نقش اتاق بازرگانی در اکوسیستم نوآوری کشور چیست / قدرت ساخت شبکه نخبگان
رضا امیرزاده/ نخستین جلسه هیئت نمایندگان اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تهران، دوره دهم روز سه‌شنبه دوم خرداد برگزار شد تا نمایندگان بخش خصوصی که در انتخابات اسفندماه رأی آورده‌اند، به همراه نمایندگان دولت در اتاق، فعالیت چهارساله خود را آغاز کنند.
اتاق بازرگانی تهران یکی از قدیمی‌ترین مؤسسات خصوصی ایران است که به منظور ایجاد هماهنگی و همکاری بین بازرگانان شکل گرفت و امروز حوزه‌های صنایع، معادن و کشاورزی را نیز شامل می‌شود. با توجه به تأثیری که این نهاد می‌تواند بر فضای اقتصادی کشور و کسبوکارهای نوآور داشته باشد، شروع دوره جدید اتاق بازرگانی تهران را بهانه خوبی برای پرداختن به بخشی از فعالیت‌های این نهاد دانستیم. عملکرد اتاق بازرگانی در حوزه مسئولیت‌های اجتماعی و همچنین شرکت‌های استارتاپی دو موضوعی هستند که در ادامه نقش و نسبت اتاق با آنها را مورد بررسی قرار داده‌ایم.
پیگیری امور شرکت‌های نوآور
هاتف خرمشاهی، مدیرعامل گروه سرمایه‌گذاری خصوصی خرد، با اشاره به اینکه در حجم رو به فشردگی اقتصاد کشور، اقتصاد نوآوری و دانش‌بنیان از جایگاه و اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، می‌گوید: «در سال‌های کرونایی اخیر و در طول دوره نهم هیئت نمایندگان تهران، مهم‌ترین رسالتی که اتاق تهران در این زمانه و زمینه برای خود برگزید، ایجاد ارتباط راهبردی بین شرکت‌های بزرگ و متقدم و شرکت‌های استارتاپی و دانش‌بنیان بوده است.»
او ادامه می‌دهد: «یکی از مفیدترین نقش‌هایی که اتاق بازرگانی در حوزه اقتصاد دیجیتال در خصوص شرکت‌های استارتاپی ایفا کرد، بحث تسهیل ارتباط آنها با دولت و تنظیم‌گران بود، همچنین مسائلی مانند تأمین مالی این شرکت‌ها و ورودشان به بورس از دیگر مواردی بود که بی‌وقفه در سال‌های اخیر توسط کمیسیون اقتصاد دیجیتال اتاق پیگیری شد.»
این کارشناس تحول دیجیتال و نوآوری می‌افزاید: «این کمیسیون صبورانه و متعهدانه تلاش کرد به حل‌وفصل دعاوی شرکت‌های نوآور و رگولاتورهای حوزه‌هایی مانند بانک مرکزی و بازار بورس بپردازد. می‌توان گفت شاید مهم‌ترین دستاوردی که کمیسیون اقتصاد دیجیتال اتاق به دست آورد، یکی در زمینه کُندسازی و در مواردی توقف تصویب و اجرای خاموش قانون صیانت و دیگری تأثیر ویژه در تدوین و طراحی قانون جهش تولید دانش‌بنیان بود.»
به گفته او اتاق بازرگانی در سال 1399 با طرحی مبتکرانه برای هماهنگی بین بخش‌های مختلف خودش اقدام به راه‌اندازی مرکز نوآوری و تحول دیجیتال کرد. همان‌طور که کم‌وبیش اهالی شرکت‌های فناور می‌دانند، این مرکز در راستای توانمند کردن شرکت‌های استارتاپی فعالیت می‌کند و تلاش دارد ارتباط آنها با بنگاه‌های بزرگ را تسهیل و تسریع کند.
خرمشاهی با اشاره به این نکته که یکی از اهداف اصلی اتاق تهران در مورد راه‌اندازی مرکز نوآوری، ایجاد تقاضای واقعی برای نوآوری در میان بخش‌های سنتی بازار و صنعت بود، تأکید می‌کند: «در حالی که سال‌هاست شرکت‌های متوسط و بزرگ کشورمان افتان‌وخیزان تلاش دارند با فناوری‌های انقلاب صنعتی دوم یا در نهایت سوم کار کنند، اتاق کوشید تا بتواند به‌عنوان مترجم و واسط بین نیازها و دغدغه‌های امروز آنها و توانمندی‌های شرکت‌های فناور و دانش‌بنیان ارتباط ایجاد کند. در این ارتباط شرکت‌های بزرگ می‌توانند تقاضاهایشان و حتی دغدغه‌های روزمره‌شان را به شرکت‌های دانش‌بنیان به زبانی قابل فهم برای فناوران ارائه دهند.»
او خاطرنشان می‌کند: «کار مهم دیگری که مرکز نوآوری و تحول دیجیتال اتاق تهران به‌عنوان بازوی فناوری و نوآوری این مجموعه توانست انجام دهد، بالا بردن سطح آگاهی اعضا و سیاست‌مداران از اهمیت سرمایه انسانی در انقلاب صنعتی چهارم در عصر جدید کشور بود. حتی اگر بخش اندکی از گفتمان‌سازی اتاق به تغییر نگرش و رویکرد دولت و نهادهای حاکمیتی به موضوع پراهمیت اینترنت و سرمایه انسانی در اقتصاد دیجیتال (و مخاطرات از دست دادن این سرمایه بی‌نظیر در طی طریق کشور در مسیر تحول دیجیتال) منجر شده باشد، این کوششگران اجر خود را برده‌اند.»
