گفت‌وگو با امین رحمانی، هم‌بنیان‌گذار ویراویراست / شناخت نیاز مشتری مزیت رقابتی ماست

 درست و پاکیزه‌نویسی در زبان فارسی دغدغه افراد زیادی، از روزنامه‌نگاران گرفته تا دانشجویان است. برای درست نگاشتن علاوه بر دقت به سرعت هم نیاز داریم. اما کسانی که هر روز با این قضیه درگیر هستند به‌خوبی درک می‌کنند که داشتن هم‌زمان دقت و سرعت در ویرایش متون فارسی کار بسیار سختی است. اینجاست که نرم‌افزارهای ویرایش متن فارسی به کمک نویسندگان می‌آیند و تا حدودی کار آنها را آسان می‌کنند.

 ویراویراست یکی از این نرم‌افزارهاست که سعی می‌کند بر کیفیت خروجی تأکید زیادی داشته باشد. این نرم‌افزار مشابه گرامرلی است و به گفته بنیان‌گذار آن برخلاف سایر نرم‌افزارهای ویرایش متن فارسی که کلمات را تک‌به‌تک ویرایش می‌کنند، می‌تواند ساختار و جملات را درک کند. ویراویراست علاوه بر ویرایش متون، محصولات دیگری مثل تبدیل صوت به متن و تبدیل عکس به متن هم ارائه می‌‌دهد. به‌علاوه این شرکت راهکارهای مبتنی بر هوش مصنوعی به سازمان‌ها ارائه می‌دهد و به آنها در هوشمندسازی روندهایشان کمک می‌کند.

 امین رحمانی، هم‌بنیان‌گذار این شرکت دانش‌بنیان مستقر در شیراز در گفت‌وگو با «کارنگ» می‌گوید که شناخت نیاز مشتری و بازار برای آنها مزیتی به ارمغان آورده که توانسته‌اند با سایر کسب‌وکارهای مشابه در این حوزه رقابت کنند. او علاوه بر معرفی کسب‌وکار و محصولاتش به چالش‌های راه‌اندازی کسب‌وکارهای مبتنی بر هوش مصنوعی هم اشاره می‌کند. رحمانی معتقد است در راه‌اندازی کسب‌وکارهای مبتنی بر هوش مصنوعی حمایت دولت اهمیت زیادی دارد و در تمام دنیا شرکت‌های بزرگ با کمک و حمایت دولت‌شان توانسته‌اند رشد کنند. در ادامه مشروح گفت‌وگو با امین رحمانی را می‌خوانید.

ایده راه‌اندازی ویراویراست چگونه مطرح شد؟ چه نیازی احساس کردید که به فکر ساخت چنین نرم‌افزاری افتادید؟

 من سال 1396 دانشجو بودم و می‌خواستم از پایان‌نامه‌ام دفاع کنم. استاد راهنمای من خیلی سختگیر بود و نسبت به درستی نگارش متن حساسیت زیادی داشت. با اینکه رشته من فنی بود، اما استادم برای درستی متن پایان‌نامه سختگیری زیادی داشت و به من اجازه دفاع نمی‌داد. من هم برای دفاع عجله داشتم و آماده بودم که بعد از دفاع به آلمان بروم. سراغ چند نرم‌افزار رفتم تا متن پایان‌نامه‌ام را ویراستاری کنم، اما کار کردن با آنها خیلی زمان‌بر بود. به همین دلیل فکری به ذهنم رسید. چند روز وقت گذاشتم و یک کد نوشتم. 90 درصد کار من با آن کد درست شد و توانستم از پایان‌نامه‌ام دفاع کنم.

 بعد از آن به این فکر کردم که قطعاً بسیاری از دانشجوها با این معضل مواجه هستند. با بررسی‌هایی که انجام دادم متوجه شدم اساتید تحصیلات تکمیلی در دانشگاه‌های دیگر هم نسبت به نگارش متن حساس هستند، اما نگارش متن برای دانشجوها زمان‌بر است. در نگارش پایان‌نامه دانشجوها فقط به فکر نوشتن هستند و به نحوه نگارش متن توجهی ندارند.

