در تاریخ بیست شهریورماه در محل فرودگاه پیام، همایشی با عنوان مرکز تخصصی فاوا (فناوری اطلاعات و ارتباطات) برگزار شد.
در این همایش دو پنل برگزار شد که یکی از آنها تأثیر گمرک تخصصی فاوا در فرودگاه پیام را تحت عنوان نقش حمل‌ونقل و لجستیک در گمرک تخصصی فاوا را بررسی می‌کرد.
پنل دوم اما درباره انتظارات بخش خصوصی از گمرک تخصصی فاوا بود. در این پنل آیدین عدالت عضو هیئت مدیره سازمان نظام صنفی نصر تهران مجری بود و با حسن هاشمی، رئیس سازمان نصر کشور، فرامرز رستگار، دبیر سندیکای صنعت مخابرات، فرهاد جاویدی مدیر کل تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی و حمیدرضا فراهانی نماینده وارد کنندگان تجهیزات رایانه‌ای گفت‌وگو کرد.
فاوا در محدود کننده خواهد بود و یا راه‌گشا؟
شاید بیش از ده یا پانزده سال است که تشکیل گمرک تخصصی فاوا جز آرزوهای بخش خصوصی بوده است چه در تولید و یا صادرات؛ اما عدالت سوالی مطرح کرد با این عنوان که آیا ایجاد گمرک تخصصی ارزش افزوده ایجاد می‌کند و یا تشکیل چنین گمرکی باعث به وجود آمدن مشکلات دیگر به جای تسهیل‌گری در امور بازرگانی می‌شود یا نه ؟
او در ادامه بیان کرد بخشی از هدف ایجاد گمرک تخصصی مرتفع کردن نیاز حکومت برای اعمال دقیق‌تر در بخش گمرکات است اما آیا برای ذیتفعان این موضوع ارزش افزورده ایجاد می‌شود یا نه؟
او همچنین ادامه داد:« آیا بعد از تشکیل گمرکات تخصصی محدودیت‌هایی برای مالیات‌های تعرفه‌های حوزه فاوا ایجاد خواهد شد. به عبارتی ما از ابتدای راه یک ایده تسهیل‌گرایانه داریم و در آینده نیز یک برنامه قهری خواهیم داشت برای محدودسازی واردات کالا. این محدود سازی در راستای حفظ منافع ذی‌نفع نباشد و مهطلی بیشتری برای واردات کالا ایجاد کند، قطعا عمل مثبتی نخواهد بود.»
عدالت همچنین بیان کرد که اگر گمرک تخصصی فرایند را تسهیل نکند واردکنندگان از راه دیگری فعالیت خواهند کرد و ما خواستار رسیدن به فرایندی هستیم که توجیه اقتصادی داشته باشد و نه توجیه حاکمیتی زیرا در هر بخشی که اراده حاکمیت در تضاد با بخش خصوصی قرار گرفته است به نتیجه خوبی نرسیده‌ایم.
قوانین منطقه آزاد باید با قوانین جاری کشور متفاوت باشد
بعد از توضیحات آیدین عدالت، حسن هاشمی، رئیس سازمان نصر در ابتدا صحبت‌های خودش را با چرایی به وجود آمدن منطقه آزاد و منطقه ویژه آغاز کرد و گفت:« بعد از جنگ جهانی دوم، کشورها به دلیل ایجاد بروکراسی به این فکر افتادند تا مناطقی را به وجود آورند که بتوانند خارج از جریان پیچیده بروکراسی به فعالیت اقتصادی بپردازند.»
او در ادامه خاطرنشان کرد که مهم‌ترین اصل مناطق فراسرزمینی و منطقه ویژه این است که قوانین آن با قوانین جاری و دست‌‍وپاگیر کشورها متفاوت باشد تا فعالیت اقتصادی با سهولت بیشتر انجام گیرد.
او در ادامه بیان کرد که در دنیا و در سال‌های اخیر، مناطق آزاد و ویژه اقتصادی مجازی شکل گرفته‌اند.
او ادامه داد:« حوزه فناوری اطلاعات در کشور ما حوزه‌ای است که در برنامه پنج‌ساله ششم بهره‌وری مثبت داشته است. از سال 1347 بهره‌وری در کشور رشد کاهشی داشته و حتی در برنامه ششم می‌بینیم که در برخی موارد، بهره‌وری منفی 9 بوده است و اقتصاد ما دچار بحران است. منطقه آزاد اما به کمک فناوری اطلاعات و حوزه دانش‌بنیان می‌تواند کمک بسیاری به اقتصاد ما کند.»
