شروع اعتراض‌ها در ایران مانند همیشه اینترنت کشور را با اختلال و محدودیت همراه کرد و بسیاری از پلتفرم‌های خارجی ازجمله اینستاگرام، واتس‌اپ و اپ‌استورهای اپل و گوگل در ایران فیلتر شدند.
هرچند ۲۷ روز بعد از شروع این محدودیت‌ها (از ۳۰ شهریور) وزارت ارتباطات اعلام کرد به خاطر پیگیری‌هایی که انجام داده از برخی پلتفرم‌ها مانند اپ‌استور و گوگل‌پلی رفع فیلتر شده است. با این حال بعد از حذف چند اپ ایرانی از گوگل‌پلی ازجمله روبیکا، وزارت ارتباطات محدودیت‌های گوگل روی اپ‌های ایرانی را محکوم کرد و همزمان دوباره در ۸ آبان گوگل‌پلی در ایران فیلتر شد و این فیلترینگ تا به امروز ادامه دارد.
فیلتر گوگل‌پلی در کنار مشکلاتی که برای کاربران در زمینه به‌روزرسانی برنامه‌ها و به خطر افتادن امنیت‌شان به دنبال داشته، باعث ایجاد خسارت‌های زیادی برای توسعه‌دهندگان نرم‌افزار و کسب‌وکارها روی این فروشگاه اپ اندرویدی شده است.
در جدیدترین اتفاق، رئیس سازمان نظام صنفی رایانه‌ای با ارسال گزارشی به وزیر ارتباطات از پیامدهای منفی فیلترشدن گوگل‌پلی برای صنف بازی و سرگرمی کشور خبر داده است. پیامد‌هایی ازجمله محرومیت بازیکنان و توسعه‌دهندگان از فروشگاه گوگل‌پلی، از دست رفتن ده‌ها هزار شغل در صنعت و مرگ بازی‌سازی در کشور.
در همین زمینه برخی بازی‌سازان موبایلی در گفت‌وگو با «کارنگ» اعلام کرده‌اند با فیلتر گوگل‌پلی در سه ماه اخیر با کاهش ۵۰درصدی درآمد و ریزش ۸۰درصدی کاربر مواجه شده‌اند.
از داخل صیانت، از خارج تحریم
در گزارش صنف بازی و سرگرمی سازمان نظام صنفی رایانه‌ای از پیامدهای فیلترشدن گوگل‌پلی به این نکته اشاره شده که گوگل‌پلی به‌عنوان یکی از بزرگترین سکوهای عرضه بازی و اپلیکیشن موبایل، یک بازار با پتانسیل‌های درآمدی و فنی بسیار بالاست که به بازی‌سازان ایرانی امکان رشد کسب‌وکار، اتصال به بازارهای جهانی و ارزآوری می‌دهد.
براساس این گزارش با وجود تحریم‌های شدید و ظالمانه گوگل علیه ایرانیان، فعالان این صنعت به هر شکل توانسته‌اند با دور زدن تحریم‌ها از این بازار استفاده کنند، اما حالا پشت درهای فیلترینگ این سکو قرار گرفته‌اند. طبق این گزارش، بسته شدن گوگل‌پلی، قطع دسترسی بازی‌سازان به این بازار بسیار بزرگ و از دست دادن سهم چشمگیری از پتانسیل درآمدزایی و رشد آنها را به دنبال داشته است.
ابوالفضل صادق، رئیس کمیسیون بازی‌سازی و سرگرمی نصر تهران و مدیرعامل استودیو «تتراپازل» در گفت‌وگو با کارنگ اعلام می‌کند که بازی‌سازان موبایلی مانند دیگر فعالان حوزه IT از داخل صیانت می‌شوند و از خارج از کشور به خاطر تحریم‌های بین‌المللی نمی‌توانند کار کنند.
به گفته او در مدت گذشته آنها توانسته بودند به نوعی با کمک فیلترشکن، تحریم‌های گوگل‌پلی را دور بزنند، اما از سه ماه پیش با شروع محدودیت اینترنت و به دنبال آن فیلتر گوگل‌پلی کار برایشان سخت‌تر از گذشته شده است.
صادق در این مورد به کارنگ می‌گوید: «اتفاقی که حالا با آن روبه‌رو هستیم این است که از دو طرف فیلتر هستیم و کل زمان ما صرف این می‌شود که از چه فیلترشکنی استفاده کنیم که هم بتوانیم فیلترینگ داخل کشور را دور بزنیم و هم اینکه این فیلترشکن امکان دورزدن تحریم گوگل را هم داشته باشد.»