 به این فکر کردم که تعداد دانشجوهای تحصیلات تکمیلی در کشور کم نیست و با جست‌وجو در این باره متوجه شدم 990 هزار دانشجوی تحصیلات تکمیلی در ایران وجود دارد. نرم‌افزارهای موجود را هم بررسی کردم. ویراستیار در سال 1390 با هزینه شورای انقلاب فرهنگی ساخته شده بود. ویراستیار برای آن سال‌ها نرم‌افزار خوبی بود، اما ویراستیار کلمات را تک‌به‌تک بررسی می‌کرد. با توجه به اینکه تا سال 1396 مدل‌های هوش مصنوعی جدیدی ایجاد شده بودند، دیدم که امکان ساخت نرم‌افزار بهتری وجود دارد.

 نرم‌افزارهای خارجی را هم بررسی کردم و با گرامرلی آشنا شدم. گرامرلی نیز از جامعه دانشگاهی شکل گرفته بود. به این نتیجه رسیدم که می‌توان نرم‌افزاری مشابه گرامرلی برای زبان فارسی داشت. به این ترتیب بود که تیم ما شکل گرفت. در ابتدا تیم ما 11 عضو داشت و اکثر آنها در رشته زبان‌شناسی تحصیل کرده بودند. ما به تولید داده نیاز داشتیم. منظور من از داده، متن ویرایش‌شده‌ای است که بتوان با آن سیستم را آموزش داد. اما رفته‌رفته تیم ما کوچک‌تر شد. چون در ابتدای کار قضیه جدی نبود و فکر نمی‌کردیم تا اینجا پیش برویم.

 محصول شما در نهایت در چه سالی راه‌اندازی شد؟

 نسخه اولیه محصول ما اردیبهشت‌ماه سال 1399 راه‌اندازی شد تا وارد بازار شود و محک بخورد. این نسخه وارد بازار شد و در مورد آن فیدبک‌هایی گرفتیم. سال 1400 یک آپدیت خیلی خوب منتشر کردیم. گوگل یک الگوریتم جدید به نام ترنسفورمر منتشر کرده بود و در آن زمان خیلی طرفدار داشت. فکر می‌کنم ما جزو اولین تیم‌ها در حوزه متن بودیم که از این الگوریتم استفاده کردیم. این آپدیت بسیار نتیجه‌بخش بود. چت جی‌پی‌تی نیز بر اساس این الگوریتم‌ها کار می‌کند.

 در اواخر سال 1400 هم توانستیم دانش‌بنیان شویم. در حال حاضر با آخرین آپدیتی که ماه گذشته منتشر کردیم ویراویراست شبیه گرامرلی شده و می‌توان گفت یک نسخه از گرامرلی برای زبان فارسی است. چون ویراویراست بافت جمله، ساختار و معنی کلمات را در کنار هم کاملاً متوجه می‌شود.

 دلیل زمان‌بر شدن فرایند راه‌اندازی، آماده کردن داده‌ها بود. 80 درصد کار هوش مصنوعی، آماده‌سازی داده درجه یک و 20 درصد هم آموزش دادن به الگوریتم‌ها و نگهداری است.

 ویراویراست فقط کار ویرایش متن را انجام می‌دهد یا محصولات دیگری هم دارد؟

 ما در حال حاضر چهار محصول داریم. یکی از آنها ویرایش متن زبان فارسی است که در مورد آن صحبت کردیم. محصول دیگر تبدیل گفتار به نوشتار است که ویراتایپ نام دارد. محصول دیگر هم فایل صوتی ضبط‌شده را به متن تبدیل می‌کند. این محصول را ویراآوا نامیده‌ایم. چهارمین محصول هم عکس و پی‌دی‌اف را به متن تبدیل می‌کند که آن را هم ویرانویسه نام‌گذاری کرده‌ایم.

