چرا کارنگ رسانه‌ای زنده است؟

گاهی مثل همین حالا که به درخواست میثم و رضا (امیرزاده) در حال نوشتن درباره یکی از رسانه‌های راه‌کارم، برمی‌گردم به فلسفه وجودی آن رسانه. می‌دانم از جای سختی شروع می‌کنم، اما معتقدم مثل هر محصول دیگری گاهی لازم است کمی عمیق‌تر به ماهیت، هدف و دستاوردهای یک رسانه نگاه کنیم. اینکه روزنامه‌ای هر روز چاپ شود، مجله‌ای هر هفته یا هر ماه روی کیوسک برود یا وب‌سایتی به‌روزرسانی شود نشان‌دهنده زنده‌بودن آن نیست. رسانه زمانی زنده است که تأثیرگذار باشد؛ حتی اگر تعداد محدودی مخاطب داشته باشد. سخت است اندازه‌گیری این تأثیرگذاری، ولی تصور می‌کنم وقتی بیش از صد چهره تأثیرگذار برای پاسخ به یک رسانه وقت می‌گذارند نشان از تأثیرگذاری آن رسانه در موضوع خود دارد.

در این سه سال و خرده‌ای که از انتشار کارنگ می‌گذرد در چندین شماره، تحریریه کارنگ توانسته پاسخ بیش از صد چهره مطرح اقتصاد دیجیتال کشور را منتشر کند و گمان می‌کنم این بیانگر اهمیت رسانه کارنگ در این اکوسیستم است؛ رسانه‌ای که با تگ «اقتصاد نوآوری» و در دوره‌ای که واژه «نوآوری» به‌ اندازه یک دهه قبل مد روز نبود کارش را آغاز کرد.

آیا شماره یک کارنگ در فروردین‌ماه سال ۱۴۰۰ همان کارنگی است که امروز به شماره ۱۵۰ خود رسیده است؟ قطعاً خیر. کارنگ با تیمی حرفه‌ای و با طراحی منحصربه‌فرد از نظر ظاهری و برنامه محتوایی غنی کارش را آغاز کرد که به‌‌جرئت می‌توان گفت در صنعت رسانه و در اکوسیستم اقتصاد نوآوری و اقتصاد دیجیتال ما غنیمتی است؛ اما با تمام ویژگی‌های خاص و نوآورانه خود، کارنگ در یک زمان کوتاه مدام صیقل خورد تا امروز در شماره ۱۵۰ به شکلی که می‌بینید منتشر شد.

آیا شماره ۲۵۰ کارنگ به همین شکل امروز منتشر خواهد شد؟ به‌طور قطع می‌گویم خیر. کارنگ ممکن است از نظر شکلی طی یکی دو سال آینده تغییری نداشته باشد، اما قطعاً در موضوعات مورد توجهش تغییرات زیادی اتفاق خواهد افتاد. لازم به گفتن نیست امروز رسانه‌ای که با تغییرات دنیای پیرامونش تغییر نکند رسانه‌ای مرده است. کارنگ نیز در طی زمان به فراخور تحولات اکوسیستم و حتی جامعه متحول شده و تکامل یافته و امیدوارم همواره این تحول ادامه داشته باشد و همکاران ما در کارنگ نقطه پایانی برای تکامل آن نداشته باشند.

سال‌هاست که از جایگزینی دیجیتال با چاپ گفته می‌شود. گرچه ما هم‌بنیان‌گذاران کارنگ از اوایل دهه هشتاد و رسانه‌های چاپی کارمان را شروع کرده‌ایم؛ از نوشتن گزارش روی کاغذ، حروفچینی، صفحه‌آرایی، نمونه‌خوانی، شب‌های خروجی و تمام استرس‌های عدم امکان تغییر چیزی بعد از خروجی؛ اما در طول این سال‌ها تلاش کرده‌ایم با روندها همراه باشیم. از اولین کاربران شبکه‌های اجتماعی بوده‌ایم و با فناوری همراه شده‌ایم. با این ‌حال مغلوب این اندیشه که چاپ به‌کل مرده است نشده‌ایم؛ کما اینکه همچنان در کتاب‌فروشی‌های دنیا و روی دکه‌ها انواع گوناگون نشریات چاپی با موضوعات متنوع را می‌توانید پیدا کنید.

