این است که اکوسیستم استارتاپی لندن مرکز کارآفرینی بنیان‌گذاران کسب‌و‌کارهاست و تقریبا در همه صنایع برتری دارد. همین عوامل این شهر را به مکانی بسیار جذاب برای کارآفرینان بلندپرواز تبدیل کرده است.

سه استارتاپ تک‌شاخ انگلستان عبارتند از:

ریولوت (Revolut)

ریولوت بانکی جایگزین در قرن ۲۱ متناسب با سبک زندگی جهانی مردم ارائه کرده است.

بیبیلون هلث (Babylon_Health)

یک شرکت مبتنی بر تکنولوژی‌های پزشکی است که از طریق پیام‌رسانی و تماس تصویری یک پلتفرم مشاوره پزشکی از راه دور ارائه کرده است.

هاپین (Hopin)

پلتفرم رویداد مجازی زنده است که شرکت‌کنندگان را قادر می‌سازد در هر مکانی با افراد ارتباط برقرار کرده، یاد بگیرند و با آن‌ها تعامل داشته باشند.

۴- کانادا

اکوسیستم استارتاپی کانادا رتبه چهارم جهان را دارد و البته فاصله بین کانادا و سه کشور برتر در این زمینه به طور قابل توجهی زیاد است. کانادا رتبه سوم جهان را در دو صنعت فناوری‌های آموزشی و تکنولوژی‌های انرژی و محیطی داراست.

کانادا پتانسیل عظیمی دارد و با توجه به رویکرد فعال بخش عمومی کارآمد برای توسعه اکوسیستم‌های نوپا و منابع فراوان نسبی، هیچ دلیلی وجود ندارد که کانادا نتواند به موفقیت‌های کشور همسایه خود، آمریکا، دست یابد. اما بررسی دو مورد از استارتاپ‌های موفق کانادا، نقطه‌ضعف این کشور را نشان می‌دهد؛ اولین مورد Slack در ونکوور است که اکنون دفتر مرکزی آن در آمریکاست و دومین مورد Shopify، یک پلتفرم تجارت الکترونیکی است که در اتاوا و توسط یک مهاجر آلمانی بنیان گذاشته شده است. کانادا باید مطمئن شود کارآفرینان بااستعدادش در این کشور باقی می‌مانند و در عین حال برای جذب استعدادهای خارجی باکیفیت تلاش کند. سیستم اقتصادی متمرکز بر بازار، سطح بالای زندگی، زبان انگلیسی، مجاورت با ایالات متحده و موقعیت قوی اکوسیستم‌های استارتاپی این کشور، کانادا را برای استعدادهای خارجی جذاب کرده است، به این معنی که کانادا از تمرکز بر حفظ کارآفرینان سود خواهد برد.

استارتاپ‌های تک‌شاخ قابل توجه کانادا عبارتند از:

پوینت‌کلیک‌کر (PointClickCare)

تأمین‌کننده نرم‌افزار سلامت‌محور بر بستر ابری.

اپلای‌برد (ApplyBoard)

آموزش جهانی با دسترس‌پذیر کردن آموزش.

آنبانس (Unbounce)

ایجاد landing pageهای سفارشی بدون نیاز به کدنویسی.

۵- آلمان

اکوسیستم استارتاپی آلمان در سال ۲۰۲۱ در فضای ثابتی قرار داشت. آلمان رتبه چهارم جهانی را در تکنولوژی آموزشی و نوآوری‌های حوزه غذا دارد. برلین و مونیخ شهرهای با رتبه برتر در آلمان به لحاظ تکنولوژی‌های حمل‌و‌نقل و غذا هستند.

اکوسیستم استارتاپی آلمان تنوع بالایی دارد و ده‌ها شهر این کشور در لیست هزار شهر برتر دنیا هستند. آلمان سنت تولید شرکت‌های با مقیاس جهانی و با کیفیت بالا مانند ساپ (SAP)، زیمنس (Siemens) و بوش (Bosch) را دارد. همه این شرکت‌ها به عنوان بخشی از فعالیت‌های نوآورانه خود، اقداماتی در اکوسیستم استارتاپ ملی آلمان انجام می‌دهند. وجود مجموعه‌ای از این شرکت‌ها در یک کشور، مزیتی است که کمتر کشوری از آن برخوردار است.

تنوع اکوسیستم استارتاپی آلمان را می‌توان در برخی از تک‌شاخ‌های قابل توجه آن نیز مشاهده کرد. در برلین، ان۲۶ (N26) به عنوان یک استارتاپ موفق فین‌تک تأسیس شده ست. در مونیخ فلیکس‌باس (Flixbus) با روش جدیدی برای استقرار ناوگان اتوبوس، حمل‌و‌نقل شهری را متحول کرده است.

