فیلتر‌شکن‌ها؛ محبوب‌ترین برنامه‌ها برای ایرانیان

محدودیت اینترنت و فیلترینگ پلفترم‌های مختلف در بیش از سه ماه گذشته یک نتیجه ملموس داشته و آن هم افزایش استفاده از فیلترشکن‌ها بوده است. اخیراً بررسی برنامه‌های پربازدید ایرانیان در گوگل‌پلی نشان داده که از ۵۰ برنامه محبوب ایرنیان، ۴۰ مورد مربوط به فیلترشکن بوده است.

از سوی دیگر بررسی‌های سامانهٔ تحلیل داده «لایف‌وب» هم نشان می‌دهد پس از اعمال محدودیت‌های اینترنت در ایران، فیلترینگ برخی از پیام‌رسان‌ها و شبکه‌های اجتماعی بین‌المللی و از کار افتادن تعدادی از فیلترشکن‌ها، کانال‌های انتشاردهنده پروکسی رشد چشمگیری در بخش‌های گوناگون تجربه کرده‌اند؛ به‌طوری که در پاییز امسال در مقایسه با تابستان، پست‌های معرفی پروکسی از بیش از ۵۰۰ هزار به حدود یک میلیون رسیده و دوبرابر شده‌اند.

همچنین مجموع بازدید پست‌های شامل پروکسی از دو میلیارد به شش میلیارد رسیده و حدوداً سه‌برابر شده است. در همین زمینه تعداد کانال‌هایی که پست معرفی پروکسی قرار می‌دهند (صرف‌نظر از حوزهٔ فعالیت‌شان) از حدود ۱۰ هزار به ۵۱ هزار رسیده و افزایش پنج‌برابری داشته است.

روزنامه اعتماد هم امروز در گزارشی به رشد استفاده از فیلترشکن‌ها در کشور در ماه‌های اخیر اشاره کرده و نوشته که در میان ۵۰ برنامه محبوب این روزهای ایرانیان در فروشگاه‌های معتبری مانند گوگل، تا چشم کار می‌کند، فیلترشکن و برنامه‌های فیلترشده است. 

جلیل رحیمی جهان‌آبادی، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس، یکی از منتقدان شرایط کنونی و سیاست فیلترینگ است. او درباره نتیجه سیاست‌های کنونی و یکه‌تازی دانلود فیلترشکن در بین برنامه‌های محبوب ایرانی هم به «اعتماد» می‌گوید: «سیاست فیلترینگ یک اشتباه راهبردی و خطرناک است؛ چه تلگرام باشد و چه شرایط کنونی که هرچه به دست‌شان می‌رسد، فیلتر می‌کنند. وقتی شما برنامه‌های کاربردی مردم را، چه برای کار و چه ارتباطات‌، بدون جایگزین مطمئن فیلتر می‌کنید، مردم را به سمت استفاده از فیلترشکن‌ها سوق می‌دهید. هرچه فیلترشکن در دسترس هست و آسان نصب می‌شود، به همان اندازه دسترسی به داده‌های کاربران را هم آسان می‌کند که هم برخلاف امنیت و مصالح کشور است و هم برخلاف شعارهای دولت. عملاً فضا را برای دسترسی دشمن و سرویس‌های امنیتی فراهم می‌کنند. با دست خودمان داده‌ها را به سرویس‌های دشمن می‌دهیم.»

 اما در چنین شرایطی چه می‌شود کرد و تا چه اندازه به وزیر کنونی ارتباطات و مسئولان این دولت می‌توان امید بست؟ این عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس در پاسخ به این پرسش هم به اعتماد می‌گوید: «فعلاً که ما هرچه داد زدیم و فریاد کشیدیم، کسی در مجلس همراهی نکرد، اما باورم این است که در بخش امنیتی و سیاستگذاری کشور باید کاری در این زمینه انجام داد. ما نمی‌توانیم دست روی دست بگذاریم که همین‌طور اطلاعات مردم از بین برود و مردم را به سمت فیلترشکن‌ها سوق بدهیم؛ این همه تبعات امنیتی و جاسوسی خطرناک است، اما انگار نگاه عاقله‌ای در مجلس و دولت دیده نمی‌شود یا برجسته و غالب نیست.»

 اما وزیر کنونی ارتباطات در این زمینه صاحب پژوهش است و به گفته حامیانش در دانشگاه استرالیا هم کارنامه برتری داشته است. فردی با چنین سابقه چرا به چنین کارنامه‌ای رسیده است؟

 رحیمی جهان‌آبادی در پاسخ به این پرسش هم می‌گوید: «شفاف بگویم که در قیاس با آذری جهرمی، وزیر کنونی نسبت به امنیت کشور بسیار ضعیف‌تر است؛ هرچند شعارها متفاوت بود. وزیر جدید همان دیدگاه متوسط و ضعیف اکثریت نمایندگان را دارد؛ در صورتی که فیلترینگ، مردم را به سمت آسیب‌پذیری و نفوذ دستگاه‌های امنیتی کشانده است. برخی اوقات بین ادعاهای دوستان اصولگرا و عملکردشان تفاوت زیاد است. تا دوستان متوجه این همه آسیب نشوند، شرایط همین فیلترینگ گسترده است، اما وظیفه من به‌عنوان نماینده مردم، هشدار دادن این شرایط است ولی اینکه تا چه اندازه تأثیرگذار باشد، نمی‌دانم؛ من برای پنج درصد اثرگذاری هم تلاش می‌کنم، چون الان جز روشنگری و بیان موضع، کار دیگری از عهده من برنمی‌آید.»