رگ‌تک؛ ناجی نهادهای ناظر و نظارت‌شونده

یادداشتی از حمید حسن‌آبادی مشاور ارشد تحول دیجیتال و مدیر سابق فناوری اطلاعات سازمان بورس و اوراق بهادار\ قوانین و مقررات در اکثر صنایع دنیا بعد از بحران مالی جهانی در سال 2008 به‌شدت تغییر کرد. درصد این تغییرات در صنعت خدمات مالی بسیار بیشتر از سایر صنایع بوده است. نرخ رشد بالای تغییرات در حوزه قوانین و دستورالعمل‌های ابلاغی توسط نهادهای ناظر و رگولاتورها طی سال‌های اخیر از یک سو و هزینه‌های بالای تطبیق با این قوانین برای نهادهای تحت نظارت از سوی دیگر، ضرورت نگاه ویژه به موضوع قوانین و مقررات حوزه مالی را مضاعف کرده است. در همین بازه زمانی، تغییرات بسیاری را در حوزه فناوری‌های مورد استفاده در صنعت خدمات مالی شاهد بوده‌ایم؛ فناوری‌هایی همچون بلاکچین، دیفای، ظهور رمزارزها، کاربردهای متنوع هوش مصنوعی و غیره که هر یک بعضاً موجب بروز انقلابی در این صنعت شده‌اند. به‌کارگیری این فناوری‌ها توسط مؤسسات مالی برای تسهیل و تسریع در انجام امور مالی مشتریان در حوزه‌های مختلف امروزه از بدیهیات به‌شمار می‌رود، اما عقب‌بودن همیشگی نهادهای ناظر از نهادهای نظارت‌شونده در این حوزه و لزوم هضم و برداشت صحیح از کاربردهای این فناوری‌ها توسط نهادهای ناظر مالی و به‌روزرسانی قوانین و مقررات خود جهت رواج و فعالیت هرچه بیشتر کسب‌و‌کارهای نوپا در این عرصه، ضرورت پرداختن به حوزه فناوری‌های این حوزه را چندین‌برابر کرده است.

از این رو با پدیده‌ای تلفیقی از قوانین و مقررات از یک سو و از سوی دیگر فناوری‌های نوظهور و بعضاً تحول‌آفرین مواجه هستیم. فناوری تنظیم‌گری (Regulatory Technology یا به‌اختصار RegTech) موضوعی است که به‌طور رسمی از سال 2016 بر سر زبان‌ها افتاد و اولین‌بار توسط نهاد ناظر مالی انگلستان (FCA) تعریف و به کار گرفته شد؛ «زیرمجموعه‌ای از فناوری‌های مالی (فین‌تک) که تمرکز آن بر فناوری‌هایی است که برآورده‌سازی نیازمندی‌های تنظیم‌گری را به شیوه‌ای مؤثر‌تر و کارآمدتر از توانمندی‌های موجود، تسهیل می‌کند.» احراز هویت الکترونیک مشتریان، امضای دیجیتال قراردادها، سامانه‌ها و ابزارهای حوزه مبارزه با پول‌شویی، سامانه‌های نظارتی نهادهای ناظر مالی و ابزارهای تطبیق برای نهادهای مالی تحت نظارت، تنها بخشی از کاربردهای متعدد رگ‌تک در صنعت مالی به‌شمار می‌رود. امیدواریم با معرفی هرچه بیشتر ابعاد مختلف این پدیده و شناخت مؤلفه‌ها و بازیگران تشکیل‌دهنده اکوسیستم رگ‌تک، شاهد بلوغ روزافزون این پدیده و بهره‌گیری بیشتر از مزایای آن توسط نهادهای مالی ناظر و رگولاتور (بانک مرکزی، سازمان بورس، بیمه مرکزی، سازمان امور مالیاتی و…) و نهادهای مالی نظارت‌شونده (بانک‌ها و مؤسسات مالی غیربانکی، شرکت‌های کارگزاری و سایر مؤسسات مالی بازار سرمایه، انواع شرکت‌های بیمه و کارگزاران مالیاتی و…) و صدالبته استارتاپ‌های ارائه‌دهنده این خدمات در کشور باشیم.