در سال ۲۰۲۱ اکوسیستم استارتاپی آلمان بر فناوری‌هایی چون هوش مصنوعی و فین‌تک متمرکز شده‌اند.

استارتاپ‌های قابل توجه آلمان عبارتند از:

لیلیوم آویاشن (Lilium_Aviation)

توسعه، ایجاد و راه‌اندازی سرویس حمل‌ونقل هوایی برقی منطقه‌ای که مردم را در مناطق مختلف به هم متصل می‌کند.

آتای لایف ساینس (ATAI_Life_Sciences)

به بازتعریف نحوه برخورد، پیشگیری و درمان اختلالات سلامت روان در جهان می‌پردازد.

ان‌۲۶ (N26)

به مشتریان خود کمک می‌کند تا حساب‌های بانکی خود را از طریق گوشی هوشمند خود مدیریت کنند.

۶- سوئد

کشور نسبتا کوچک سوئد رتبه ۶ جهانی را در بین اکوسیستم‌های برتر جهانی به خود اختصاص داده است. سوئد رتبه دوم اتحادیه اروپا و رتبه اول اسکاندیناوی را دارد و امید اروپا برای ایجاد یک مرکز جهانی جدید و قدرتمند محسوب می‌شود.

اکوسیستم سوئد در زمینه فناوری‌های انرژی و محیط زیست، رتبه دوم جهان و همچنین رتبه پنجم را در فناوری‌های علوم اجتماعی و سرگرمی داراست. استکهلم با رتبه ۲۴ جهانی، بالاترین رتبه را در بین شهرهای سوئد دارد.

سوئد به برابری جنسیتی، کیفیت بالای زندگی و مرخصی‌های والدین شهرت دارد و همه‌ این‌ها در جذب استعدادهای بین‌المللی مؤثر هستند.

کارآفرینان سوئدی استارتاپ‌های شناخته‌شده‌ای مثل اسپاتیفای، ماینکرفت و اسکایپ را ایجاد کرده‌اند. یکی از چالش‌های پیش روی رشد اقتصادی در این کشور، هزینه‌های بالای زندگی است و جابه‌جایی برای استارتاپ‌ها را دشوار می‌کند. به علاوه اگر اکوسیستم استارتاپی سوئد بخواهد در صحنه رقابت جهانی باقی بماند، باید برای جذب و حفظ استعدادهای بین‌المللی اقدامات بیشتری را انجام دهد.

استارتاپ‌های تک‌شاخ قابل توجه سوئد عبارتند از:

اپیدمیک ساند (Epidemic Sound)

فراهم‌آورنده ژانرهای زیادی از موسیقی در سطح جهانی.

کلارنا (Klarna)

بانک فناوری جهانی برای ارائه خدمات پرداختی و بانکی هرچه بهتر.

 Oatly

تولیدکننده نوشیدنی.

۷- چین

چین رتبه ۷ اکوسیستم‌های استارتاپی دنیا را در سال ۲۰۲۱ به خود اختصاص داده است و این یعنی بالاترین رتبه در آسیا و اقیانوسیه. چین از نظر فناوری حمل‌ونقل رتبه سوم جهانی را دارد، جایی که پکن و شانگهای به ترتیب مقام‌های دوم و سوم را در سراسر جهان به خود اختصاص داده‌اند و تنها سان‌فرانسیسکو از آن‌ها پیشی گرفته است. همچنین از نظر فناوری آموزش رتبه ششم و در صنعت سخت‌افزار و اینترنت اشیا نیز رتبه دوم جهانی را داراست.

گذار چین از یک کشور در حال توسعه با فناوری پایین به یک قدرت فناوری پیشرفته، برای هر کشوری با آرمان‌های مشابه الهام‌بخش است.

دولت توسعه فناوری را به عنوان یک هدف استراتژیک در اولویت قرار داده است، زیرا این کشور سرمایه‌گذاری‌ها و تلاش‌های گسترده‌ای را برای تبدیل شدن به یک رهبر جهانی با تکنولوژی روز انجام می‌دهد.

اکوسیستم‌های چینی توانستند به رشد چشمگیری دست یابند و فاصله خود را با سایر اکوسیستم‌های استارتاپی پیشرو در جهان از بین ببرند. وضعیت ژئوپلیتیک و علاقه مقامات محلی برای محدود کردن دسترسی به داده‌ها همچنان باعث ایجاد محدودیت‌هایی می‌شود که به احتمال زیاد باعث جدایی کامل بین اکوسیستم چین و بیشتر جهان خواهد شد.