ما هم‌بنیان‌گذاران کارنگ از نسل هزاره‌ایم و آگاهیم که به‌مرور نسل جدیدی از مخاطبان به جمع کارنگ‌خوانان اضافه خواهند شد. مدام به خودمان تلنگر می‌زنیم که نکند در همان قواعد رسانه‌ای برای نسل‌های گذشته بمانیم. برای هر نسل درک نسل‌های بعدی کاری سخت و دردناک است. درآمدن از قالب‌های گذشته و بدون قضاوت شناختن دغدغه‌ها و علایق نسل بعدی کاری دشوار است. ما همچون نسل گذشته خود به مرحله‌ای از زندگی کاری‌مان رسیده‌ایم که باید تمام مدل‌های ذهنی گذشته را واکاوی کنیم و بتوانیم با مدل ذهنی نسل‌های جدید همراه شویم. ما از سلیقه جوانان و نوجوانان نسل زد و آلفا گیج می‌شویم و سلیقه نسل جدید در استفاده از فناوری را درک نمی‌کنیم، ولی حداقل می‌دانیم که چیز زیادی درباره این نسل نمی‌دانیم و باید بیشتر در تعامل باشیم و بیشتر از آنها بیاموزیم.

ما می‌دانیم که مدل مصرف رسانه نسل جدید با نسل‌های گذشته متفاوت است. اگر نسل‌های گذشته عادت به دنبال ‌کردن رسانه‌های خاص چاپی یا حتی دیجیتال دارند، نسل جدید عادت دارد به دنبال ‌کردن چهره‌ها، عادت دارد به دنبال‌ کردن موضوعات و نه تعهد به یک رسانه خاص. نقطه تماس نسل جدید بیش از همه شبکه‌های اجتماعی آن رسانه است و این واقعیتی انکارنشدنی است. با این ‌حال اگر یک رسانه چاپی با سلیقه نسل جدید منتشر شود کماکان قادر خواهد بود مخاطبان جدید جذب کند؛ همان‌طور که امروز نشریاتی مانند «نشنال‌جئوگرافیک» نسخه کودک خود را حفظ کرده و مخاطبان خود را هم دارد.

معتقدم امروز رسانه‌ها بیش از آنکه متعهد به حفظ کانال و نقطه تماس خاص با مخاطب باشند لازم است به نهادی با یک معنای خاص تبدیل شوند. نهادی که می‌تواند شبکه‌ای گسترده از انسان‌ها را حول خود شکل دهد و حفظ کند. برای شکل‌دهی و حفظ این شبکه لازم است از انواع کانال‌ها استفاده کرد. ما هم در راه‌کار تلاش کرده‌ایم خودمان را محدود به کانالی خاص نکنیم و در جهت معنایی که به دنبالش هستیم از شیوه‌های گوناگون؛ از کانال چاپ، دیجیتال، ویدئو، رویداد و تجربه با مخاطبانمان ارتباط داشته باشیم.

برای من زیباترین دستاورد کارنگ در این ۱۵۰ شماره، نمایش چهره‌هایی است که به هر علتی به رسانه‌های رسمی دسترسی ندارند، اما جایی هرچند کوچک در اقتصاد نوآوری کشور دارند. مردان و خصوصاً زنانی که تلاش کرده‌اند با تمام محدودیت‌های موجود از قالب‌های تکراری خارج شوند و به سهم خود کیک اقتصاد نوآوری ایران را بزرگ‌تر کنند. همکاران ما در کارنگ کار سخت و بزرگی برای دیدن هم‌زمان بازیگران بزرگ اکوسیستم در کنار بازیگران کوچک و تأثیرگذار کرده‌اند. ۱۵۰تایی شدن کارنگ را به تمام بازیگران اقتصاد نوآوری کشور تبریک می‌گویم؛ از آن کسب‌وکار بزرگ اکوسیستم تا کسب‌وکاری کوچک در شهرستانی که شاید پیش از انتشار گزارش کارآفرینش در کارنگ حتی نامش را هم نشنیده بودم.