کارنگ رسانه اقتصاد نوآوری است. در کارنگ ما تلاش داریم کسب‌وکارهای نوآور ایرانی، استارتاپ‌ها، شرکت‌های دانش‌بنیان و دیگر کسب‌وکارها کوچک و بزرگی که در بخش‌های مختلف اقتصاد نوآوری در حال ارائه محصول و خدمت هستند را مورد بررسی قرار دهیم و از آینده صنعت، تولید، خدمات و دیگر بخش‌های اقتصاد بگوییم. کارنگ رسانه‌ای متعلق به بخش خصوصی ایران است.
تقویم از آن دست ابزارهایی است که همه ما با آن سر‌و‌کار داریم و می‌دانیم بسیاری از روزهای آن برای مناسبت‌های ویژه‌ای نامگذاری شده‌اند. هر‌کدام از این نام‌گذاری‌ها دلیل خاص خود را دارد که معمولاً ریشه آن به گذشته‌‌ای دور یا نزدیک برمی‌گردد. روز ملی فناوری اطلاعات اما از آن روزهایی است که اگرچه یکی از پدیده‌های جهان امروز است، اما دلیل انتخاب ۲۲ تیرماه در تقویم برای آن، قدمتی بیش از ۱۰۰۰ سال دارد. شاید در نگاه اول برای شما هم سؤال شده باشد که چرا زادروز محمد بن موسی خوارزمی که حدود ۱۲ قرن پیش زندگی می‌کرده، به‌عنوان روز فناوری اطلاعات نامگذاری شده، در حالی که عمر این بخش از دانش بشری به یک قرن هم نمی‌رسد.
خوارزمی در کتاب «جبر و مقابله» برای حل مسائل از روشی استفاده کرد که به «الخوارزمی» معروف شد. این روش بعد از ترجمه کتاب‌های او به زبان‌های دیگر کم‌کم به «الگوریسمی»، «الگوریسم» و در نهایت «الگوریتم» تبدیل شد. الگوریتم در ریاضیات از اهمیت خاصی برخوردار است و می‌توان آن را اساسی برای علوم کامپیوتر در نظر گرفت. این روش حل مسئله در واقع یک دنباله محدود از دستورالعمل‌های کاملاً تعریف‌شده است که معمولاً برای حل یک دسته از مسائل خاص یا محاسبه روندی مشخص استفاده می‌شود. این ابزار برای انجام محاسبات، پردازش داده‌ها، استدلال و تصمیم‌گیری‌های خودکار و… مورد استفاده قرار می‌گیرد.
فناوری اطلاعات امروز بخش اعظمی از زندگی مردم جهان را تحت تأثیر دستاوردهای خود قرار داده، اما این فناوری خود محصول علمی است که خوارزمی از پس قرن‌ها برای بشر به یادگار گذاشته است و اهمیت کارهای او در پیشرفت شگرف دانش دیجیتال بر اهل فن پوشیده نیست. به همین دلیل از خوارزمی به‌عنوان پدر علم داده‌ورزی جهان یاد می‌شود و در ایران زادروز او را به‌عنوان روز فناوری اطلاعات نامگذاری کرده‌اند.
نسبت خوارزمی با جهان فناوری اطلاعات
عبدالمهدی مستکین، مدیر گروه فرهنگ کمیسیون ملی یونسکوی ایران و مسئول ثبت مشاهیر ایران در یونسکو می‌گوید: «بنیان‌ها و پایه‌های شکوهمند یک ملت و سرزمین را سلسله‌ای از عناصر مادی و معنوی تشکیل می‌دهند که یونسکو از آنها به‌عنوان میراث ملموس و ناملموس نام می‌برد. میراث ملموس شامل بناهای تاریخی و محوطه‌های باستانی است و میراث ناملموس شامل آیین‌ها، جشن‌ها و آن تجربه زیسته‌ای است که مردمان یک سرزمین کوشیده‌اند از رهگذر آن جهان و سرزمین‌شان را به جای بهتری برای زیستن تبدیل کنند. در این میان مشاهیر نقشی محوری ایفا می‌کنند؛ در واقع هر کشوری که دارای مشاهیر برجسته جهانی باشد، به‌طور طبیعی از ریشه‌های ژرف‌تر در حوزه‌های فرهنگی و هویتی برخوردار است.»
مسئول ثبت مشاهیر ایران در یونسکو درباره غنای فرهنگی در زمینه مشاهیر می‌‌افزاید: «در یونسکو افزون بر ۱۹۰ کشور جهان حضور دارند و ایران در این میان جزو پنج کشور اصلی در حوزه میراث مشاهیر است. در حال حاضر ۴۱ شخصیت ما در فهرست مشاهیر جهانی یونسکو قرار گرفته‌اند و به‌زودی در نوامبر امسال دو شخصیت دیگر هم به این فهرست اضافه خواهند شد.»
او درباره حکیم محمد بن موسی خوارزمی توضیح می‌دهد: «از این دانشمند بزرگ ایرانی به جهت آثار خلاقانه‌ای که در حوزه‌های ریاضیات، ستاره‌شناسی، جغرافیا، تاریخ‌نگاری و… دارد، با عنوان «همه‌چیزدان» یاد می‌شود. این لقب را «جورج سارتُن» در کتاب «مقدمه‌ای بر تاریخ علم» به خوارزمی داده و همچنین سده نهم میلادی را قرن این حکیم ایرانی نام گذاشته است. این موضوع نشان می‌دهد که خوارزمی چه جایگاه و مقام بالایی دارد.»