 واقعیت این است که شرکت‌های دیگری هم وجود دارند که مشابه این محصولات را ارائه می‌دهند. مزیت رقابتی شما نسبت به آنها چیست؟

 ما در این چند سال نیاز مشتری را متوجه شده‌ایم. برای مثال در بحث تبدیل فایل صوتی به متن می‌دانیم که مشتری دقیقاً چه می‌خواهد و این موضوع خیلی مهم است. خیلی از دوستان ایده‌های خوبی دارند، اما به نیاز بازار توجهی ندارند. تا وارد بازار نشوید و متوجه نشوید که مشتری دقیقاً چه می‌خواهد نمی‌توانید در آن بازار دوام بیاورید. کسی که دوام آورده، نیاز مشتری‌اش را به‌خوبی سنجیده است. ما هم نیاز مشتری‌مان را سنجیدیم و کاری کردیم که آن نیاز به‌خوبی برطرف شود.

 برای مثال در تبدیل فایل صوتی به متن، در وهله اول سعی کرده‌ایم که این کار با دقت خوبی انجام شود. درواقع ما همیشه روی کیفیت تأکید داریم. سرعت و دقت برای کاربران خیلی مهم است. به همین دلیل ما یکسری فیچر اضافه‌تر هم ارائه می‌دهیم؛ یعنی بعد از اینکه فایل صوتی به متن تبدیل شد، آن را ویرایش می‌کنیم تا اگر موتور صوتی ما خطایی داشته، آن را برطرف کنیم. به‌علاوه علامت‌گذاری متن را نیز انجام می‌دهیم.

 در بحث ویرایش متن هم مزیت ما دقت است. محصولی شبیه به گرامرلی تابه‌حال در زبان فارسی وجود نداشته است. چند نرم‌افزار مثل نویسه یا پاک‌نویس در حوزه ویرایش وجود دارند، اما محصول ما دقت و کارایی بالاتری دارد.

 مزیت دیگر ما داشتن افزونه وردپرس است که این افزونه را بر اساس نیاز مشتری ایجاد کرده‌ایم. فکر می‌کنم این اولین افزونه وردپرس برای ویرایش متن زبان فارسی است.

 به نظر می‌رسد اهمیت زیادی به نیازهای مشتری می‌دهید. آیا شما به سازمان‌ها و کسب‌وکارها هم نسخه شخصی‌سازی‌شده یا خدمات ویژه ارائه می‌دهید؟

 ما یک تیم خیلی خوب در حوزه هوش مصنوعی داریم که می‌تواند به بهینه‌سازی سازمان‌ها کمک کند. برای مثال می‌تواند روند و روال یک کاری را در یک سازمان هوشمند کند. در نتیجه این هوشمندسازی هزینه‌های سازمان پایین می‌آید. با توجه به اینکه هوش مصنوعی می‌تواند 7/24 کار کند، نیاز مشتری‌ها را به‌خوبی برطرف می‌کند و دیگر آن سازمان نیازی به منابع انسانی نخواهد داشت. به طور کلی هزینه‌های سازمان پایین و راندمان آن بالا خواهد رفت. در واقع ما برای معضلات سازمان‌ها، راه‌حل سازمانی ارائه می‌دهیم و به آنها توضیح می‌دهیم که اگر از هوش مصنوعی در رابطه با یک معضل خاص استفاده کنند راندمان آنها بالاتر خواهد رفت.

 برای مثال الان با اداره مالیات کاری انجام می‌دهیم که روند پاسخ‌دهی به مشتریان‌شان تسریع شود و مراجعه به این سازمان کاهش یابد. در واقع مردم می‌توانند با مراجعه به سیستمی که قرار است ما به این سازمان ارائه دهیم، پاسخ سؤالات خود را دریافت کنند.

 در حال حاضر هم با سازمان‌هایی چون استانداری فارس، معاونت غذا و دارو سازمان دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی شیراز، دانشگاه شیراز و سازمان تأمین اجتماعی همکاری می‌کنیم. این سازمان‌ها در حال حاضر از هوش مصنوعی ویراویراست استفاده می‌کنند. در واقع ما توانسته‌ایم به این سازمان‌ها، راهکارهای سازمانی و محصولات‌مان را ارائه دهیم.