در چند سال گذشته شرکت‌های چینی مانند علی‌بابا، شیائومی، هواوی و تنسنت پیشتاز جهانی بودند یا برنامه تیک‌تاک برنامه‌ای محبوب B2C محسوب می‌شد که جهان را تحت‌تأثیر خود قرار داده بود اما این روند و تغییر کرده است و تیک‌تاک مجبور به تغییر مالکیت در آمریکا شد یا استفاده از کلاب‌هاوس در چین ممنوع شد. چین در مقایسه با دیگر مراکز فناوری جهانی در برخی زمینه‌ها عقب مانده است.

برجسته‌ترین استارتاپ تک‌شاخ چین بر اتوماسیون و هوش مصنوعی متمرکز شده است. همچنین چین با ایجاد یوان دیجیتال از ارزهای رمزنگاری‌شده نیز استقبال کرده و با راه‌اندازی اولین ارز دیجیتالی که توسط بانک مرکزی چین پذیرفته شده است، جهان را رهبری خواهد کرد.

با توجه به اندازه برجسته بازار داخلی و ملی چین بیشتر کارآفرینان چینی بر بازار داخلی متمرکز شده‌اند ولی برای انجام رقابت بین‌المللی به‌خصوص با آمریکا نیازمند کاهش محدودیت‌های اینترنت و تنش‌های ژئوپلیتیکی آن خواهند بود.

استارتاپ‌های تک‌شاخ قابل توجه چین عبارتند از:

Bytedance

یک شرکت فناوری است که طیف وسیعی از پلتفرم‌های محتوا را اجرا می‌کند و به مردم سراسر جهان اطلاع‌رسانی و آموزش می‌دهد، آن‌ها را سرگرم می‌کند و موجب الهام‌بخشی به آنان می‌شود.

وی‌راید (WeRide)

استارتاپی در زمینه حمل‌ونقل با ماشین‌های کاملا خودران است.

ولبال (Webull)

یک پلتفرم تجارت الکترونیک است که از طریق موبایل و کامپیوترهای شخصی قابل دسترسی است.

۸- سوئیس

سوئیس برای چهارمین سال متوالی در رتبه هشتم قرار گرفته است که نشان از توان بالای نوآوری مداوم این کشور دارد.

سوئیس در نوآوری‌های حوزه سخت‌افزار و اینترنت اشیا جایگاه چهارم در دنیا و همین‌طور در زمینه نرم‌افزار و داده جایگاه پنجم دنیا را داراست.

اگرچه کشور سوئیس تصویری از یک کشور نظام‌یافته را ارائه کرده است اما در عین حال یکی از مزایای اصلی آن گشودگی نسبی نهادهای نظارتی و تصمیم‌گیرنده در برابر تغییرات است. این امر به‌وضوح در ظهور یکی از قوی‌ترین اکوسیستم‌های بلاکچین جهان در آن نمود پیدا کرده است، چنان که در Zug دفاتر اتریوم قرار دارد.

علاوه بر حوزه فین‌تک، سوئیس عملکرد بسیار بالایی در علوم زیستی دارد و مقر چندین شرکت دارویی جهانی مثل نواریتس (Novartis) است.

بخش دولتی سوئیس بر ارتقای کارآفرینی و ایجاد نگرش مثبت نسبت به استارتاپ‌ها متمرکز شده است. این کشور دارای زیرساخت‌های فیزکی، تجاری و حرفه‌ای قوی برای حمایت از کارآفرینی است.

استارتاپ‌های تک‌شاخ قابل توجه سوئیس عبارتند از:

نکست‌تینک (Nexthink)

نرم‌افزار مدیریت تجربه کارکنان دیجیتالی است.

رویونت ساینس (Roivant Sciences)

یک شرکت توسعه فناوری پزشکی است که در زمینه داروها و فناوری‌های نوآورانه تخصص دارد.

مایندمز (MindMaze)

با همکاری شرکت‌های مراقبت‌های پزشکی و سرگرمی، برای تعمیق تعامل انسان و ماشین فعالیت می‌کند.

۹- استرالیا

استرالیا در سال ۲۰۲۱ با دو پله سقوط نسبت به سال قبل، جایگاه نهم را به خود اختصاص داده است. دو اکوسیستم پیشرو در استرالیا سیدنی و ملبورن هستند و این دو با اختلاف کمی رتبه‌های مشابهی را به دست آورده‌اند: سیدنی ۳۶ و ملبورن ۳۹.

