سهم اقتصاد نوآوری از تولید ناخالص داخلی چقدر است؟

پنجاه‌وششمین نشست سرمایه‌گذاری کارایا برگزار شد و با پنلی با عنوان «جایگاه سرمایه‌گذاری خطرپذیر در آینده اقتصاد ایران» به کار خود پایان داد. محمد خلج، مدیرعامل گروه اسنپ؛ شهاب جوانمردی، مدیرعامل گروه فناپ؛ شهرام شکوری، مدیرعامل هلدینگ طرفه‌نگار، علیرضا صادقیان، معاون استراتژی گروه اسنپ و مدیرعامل اسنپ‌ونچرز از مهمانان این پنل بودند.

در این پنل مهمانان به بیان نقطه‌نظرات خود در خصوص چالش‌ها، ظرفیت‌ها و راه‌های افزایش سهم اقتصاد نوآوری در GDP با محوریت موضوع سرمایه‌گذاری پرداختند و همچنین در خصوص ویژگی‌ها و برنامه‌های آینده کسب‌وکار خود گفت‌وگو کردند.

شهاب جوانمردی در توضیح آینده بازار سرمایه‌گذاری استارتاپ‌ها در ایران و عوامل مؤثر بر آن عنوان کرد: «من باور دارم که فضای اقتصاد نوآوری ظرفیت بالقوه بالایی در ایران دارد. ما در حوزه اقتصاد دیجیتال فاصله معناداری با کشورهای توسعه‌یافته داریم، اما آنچه باعث ورود و پیشرفت ما در این حوزه می‌شود، این است که از مرحله«service industry» عبور کنیم و تأکید و تمرکزمان را روی خطوط کسب‌وکاری بگذاریم که در حال حاضر بخش‌های عمده اقتصاد کشور و تولید ناخالص داخلی را تشکیل می‌دهند.

به‌طور مثال باید بررسی کنیم که اگر فرضاً اقتصاد سلامت ۱۰ درصد از تولید ناخالص داخلی را تشکیل می‌دهد، اقتصاد نوآوری چه سهمی از آن دارد. این را به حوزه‌های بزرگ‌تر نظیر نفت و پتروشیمی، حمل‌ونقل و… نیز تعمیم دهیم.»

او ادامه داد: «باید سمت عرضه و تقاضا را نیز بررسی کنیم. سمت عرضه از حیث فرهنگ‌سازی و ایجاد ادبیات و گفتمان به نظر من خوب عمل کرده، اما شاید، جرئت و جسارت سمت عرضه برای ورود به زمینه‌های اصلی کم بوده است. در سمت تقاضا مشکل ما خیلی بزرگ‌تر است و گاهی صنایع بزرگ ما آمادگی پذیرش این نوآوری را ندارند.

به دلایلی نظیر فرهنگ‌سازی و ساختار سازمانی و نحوه مدیریت و آنچه محدودیت ایجاد کرده است، در ضریب نفوذ نوآوری و البته محدودیت‌هایی که قوانین و رگولاتوری در پذیرش نوآوری ایجاد می‌کنند، بسیار اثرگذار است.»مدیرعامل فناپ با بیان اینکه باور دارد که ما چاره‌ای جز حرکت به سمت اقتصاد نوآوری نداریم، تأکید کرد: «اگر می‌خواهیم قیمت‌ها در کشور واقعی شوند، بهره‌وری حرف اصلی را بزند و مزیت‌سازی و خلق ارزش در زنجیره ارزش صنایع مختلف داشته باشیم، مجبوریم به سمت اقتصاد نوآوری حرکت کنیم و این بازار را بزرگ کنیم.»

در ادامه پنل، محمد خلج در پاسخ به سؤال مدیر پنل در خصوص تحقق سهم ۱۰درصدی اقتصاد دیجیتال از تولید ناخالص داخلی تا سال ۱۴۰۴ و نقش استارتاپ‌ها و اکوسیستم نوآوری در تحقق این هدف‌گذاری عنوان کرد: «در اسنپ روزانه بیش از سه میلیون سفر ثبت می‌شود و این آمار خوبی است؛ اما جالب است بدانید که این عدد فقط پنج درصد از کل حمل‌ونقل کشور در یک روز را تشکیل می‌دهد. ۵۰ درصد افراد از وسایل حمل‌ونقل عمومی و ۴۵ درصد افراد از خودروی شخصی استفاده می‌کنند؛ بنابراین هنوز یک بازار بزرگ، بکر و دست‌نخورده پیش روی حتی شرکت بزرگی مانند اسنپ قرار دارد.»

خلج عنوان کرد: «با توجه به شرایط تحریم در کشور، ما امکان جذب سرمایه‌گذاران خارجی را نداریم و شاید به‌سختی بتوانیم از تخصص و تجربه مدیران خارجی در کشور استفاده کنیم. با این حال ما به‌راحتی می‌توانیم به هدف‌گذاری ۱۰درصدی برسیم و سهمی از بازار آفلاین را بگیریم، اما برای این مهم نیاز است که از ابزار مختلف تأمین مالی، سرمایه‌های خارجی و از دانش و تجربه آنها و همین‌طور از سرمایه‌های داخلی به‌درستی استفاده شود.»

مدیرعامل اسنپ تأکید کرد: «اگر میان پرده سوم اقتصاد دیجیتال که بخش دیجیتالی‌نشده اقتصاد است و حلقه‌های اول و دوم که مربوط به زیرساخت، اینترنت، ابزار و دیوایس است و بعد اقتصاد دیجیتال و هسته آن‌ که اقتصاد پلتفرمی و مشارکتی است، هم‌افزایی لازم صورت گیرد، به سهم بسیار بیشتری از آن ۱۰ درصد خواهیم رسید.»

در ادامه نشست شهرام شکوری در توضیح معیارهای اصلی یک استارتاپ برای جذب سرمایه و مدل‌های مختلف سرمایه‌گذاری توضیح داد: «ما در خصوص یک اکوسیستم صحبت می‌کنیم؛ بنابراین باید تمام عوامل و زیرساخت‌های آن را در نظر بگیریم. ارزش‌آفرینی در این اکوسیستم از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است و واژه کارآفرینی و ارزش‌آفرینی عجین‌شده با «نوآوری» است.

من فکر می‌کنم ما در حوزه نوآوری چیزی در کشور کم نداریم و نیروهای مستعد بسیاری داریم. باید به‌دنبال مشکل اصلی باشیم و ببینیم چرا بعد از سرمایه‌گذاری عایدی را که می‌خواهیم، به دست نمی‌آوریم.» او ادامه داد: «اگر افراد به‌عنوان سرمایه‌گذار فرشتهسرمایه‌گذاری می‌کنند، آیا ادبیات این نوع سرمایه‌گذاری را می‌دانند و با انواع مختلف سرمایه آشنا هستند؟

سرمایه‌گذاران خطرپذیر نیز باید با این موارد آشنا باشند. موردی که من فکر می‌کنم نسبت به سایر بخش‌های اکوسیستم رشد بیشتری خواهد داشت، CVCها هستند. استارتاپ‌ها علم و نوآوری کافی را برای رسیدن به اهداف خود دارند و نسبت به اهداف‌شان تمرکز خاصی دارند و شرکت‌های بزرگ این موارد را ندارند؛ در عوض سرمایه، تجربه و بازار لازم برای کمک به استارتاپ‌ها را در اختیار دارند، بنابراین CVC یک بازار جدی است و هم‌افزایی شرکت‌های بزرگ و استارتاپ و رشد و توسعه اکوسیستم نوآوری کشور بسیار کمک‌کننده خواهد بود.»