صادق می‌گوید طولانی شدن این شرایط و ضربه‌ای که به خاطر فیلترینگ گوگل‌پلی به بازی‌سازان زده شد، باعث شده آنها با ارائه گزارشی از سوی سازمان نظام صنفی کشور به وزارت ارتباطات، پیگیر رفع فیلتر از گوگل‌پلی باشند.
او در مورد اینکه در این پیگیری‌ها مشخص شده چرا با وجود رفع فیلتر از اپ‌استور از گوگل‌پلی رفع فیلتر نشده، اعلام کرد: «به ما پاسخ درستی داده نشده، اما چیزی که می‌توانیم حدس بزنیم این است که بعد از حذف روبیکا از گوگل‌پلی، وزارت ارتباطات هم به جبران این حرکت گوگل‌پلی را در کشور فیلتر کرد که این یک گل به خودی تمام است.»
به باور او تعداد زیادی توسعه‌دهنده ایرانی و بازی‌ساز از طریق گوگل‌پلی کسب درآمد می‌کنند و بخشی از اقتصاد دیجیتال روی این پلتفرم شکل گرفته که حالا با فیلتر آن تمامی این فعالان دچار ضربه و خسارت می‌شوند.
صادق با استناد به گزارش سازمان نصر به وزارت ارتباطات در مورد پیامدهای فیلتر گوگل‌پلی برای بازی‌سازان تأکید می‌کند: «اختلال اینترنت، کندی سرعت و قطعی‌های پی‌در‌پی باعث ایجاد تجربه کاربری بد برای بازیکنان شده است. در حال حاضر بازی‌های آنلاین ایرانی با چالشی بسیار سخت روبه‌رو هستند و اختلالات اینترنت منجر به کاهش حجم مخاطبان، کاهش رضایت آنها و کاهش درآمد فعالان این صنعت شده است. همین‌طور این موضوع ریسک توسعه بازی‌های آنلاین ایرانی را بیشتر کرده و در بلندمدت باعث کم شدن سهم بازی‌های بومی در سبد تفریحات و سرگرمی خانواده‌ها خواهد شد.»
خسارت‌های بی‌پایان
آنچه از گزارش سازمان نصر در مورد پیامدهای فیلتر گوگل‌پلی برای صنعت بازی‌سازی مشخص است، این موضوع است که این فیلترینگ خسارت مالی و معنوی بالایی به فعالان این صنعت وارد می‌کند.
صادق در مورد این خسارت‌ها می‌گوید: «بین ۶۰ تا ۷۰ درصد درآمد بازی‌سازان موبایلی از گوگل‌پلی است؛ چراکه گوگل‌پلی از ایرانیان به دلیل، تحریم مارکت‌شیری دریافت نمی‌کند. این درحالی است که بازی‌سازان ایرانی این مارکت‌شیر را به فروشگاه‌های ایرانی مانند مایکت و کافه‌بازار پرداخت می‌کردند، بنابراین گذاشتن بازی روی گوگل‌پلی به نفع بازی‌سازان ایرانی بود.»
او ادامه می‌دهد: «در حال حاضر نمی‌توان از خسارت دقیقی که این فیلترینگ به صنعت بازی‌سازی موبایل زده صحبت کرد؛ چراکه بخشی از این ضرر‌ها در بلندمدت مشخص می‌شود. با این حال در سه ماه گذشته بسیاری از بازی‌سازان با کاهش بین ۴۰ تا ۵۰درصدی درآمد مواجه بوده‌اند و از طرف دیگر به خاطر این فیلترینگ ۸۰ درصد مخاطبان‌شان ریزش کرده است.»
تعدیل و مهاجرت نیروی انسانی یا شرکت‌ها به دنبال این محدودیت‌ها از دیگر عواملی است که در گزارش سازمان نصر در مورد پیامدهای مسدودسازی گوگل‌پلی در کشور به آن اشاره شده است.
در این گزارش آمده است :«طی دهه اخیر به‌واسطه توسعه بازی‌های ویدئویی در ایران هزاران شغل در حوزه برنامه‌نویس، گیم‌دیزاینر، طراح دوبعدی و سه‌بعدی، انیماتور، دیجیتال‌مارکتر، تستر، استریمر، محتواساز و… به وجود آمده‌اند. با بستن گوگل‌پلی و ابزارهای توسعه عملاً شرکت‌های بازی‌ساز برای ادامه فعالیت اقدام به مهاجرت کرده‌اند و نیروهای یادشده یا بیکار می‌شوند یا اقدام به مهاجرت می‌کنند.»
حجت ریحانه، مدیرعامل استودیو بازی‌سازی «باباردو»، از ضربه بزرگ این فیلترینگ به نیروی انسانی این شرکت‌ها خبر می‌دهد. آن‌طور که او می‌گوید این بازار بین پنج تا ۱۰ هزار نفر نیرو دارد و فیلترینگ باعث شده بخشی از این نیروها یا تعدیل شوند یا به فکر مهاجرت باشند.