استرالیا اکوسیستم‌های استارتاپی دیگری هم دارد مثل بریزبن، پرث و آدلاید که همگی رتبه‌های جهانی زیر ۲۰۰ دارند. قوی‌ترین صنایع این کشور تجارت الکترونیک و فناوری‌های خرده‌فروشی است و در این حوزه‌ها رتبه سوم جهانی را داراست. استارتاپ‌های با عملکرد فوق‌العاده در این اکوسیستم بیشتر در تکنولوژی‌های انرژی و محیط فعال هستند.

اکوسیستم استارتاپی استرالیا قوی است و از معروف‌ترین استارتاپ‌های آن می‌توان از کانوا و اتلسیان نام برد. با این وجود یک اکوسیستم جوان است که برای رقابت با سایر کشورها به استارتاپ‌های الهام‌بخش بیشتری در جهت توسعه جهانی نیاز دارد. دولت استرالیا به‌خوبی از استارتاپ‌ها حمایت می‌کند و یکی از مهم‌ترین رویکردها در این کشور، مشارکت مستقیم دانشگاه‌ها در توسعه اکوسیستم است.

یکی از موانع مهم پیش روی رشد استارتاپ‌های این اکوسیستم، تفاوت زمانی با آمریکا و اروپاست که چالش‌هایی را برای مشارکت تیم‌های فروش و پشتیبانی و سایر تیم‌ها فراهم کرده است.

استارتاپ‌های قابل توجه استرالیا عبارتند از:

کانوا (تک‌شاخ، Canva)

یک ابزار طراحی گرافیکی بر بستر وب‌سایت و اپلیکیشن است.

استن (Stan)

یک شرکت پخش برای نمایش فیلم و برنامه‌های تلویزیونی به صورت نامحدود است.

کلیپ‌چمپ (ClipChamp)

این استارتاپ یک ابزار پردازش ویدئویی دیجیتال منحصربه‌فرد ارائه می‌دهد.

۱۰- سنگاپور

در سال ۲۰۲۱ اکوسیستم استارتاپی سنگاپور یک جهش شش پله‌ای را تجربه کرده و این اولین باری است که بین ۱۰ کشور برتر این حوزه قرار می‌گیرد.

در بین کشورهای جهان سنگاپور دارای رتبه پنجم در تکنولوژی حمل‌و‌نقل و تجارت الکترونیکی و خرده‌فروشی است. در تکنولوژی آموزشی رتبه هفتم جهانی را دارد و در بیشتر از ده صنعت دیگر رتبه ۱۰ و بهتر از آن را داراست.  شهر سنگاپور هم ‌کنون دارای رتبه ۲۵ جهانی در بین شهرهای جهان است.

سنگاپور یک مدل برای نوآوری و الگویی است که نشان می‌دهد یک کشور نسبتا کوچک چگونه می‌تواند عملکرد قابل‌تأملی داشته باشد و به عنوان یک قطب باز و قدرتمند آسیایی بر مناطق اطراف اثرگذار باشد. تسلط استارتاپ گرب (Grab) یک مثال عالی از این است که سنگاپور چگونه به مرکز فعالیت‌های آسیایی برای استارتاپ‌های پیشرو تبدیل شده است. اکوسیستم استارتاپی سنگاپور سیاست‌های حمایتی بسیار خوبی در زمینه قوانین مالیاتی و تسهیل کارها را برای استارتاپ‌ها فراهم کرده است. شرکت‌هایی با هدف کمک‌های مالی و ارائه وام‌های تجاری در سنگاپور فعال هستند و بخش دولتی نیز به‌خوبی از این اکوسیستم‌های استارتاپی حمایت می‌کند. ثبات و زیرساخت‌های قوی در این کشور، آن را به یک نقطه ورود برای توسعه در بازار آسیا تبدیل کرده است.

استارتاپ‌های تک‌شاخ قابل توجه سنگاپور عبارتند از:

ترکس (Trax)

کمک به برندها و خرده‌فروشان با استفاده از فناوری‌های دیجیتال برای ایجاد بهترین تجربه خرید برای مشتریانشان.

پت‌اسنپ (PatSnap)

پلتفرم هوشمند نوآورانه جهانی است که شرکتها را با IP و تحقیق و توسعه نوآورانه به یکدیگر متصل می‌کند و باعث ایجاد تصمیم‌گیری‌های بهتر و تیم‌های سازنده‌تر می‌شود.

گرب

این برنامه تاکسی‌ها و اتومبیل‌های خصوصی را از طریق مکان‌یابی به درخواست‌کنندکان متصل می‌کند.