به گفته او، خوارزمی یکی از شخصیت‌های درخشان تاریخ ماست و بیش از ۱۱۰۰ سال است که این نام در جهان به خاطر کتاب‌هایی که تألیف کرده، شناخته شده است. کتاب «جبر و مقابله» خوارزمی برای سال‌های متمادی و تا قرن ۱۶ میلادی از کتاب‌های درسی دانشگاه‌های اروپا بود. خوارزمی بنیان‌گذار «عددنویسی» است و به خاطر الگوریتم‌هایی که طراحی کرده، باعث شده از او به‌عنوان پدر الگوریتم‌نگاری جهان نام ببرند. شاخصه‌هایی که او در جبر ایجاد کرده و حل معادلات دومجهولی از اهمیت بسیاری در تاریخ علم برخوردار است. همچنین بزرگانی مثل خواجه نصیرالدین طوسی، غیاث‌الدین جمشید کاشانی و خیام کسانی بودند که شدیداً تحت تأثیر آثار حکیم خوارزمی قرار داشتند. اختراع حسابداری، حسابداری دوطرفه، حل معادلات دومجهولی و روش تکمیل مربع از دیگر کارهای این ریاضیدان است.
مستکین با تأکید بر اینکه خوارزمی نقطه‌عطفی در بنیان‌های علم جهان به حساب می‌آید و از این جهت بسیار حائز اهمیت است، ادامه می‌دهد: «در ایران هم دو جشنواره به نام این حکیم برگزار می‌شود و همچنین با تلاش سازمان نظام صنفی رایانه‌ای، ۲۲ تیرماه که روز تولد حکیم خوارزمی است، روز فناوری اطلاعات در نظر گرفته شده است. این نام‌گذاری‌ها به نحوی نشان از اهمیت و جایگاه این حکیم ایرانی دارد.»
دلیل نامگذاری روز فناوری اطلاعات به نام خوارزمی
او توضیح می‌دهد: «دلیل اینکه روز تولد حکیم خوارزمی برای نامگذاری روز فناوری اطلاعات انتخاب شده، تأثیری است که کتاب‌ها و اختراعات او در روند رشد فناوری و اطلاعات داشته و علم پیچیده داده‌ورزی که امروزه به آن انفورماتیک گفته می‌شود، در اندیشه‌ها و آثار این حکیم بلندآوازه ایرانی ریشه دارد. می‌توان گفت دانش کامپیوتری که ما امروز شاهد آن هستیم، وارداتی نیست، بلکه نقطه آغازین آن در ایران و با آثار خوارزمی شکل گرفته و امروزه در سیلیکون‌ولی و حوزه هوش مصنوعی شاهد مسیری هستیم که بیش از هزار سال پیش این دانشمند آن را آغاز کرده است.»
مسئول ثبت مشاهیر ایران در یونسکو باور دارد که این موضوع باعث می‌شود ما دست‌کم در میان کشورهای مدرنی که روی این پدیده‌ها کار می‌کنند، جایگاه مهمی داشته باشیم. در دورانی که ساکنان مغرب‌زمین در اوج خشونت، کشتار و دوره سوزاندن دانشمندان به سر می‌بردند، ما در ایران یک دوران طلایی داشتیم که در آن شاهد تکوین و ظهور بزرگانی مانند خوارزمی بودیم.
او خاطرنشان می‌کند: «ما نباید فراموش کنیم که ۱۷۵۰ سال پیش ما دانشگاه کهن جندی‌شاپور را داشتیم که به‌عنوان اولین دانشگاه جهان، به نام ایران در یونسکو به ثبت رسیده است. این مرکز علم و دانش ۴۰۰ سال قبل از اسلام و ۴۰۰ سال پس از آن فعال بوده است. پرورش همه این شخصیت‌های دانشمندی که در تاریخ ایران شاهد درخشش آنها هستیم، ریشه در سنت دانش‌ورزی و دانش‌گستری ایرانیان داشته که از دانشگاه جندی‌شاپور آغاز شده است. امروزه در غرب همچنان کرسی‌های افلاطون‌شناسی، ارسطوشناسی و… بر پا می‌شود، چراکه معتقدند نباید هرگز خاستگاه را فراموش کنیم و باید در نظر داشته باشیم که از کجا به جایی که هستیم، رسیده‌ایم؛ این نکته برای ما ایرانیان که این نهضت علمی را همواره در درازنای تاریخ حفظ کرده‌ایم، حائز اهمیت است.»
عبدالمهدی مستکین با بیان اینکه برای خود غربی‌ها در یونسکو حیرت‌انگیز است که حدود ۱۸۰۰ سال پیش، دانشگاهی در ایران وجود داشته که بر سردر آن نوشته بود: «دانش و فضیلت برتر از بازو و شمشیر است»، یادآوری می‌کند که این جمله در حال حاضر به شعار محوری یونسکو تبدیل شده است.
مدیر گروه فرهنگ کمیسیون ملی یونسکوی ایران در پایان می‌گوید: «شخصیتی مانند خوارزمی میوه مینوی این سنت علمی و فرهنگی است که ما در طول تاریخ خود داشتیم و امروز بعد از گذشت بیش از هزار سال می‌توانیم به آن افتخار کنیم. تلاش ما این است که نام خوارزمی را که اکنون در فهرست ذخیره ما قرار دارد، در فهرست جهانی شخصیت‌های جهانی به ثبت برسانیم.»
لینک کوتاه: https://karangweekly.ir/4fjz