کارنگ رسانه اقتصاد نوآوری است. در کارنگ ما تلاش داریم کسب‌وکارهای نوآور ایرانی، استارتاپ‌ها، شرکت‌های دانش‌بنیان و دیگر کسب‌وکارها کوچک و بزرگی که در بخش‌های مختلف اقتصاد نوآوری در حال ارائه محصول و خدمت هستند را مورد بررسی قرار دهیم و از آینده صنعت، تولید، خدمات و دیگر بخش‌های اقتصاد بگوییم. کارنگ رسانه‌ای متعلق به بخش خصوصی ایران است.
افزایش قیمت بنزین؛ تهدید یا فرصت / نگاهی به وضعیت حوزه لجستیک خرده‌فروشی در گفت‌وگو با فعالان این حوزه
احتمال افزایش قیمت بنزین این روزها به یکی از داغ‌ترین بحث‌هایی تبدیل شده که بخش‌های مختلف جامعه را درگیر خود کرده است. تقریباً همه افراد از اهمیت این موضوع و تأثیری که این افزایش قیمت می‌تواند بر بخش‌های مختلف اقتصاد بگذارد، باخبر هستند.
اتفاق‌هایی که سال ۱۳۹۸ در پی گرانی بنزین رخ داد، حساسیت این موضوع را برای مردم و دولت بیش از پیش کرده است. حوزه لجستیک جزو بخش‌هایی است که در ظاهر امر به‌طور مستقیم از چنین افزایش قیمتی تأثیر خواهد پذیرفت.
این در حالی است که فعالان حوزه لجستیک خرده‌فروشی که اغلب از ناوگان موتورسیکلت برای حمل بار استفاده می‌کنند، بیشتر بر هزینه‌های غیرمستقیمی تأکید می‌کنند که افزایش قیمت بنزین برای آنها در پی خواهد داشت. از سویی برخی فعالان این حوزه، ثابت‌ماندن قیمت بنزین با وجود افزایش چشم‌گیر تورم را یکی از عواملی می‌دانند که باعث شده قیمت خدمات حوزه لجستیک نتواند متناسب با تورم افزایش پیدا کند.
هر ۱۰ دقیقه اختلال در اینترنت سه الی چهار درصد به درآمد روزانه ما آسیب می‌زند
امیراحمد برکتین، مدیرعامل شرکت «میاره» درباره تأثیر افزایش احتمالی قیمت بنزین روی این کسب‌وکار می‌گوید: «اگرچه تمرکز مجموعه ما روی ناوگان موتوری است و شاید در ظاهر افزایش احتمالی قیمت بنزین (در صورتی که این افزایش خیلی زیاد نباشد) به نسبت سایر حوزه‌ها تأثیر خیلی زیادی روی آن نگذارد، اما باید این موضوع را در نظر گرفت که افزایش قیمت سوخت به شکل زنجیر‌وار روی همه حوزه‌ها اثرگذار خواهد بود. هزینه سوخت به‌ویژه بنزین همیشه یک متر برای قیمت‌گذاری کلی محصولات و خدمات بوده، چون بحث حمل‌ونقل روی همه جنبه‌های زندگی افراد تأثیرگذار است. در نتیجه حتی کسب‌وکارهایی مانند ما نیز از چنین اتفاقی متأثر خواهند شد.»
او وجود اختلال در اینترنت کشور را همچنان یکی از چالش‌های کسب‌وکارهای اینترنتی عنوان می‌کند و در این‌باره توضیح می‌دهد: «هر اختلالی که در اینترنت به وجود می‌آید، روی کل شبکه ما، از درخواست کاربران تا پیکی که در خیابان درخواست را قبول کرده و کار حمل مرسوله را انجام می‌دهد، تأثیر می‌گذارد. این اختلال‌ها در حالی است که ما روی بستر داخلی کار می‌کنیم و ذهنیت این است که نباید مسئله‌ای داشته باشیم، اما این اختلال‌ها در بخش‌هایی مانند توسعه، دریافت نوتیفیکیشن و… ایجاد مشکل می‌کند.»
برکتین با اشاره به سنجش اولیه‌ای که این کسب‌وکار در زمینه تأثیر این اختلال‌ها انجام داده، ادامه می‌دهد: «به ازای هر ۱۰ دقیقه‌ای که دچار اختلال می‌شویم، حدود سه تا چهار درصد درآمد روزانه «میاره» تحت تأثیر قرار می‌گیرد؛ زیرا وقتی مجموعه ما به مدت ۱۰ دقیقه دچار اختلال اینترنت می‌شود، عواقب آن گاهی تا یک ساعت ادامه می‌یابد.»