او در ادامه بیان کرد که مفهوم منطقه آزاد در ایران و در دیگر کشورها کمک کننده بوده است. هاشمی اما تاکید کرد که بخشی از جغرایای کشور که فراسرزمینی است باید قوانینی متفاوت از سایر بخش‌های کشور داشته باشد. او خاطر نشان شد که برای یک منطقه ویژه باید یک متولی نیز انتخاب شود.
حسن هاشمی در ادامه و در خصوص منطقه آزاد مجازی بیان کرد که امروزه این مناطق نیز در دنیا در حال شکل‌گیری هستند و هاشمی تاکید کرد حوزه فناوری اطلاعات فقط و صرفا حوزه سخت‌افزاری نیست و صادرات نرم‌افزار در این میان مغفول مانده است.
او در توضیحاتی بیشتر درباره واردات نرم‌افزار گفت:« سرفصلی برای جوانان استارتاپی برای این نوع واردات وجود ندارد. امیدواریم این بخش در گمرک تخصصی شکل بگیرد.»
هاشمی اما تاکید کرد کلیت این فرایندها نباید به این معنا باشد که وظیفه و فرایند جدید به بخش خصوصی وارد شود و گمرک باید تمامی این مراحل را خود بر عهده بگیرد و مدیریت کند.
هاشمی نکته قابل تامل دیگری نیز مطرح کرد. این نکته در خصوص واردات و صادرات در مناطق مرزی کشور و به طور کلی فرایند تجارت در شهرستان‌ها بود. هاشمی در این باره گفت شرکت‌های تخصصی آیا باید برای دسترسی به منطقه ویژه حتما به فرودگاه پیام مراجعه کنند؟ بیان این نکته از سوی هاشمی خود مفهوم ایجاد منطقه ویژه اقتصادی مجازی را پررنگ‌تر هم می‌کند. او همچنین حضور مجازی کارشناسان در گمرک تخصصی را بر حضور فیزیکی ارجحیت داده و افزود این نکته فرایندها را بسیار آسان‌تر هم می‌کند.
او در ادامه در خصوص بخش آموزش افود که این فرایند نیز می‌تواند توسط گمرک برای برای بخش خصوصی نیز صورت بگیرد. اطلاعاتی که گمرک کی‌تواند در خصوص قیمت و نوع کالا به بخش خصوصی ارائه کند خود در توسعه کشور راه‌گشا خواهد بود.
بحث آموزش که کارشناسان آموزش ببینند. گمرک اما می‌تواند بخش خصوصی را آموزش دهد این هم خوب است. دیتایی که گمرک می‌تواند به بخش خصوصی در خصوص قیمت و نوع کالا به بخش خصوصی بدهد به توسعه کشور کمک کننده است. ما به عنوان سازمان نظام صنفی می‌توانیم در تمام این موارد کمک کننده باشیم.
اگر بخواهیم صحبت‌های هاشمی را در یک جمله خلاصه کنیم باید گفت، ارزش افزوده گمرک از تعامل بخش خصوصی و حاکمیت ایجاد خواهد شد.
تجمیع تخصص باید با برنامه‌ریزی صورت بگیرد
آیدین عدالت در ادامه از فرامرز رستگار، دبیر سندیکای صنعت مخابرات، در خصوص ایده‌های جدید گمرک تخصصی پرسید که چه می‌توان در این مورد کرد؟
رستگار در ابتدا گفت:« وقتی می‌گوییم گمرک تخصصی یعنی بقیه گمرکات غیر تخصصی هستند و اگر ذی‌نفع رنج می‌برده است به خاطر عدم تخصص بوده وگرنه تعهدات به خوبی انجام می‌شد که البته این درست نیست.»
رستگار در ادامه درباره تخصصی شدن گمرک گفت:« اگر در تجمیع تخصص هماهنگی و شبکه‌سازی وجود نداشته باشد خود تخصصی شدن به طولانی شدن زمان کمک خواهد کرد که هیچ چیزی هم بدتر از اتلاف زمان نیست. پس بحث زمان در گمرک تخصصی به جد باید به آن پرداخته شود. من شنیدم حضور فیزیکی در اینجا برای متخصصان لازم است به نظر من باید این موضوع شبکه ای باشد و متخصصان غیر فیزیکی حضورداشته باشند. نگاه حضوری و فیزیکی خیلی مشکلاتی را حل نمی‌کند. این مستندات حقوقی هستند که همه چیز را مشخص می‌کنند. تاکید کمرک تخصصی باید بر شناسنامه کالا باشد.»
در ادامه بحث قبلی رستگار تاکید کرد که بهتر است بسیاری از فرایندها در گمرک مبدا صورت بگیرد.