هاتف خرمشاهی باور دارد: «اتاق تهران در زمینه اقتصاد دیجیتال تلاش کرد یک کمیسیون میان‌بخشی بین بازیگران واقعی در بخش خصوصی و کارشناسان دلسوز در سه قوه ایجاد کند. علاوه بر حوزه سیاست‌گذاری، اتاق در حوزه اجرا هم در دو، سه سال گذشته تلاش کرد تا بتواند خدمات مورد نیاز بخشی از استارتاپ‌ها را به آنها با شیوه‌ای متفاوت ارائه دهد.»
او ادامه می‌دهد: «اتاق همچنین تلاش کرد در حوزه گسترش شناخت عمومی از فناوری‌های نوظهور گام‌های اولیه را محکم بردارد، بنابراین با برگزاری کلاس‌های خاص با موضوعات فناورانه جدید برای مدیران و کارشناسان شرکت‌های متقدم بستر آشنایی جامعه مخاطب با موضوعات انقلاب صنعتی چهارم را فراهم ساخت؛ البته این مهم به‌صورت تخصصی در مدرسه کسبوکار «تکاپو» به‌خوبی در حال اجراست.»
این کارشناس تحول دیجیتال و نوآوری می‌گوید: «با وجود همه کاستی‌ها در تجربه راهبری مدیران ارشد، نقصان حمایت‌های مالی و ضعف سنواتی مهارت‌های سرمایه انسانی تیم اجرایی اتاق در ادوار گذشته؛ معتقدم چشم‌انداز آینده ارتباط اتاق تهران با کسبوکارهای نوپا، نوآور و فناور در دوره دهم روشن و پرفروغ خواهد بود؛ چراکه اتاق با شناخت نسبی از کسبوکار اعضای متقدم و بزرگ خود مانند معادن، پتروشیمی‌ها، اپراتورها، شرکت‌های تولیدی و صنعتی و… نیازهای فناورانه آن سمت را کم‌وبیش شناخته و از سوی دیگر توانسته قابلیت‌ها و توانمندی‌های شرکت‌های نوآور را بعضاً احصا کند. این شناخت حاصل دو تا سه سال فعالیت پرافت‌وخیز اما مستمر اتاق در این حوزه است.»
به باور او، از سویی دیگر اتاق به‌عنوان مشاور کارآمد سه قوه تلاش می‌کند بین بازیگران بازار و رگولاتورهای حوزه اقتصاد دیجیتال نقش تسهیلگر و مترجم را بازی کند. به نظر می‌رسد جوان‌سازی کاندیداهای اتاق و حضور نمایندگانی مطلع و دلسوز از فضای کسبوکار دیجیتال کشور در عالی‌ترین سطوح مدیریت هیئت نمایندگان اتاق تهران امکان برقراری ارتباطات کاری با قدرتمندان فضای اقتصاد دیجیتال مانند بانک مرکزی، وزارت صمت و علوم و حتی وزارت ارتباطات را به ارمغان بیاورد.
خرمشاهی می‌افزاید: «شاید خوش‌بینی مفرط باشد اگر بگویم این اتاق قدرت نقد، گفتمان‌سازی و تعامل با رقبا را توأمان دارد و این قدرت تعامل را از ایجاد اتحاد بین رقبای همکار خودش به دست آورده است. یعنی در ساخت ارتباط خوب با مجموعه‌هایی مانند سازمان نظام صنفی رایانه‌ای کشور و سایر تشکل‌های صنفی استان تهران، کمیسیون‌ها و مرکز پژوهش‌های مجلس و بانک مرکزی، وزارت صمت و… ظرفیت و مقدمات ایجاد شبکه نخبگانی را فراهم کرده است.»
او با اشاره به اینکه اهمیت قدرت ساخت شبکه نخبگانی توسط اتاق در این است که بسیاری از بخش‌های دولت در لایه‌های مدیرکل و معاون‌ها با یکدیگر ارتباط مؤثری ندارند، می‌گوید: «بعضاً هنگامی که این افراد به کمیسیون‌های اتاق تهران دعوت می‌شوند، تازه در درون خودشان هماهنگی و ارتباط ایجاد می‌شود و با ارتباط رودررو که با بازیگران اقتصادی و فعالان فضای کارآفرینی برقرار می‌کنند، امکان گفت‌وگوی انتقادی و عیارسنجی برای سیاست‌ها و حتی برنامه‌های کاری خودشان برایشان بیشتر مهیا می‌شود.»
مدیرعامل گروه سرمایه‌گذاری خصوصی خرد در پایان پیشنهاد می‌کند که «دور جدید اتاق تهران خاصیت پلتفرمی خودش را به خاصیت منتقد دلسوزی که توانایی ارائه پیشنهادهای کارشناسی در قالب تولید Policy Papaer دارد، ارتقا دهد. بدیهی است تحقق این آرمان‌ها همه در گرو عزم راسخ اتاق تهران جهت بهبود فضای کسبوکار و مانع‌زدایی از کسبوکار اعضا و درک اهمیت هوشمندسازی صنایع کشور است که به‌زودی نتایج این تغییر راهبرد در عملکرد دوره جدید هیئت نمایندگان اتاق تهران قابل سنجش خواهد بود.»
لینک کوتاه: https://karangweekly.ir/vz4i