 به‌ جز سازمان‌ها، چه تعداد کاربر از ویراویراست استفاده می‌کنند؟

 بیش از 20 هزار کاربر ماهانه از سیستم ما استفاده می‌کنند.

 کسب‌وکارهای مبتنی بر هوش مصنوعی معمولاً با چالش‌های بیشتری نسبت به دیگر کسب‌وکارها مواجه هستند. شما در ویراویراست با چه مشکلاتی روبه‌رو هستید؟

 یکی از مهم‌ترین چالش‌ها، نیروی انسانی است. ما به سختی می‌توانیم به یک نیرو 700 تا 1000 دلار حقوق دهیم، اما در همسایگی ما کشور امارات به‌راحتی به نیروهای خود 7000 دلار در ماه حقوق می‌دهد.

 یکی دیگر از چالش‌ها بحث زیرساخت است. شرکت OpenAI که توانست 10 میلیارد دلار سرمایه جذب کند، شاید بیشتر از همین مبلغ را صرف زیرساخت‌های سخت‌افزاری خود کرده است. ما برای آموزش مدل‌ها به قطعه‌ای به نام GPO نیاز داریم که خیلی گران است. نگهداری از این قطعه هم بسیار هزینه‌بر است.

 چالش بعدی بحث دیتا است. در کشورهای دیگر دیتا در اختیار شرکت‌های هوش مصنوعی قرار می‌گیرد. اما در ایران دیتا در دست سازمان‌هاست. در ایران شرکت‌های هوش مصنوعی خودشان باید دیتا تولید کنند که بسیار زمان‌بر است. قانون‌گذار هم برای رفع این مشکل هیچ قانونی تصویب نکرده است.

 چالش چهارم مربوط به بازار است. الان شرکت‌های هوش مصنوعی زیاد هستند. یکی از اصول این حوزه در دنیا این است که خود دولت‌ها باید محصولات هوش مصنوعی را بخرند. برای مثال رشد شرکت گوگل به دلیل حمایت دولتش بوده، ولی در کشور ما هنوز این موضوع جا نیفتاده که دولت باید اولین مشتری هوش مصنوعی باشد. یعنی دولت باید از شرکت‌های هوش مصنوعی حمایت کند. در ایران هنوز راه زیادی مانده تا دولت متوجه شود که باید از شرکت‌های هوش مصنوعی حمایت کند. چون هزینه زیرساخت این شرکت‌ها زیاد است و تا به مدل مقیاس‌پذیری برسند، زمان می‌برد.

 تا به حال سرمایه جذب کرده‌اید؟

 ما تا به حال سه دور جذب سرمایه داشتیم. اولین سرمایه‌گذار ما شتاب‌دهنده کوانتوم از دانشگاه شیراز بود. سپس از مجموعه 100 استارتاپ، 400 میلیون تومان سرمایه جذب کردیم. در دور بعدی هم که در سال 1401 بود، صندوق پارسیان، شناسا، صد استارتاپ و صندوق سرمایه‌گذاری اینوتک روی ویراویراست سرمایه‌گذاری کردند.

 چه برنامه و اهدافی برای آینده ویراویراست دارید؟ آیا به فکر توسعه ویراویراست و ورود به بازار خارج از ایران هستید؟

 ما قصد داریم سراغ زبان‌های دیگر برای مثال زبان عربی برویم. بازار این زبان بزرگ‌تر است و استفاده‌کنندگان بیشتری دارد. ما برای زبان فارسی حدود 100 میلیون کاربر بالقوه داریم. ولی در زبان عربی حدود یک میلیارد کاربر بالقوه وجود دارد. پس احتمالاً بازار زبان عربی بهتر و بزرگ‌تر خواهد بود. رقبایی هم داریم، اما به‌واسطه اینکه قیمت تمام‌شده محصول در ایران کمتر است، برای یک کشور یا سرمایه‌گذار عربی می‌صرفد که در ایران سرمایه‌گذاری کند.