رستگار در ادامه به موضوع پایگاه داده اشاره کرد. او در این باره گفت:« ما همیشه در کشور هنگامی که به دنبال یک پایگاه اطلاعات برای تنظیم‌بازار و غیره بودیم متوجه می‌شدیم که کالاها به صورت ترکیبی وارد می‌شوند و اطلاعات برای برنامه‌ریزی مناسب نیستند که این موضوع به دلیل عدم تخصص گمرکات در خصوص کالاهای وارد شده بود.»
رستگار مانند اغلب سخنرانان دو پنل به موضوع زمان اشاره کرد و آن را مهم‌ترین عامل برای بازرگانان دانست. او در این باره گفت:« گران ترین منبع ما زمان است و گمرک مهم ترین قسمت فعالیت اقتصادی است. در بازوی نظارتی می‌گویند چون ما از بقیه دنیا ایزوله هستیم و دنیا نباید بفهمد که چه کالایی به دست ما می‌رسد. پس کالای شناسنامه‌دارنداریم. مدارک هم کاغذی هستند و قابل وصول نیستند.»
به دنبال قوانین متفاوت در فرودگاه پیام نباشید
عدالت از فرهاد جاویدی مدیر کل تنظیم مقررات و ارتباطت رادیویی، پرسید حضور سازمان تنظیم مقررات در منطقه ویژه اقتصادی پیام، چه کمکی به بخش خصوصی می‌کند؟
جاویدی اما برخلاف سایر سخنرانان اعتقاد داشت حضور فیزیکی کارشناسان در منطقه ویژه اقتصادی موثر است. او در ادامه و در خصوص تسهیل فرایند در بخش خصوصی گفت:« سازمان تنظیم مقررات ذی نفعان مختلفی دارد. دولت، مردم، اپراتورها و تایید کنندگان کالاهای آی‌سی‌تی . اگر توجه کرده باشید، در بین این ذی‌نفعان تضاد منافع نباشد، اشتراک هم نیست. ما به عنوان سازمان تنظیم مقررات، وظایف مختلفی در مقابل ذی‌نفعان داریم. ما به عنوان بخش دولتی وظیفه داریم تا بخش خصوصی را تشویق کنیم، مشکلات آنها را حل کنیم و کیفیت شبکه‌های ارتباطی تامین کنیم تا اختلال وجود نداشته باشد. اکنون شاید بیش از بیست هزار اختلال در شهر تهران داریم اختلالی که به دلیل وجود تجهیزات غیر استاندارد و یا غیراصولی به وجود آمده است. ما سعی می‌کنیم نگاهی همه‌جانبه داشتیم و هم حاکمیت را در نظر بگیریم و هم بخش خصوصی و مردم.»
او در ادامه افزود:« مورد بعدی در خصوص جابه‌جایی و یا استقرار گمرک تخصصی در مجموعه پیام است. طبق آمار نزدیک به هشتاد و پنج درصد تجهیزات آی‌تی که وارد کشور می‌شود در منطقه شمالی کشور و در منطقه تهران اتفاق میفتد و در پیام این قابلیت خوبی است که بتوانیم در منطقه حضور داشته باشیم.»
یکی از مواردی که از سوی سخنرانان پنل‌ها مطرح شد بحث تفاوت قاتوت متطقه ویژه اقتصادی با سایر مناطق کشور بود.
آیدین عدالت در این باره گفت:« شما نزدیکی و حضور فیزیکی را کمک کننده دانستید اما من میپرسم چیزی که دست و پای فعالان را می‌گیرد خود فرایند های سازمان است. این را می‌توانیم انتظار داشته باشیم فرایند‌های متفاوتی برای پیام تعریف شود؟»
جاویدی در این خصوص شروع به توضیح دادن کرد:«همین الان بخشی از فرایندی که در اختیار من هست ثبت سفارش و تخصیص کالا است . ثبت سفارش ما در سامانه یک روزه اعلام شده ترخیص کالا یک روز و دو سه ساعت است.»
او در نهایت اعلام کرد که به هیچ‌وجه نمی‌توان از بخش دولتی برای ایجاد قوانین متفاوت در مناطق آزاد و ویژه انتظار داشت.
دولت به دنبال مچ‌گیری از تجار است
حمیدرضا فراهانی از نماینده انجمن واردکننده تجهیزات رایانه‌ای در پایان پنل گفت:« وارد کنندگان و صادرکنندگان در حال سرمایه گذاری و جذب نیرو هستند که این عمل به چرخیدن چرخ صنعت کمک می‌کنند. صنعت فاوا یک صنعت زیر ساختی در کشور است. اما سیستم حاکمیتی و دولتی از فعالین این صنف دنبال مچ‌گیری است. خواهشم این است که حاکمیت به فعالان صنف اعتماد داشته باشند. اگر مجموعه ای به صورت شناسنامه‌دار کار می‌کند به دنبال تخلف نیست.»
لینک کوتاه: https://karangweekly.ir/e6bm