ریحانه در این مورد به کارنگ می‌گوید: «واقعیت این است که شرایط کار سخت شده و این شرایط خسارت‌های مختلفی به شرکت‌ها وارد کرده، از کاهش درآمد تا ریزش حجم مخاطب که همین عامل باعث شده برخی شرکت‌ها بسته شوند یا اقدام به تعدیل نیرو کنند.»
او ادامه می‌دهد: «البته بخشی از این خسارت‌ها هنوز مشخص نیست و ادامه این شرایط باعث می‌شود حجم خسارت خود را بیشتر نشان دهد؛ چراکه بخشی از ضرر‌ها بلندمدت و به شکل غیرمستقیم است.»
به باور او ادامه‌دار بودن این شرایط باعث می‌شود افراد کمتری به این حوزه وارد شوند، چون فضای کار در این صنعت مبهم است و مشخص نیست چه آینده‌ای می‌توان برای آن متصور شد.
این فعالان صنعت بازی‌سازی موبایل معتقدند مجموعه اقدامات و تصمیمات غیرکارشناسی اخیر در فیلترینگ گوگل‌پلی و محدودیت در دسترسی به سرویس‌های توسعه بازی‌ها، باعث شده درآمد بازی‌سازان به‌صورت چشمگیری کاهش پیدا کند و امکان توسعه بازی‌ها بسیار دشوار شود. به باور آنها با ادامه‌دار شدن این فرایند، باید شاهد کوچ دسته‌‌جمعی بازی‌سازان به کشورهای همسایه و از دست رفتن هزاران شغل در کشور باشیم.
ضربه از بخش تبلیغات
فیلترینگ گوگل‌پلی باعث شده ظرفیت نمایش تبلیغات در سکوهای خارجی مثل گوگل‌ادز، وانگل، یونیتی‌ادز و… که ابزارهای بسیار قدرتمند و هوشمندی برای تبلیغات هدفمند (تارگت‌کردن) و جذب کاربر با هزینه پایین است، کاملاً مختل شود. به باور بازی‌سازان، کاربرانی که از استورهای داخلی جذب می‌شوند دارای کیفیت مناسب نبوده و باعث ضررده بودن کمپین‌ها برای بازی‌سازان و شرکت‌های دیجیتال‌مارکتر می‌شوند.
علی ناد‌علی‌زاده، مدیر استودیو بازی‌سازی «تاد»، در گفت‌وگو با کارنگ تأکید می‌کند که با فیلتر گوگل‌پلی، بازی‌سازان یک کانال تبلیغاتی خوب را که می‌توانست علاوه بر کاربران داخلی، کاربران خارجی را هم برای آنها بیاورد از دست داده‌اند.
او در این مورد می‌گوید: «گوگل‌پلی یک کانال مهم برای انتشار اپ و بازی است؛ به این دلیل که سامانه‌های تبلیغات و جذب کاربر اکثراً به‌صورت پیش‌فرض کاربر را برای دریافت برنامه به گوگل‌پلی هدایت می‌کنند که یک بازار رسمی انتشار برنامه‌های اندرویدی است. حالا با فیلتر گوگل‌پلی، بخش قابل‌توجهی از کاربران داخلی و خارجی به سمت بازی‌های ایرانی نمی‌آیند و از سمت دیگر کانال‌های تبلیغاتی گوگل‌پلی برای بازی‌های ایرانی هم از دسترس خارج می‌شود.»
به گفته او در حال حاضر با فیلتر گوگل‌پلی توسعه فنی بازی با استفاده از سرویس‌های گیم‌آنالیتیکس، یونیتی، گوگل‌دولوپر، فایربیس و… برای دانلود ابزارها، پکیج‌ها، گرفتن خروجی از بازی، پیاده‌سازی پلاگین‌ها و ابزارهای تحلیل و آنالیز بسیار سخت و نزدیک به غیرممکن شده است. به شکلی که تیم‌های فنی روزهای زیادی از زمان خود را به رد شدن از محدودیت‌های داخلی اختصاص داده و درگیر مسائلی غیرفنی می‌شوند.
او تأکید می‌کند که همچنین یکی از راه‌های درآمدزایی این صنعت، یعنی نمایش تبلیغات دچار چالش‌های بسیار جدی شده؛ چراکه تبلیغات سرویس‌های خارجی حالا با این محدودیت‌ها دیگر به راحتی بارگذاری نمی‌شود و درنتیجه درآمد ارزی بسیاری از بین رفته است.