به گفته او یکی از چالش‌هایی که شرکت‌های این حوزه با آن مواجه هستند، رابطه کاری افراد ناوگان با این مجموعه‌هاست که با وجود اینکه در تمام دنیا این رابطه به‌صورت خویش‌فرما تعریف می‌شود، در ایران، بیمه آن را به‌عنوان یک رابطه کارگر و کارفرمایی در نظر می‌گیرد.
برکتین در ادامه تأکید می‌کند که اگر در اداره کار شکایتی شکل بگیرد، شرکت‌هایی مانند ما مسئله‌ای ندارند و این نهاد رابطه ما با افراد ناوگان را به‌عنوان یک رابطه کارفرمایی در نظر نمی‌گیرد، اما با این حال بیمه در حسابرسی‌هایش شرکت‌هایی مانند ما را به‌عنوان مشمول شناسایی و جریمه‌های سنگینی برایمان لحاظ می‌کند.
به گفته مدیرعامل میاره یکی دیگر از چالش کسب‌وکارهای لجستیکی این است که اداره مالیات برای آنها به‌صورت علی‌الرأس مالیات تعیین می‌کند و هیچ‌گونه بررسی مالیاتی در این زمینه انجام نمی‌شود.
۳۰ درصد از بازار مربوط به کسب‌وکارهای اینستاگرامی بود
مهدی خادمی‌مقدم، هم‌بنیان‌گذار «پیک‌هاب» اما نظر متفاوت‌تری درباره افزایش احتمالی قیمت بنزین دارد. او با اشاره به تأثیر قیمت بنزین به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین مؤلفه‌های قیمت‌گذاری در حوزه دلیوری و لجستیک خرده‌فروشی می‌گوید که ثابت‌ماندن قیمت بنزین در چند سال اخیر در کنار تورمی که وجود دارد، باعث شده با وجود افزایش قیمت اکثر کالاها و خدمات، قیمت خدمات دلیوری و لجستیک خرده‌فروشی به‌صورت منطقی و متناسب با نرخ تورم افزایش پیدا نکند.
او تأکید می‌کند که عدم افزایش منطقی قیمت خدمات لجستیکی باعث شده شرکت‌هایی که در این حوزه فعالیت می‌کنند با چالش مواجه شوند و نتوانند از پس هزینه‌های زیادی که بر آنان وارد می‌شود، برآیند و با دشواری به بقای خود ادامه دهند.
خادمی‌مقدم درباره تأثیر اختلال‌های اینترنتی و فیلترینگ بر تجارت آنلاین کشور می‌گوید: «ما در مجموعه خود حوزه لجستیک بسیاری از فروشگاه‌های اینترنتی را پوشش می‌دهیم. بعد از شهریور سال گذشته و اتفاقاتی که افتاد، حجم فروش اینترنتی این فروشگاه‌ها به‌شدت افت کرد. امسال مقداری از آن کاهش فروش جبران شده، اما بازار هنوز به آن حجمی که تا قبل از شهریور پارسال داشت، نرسیده و این ضربه بزرگی است که اختلال اینترنت و به‌ویژه فیلتر کردن پلتفرمی مانند اینستاگرام به همراه داشته و همچنان نیز ادامه دارد.»
او تأکید می‌کند فیلترینگ اینستاگرام جدای از اینکه به‌طور کلی تجارت آنلاین را در ایران تحت‌الشعاع قرار داد، روی بازار شرکت‌هایی مانند پیک‌هاب که روی سرویس‌دهی به فروشگاه‌های اینترنتی متمرکز بوده هم به‌شدت تأثیر گذاشته است.
به گفته خادمی‌مقدم کسب‌وکارهای اینستاگرامی حدود ۳۰ درصد سفارش‌ها را تشکیل می‌داده، اما نکته قابل توجه این است که بخش بزرگی از تبلیغات، مارکتینگ و فعالیت‌هایی که برندهای مختلف و همچنین مردم داشته‌اند، در پلتفرم اینستاگرام صورت می‌گرفته و این مسئله تأثیر غیرمستقیم اما بسزایی روی فروش فروشگاه‌های آنلاین داشته است.
او ادامه می‌دهد: «برای مثال بخش زیادی از بودجه مارکتینگ و تبلیغات فروشگاه‌های آرایشی و بهداشتی در اینستاگرام هزینه می‌شد و به واسطه این پلتفرم مشتریان‌شان به سایت این کسب‌وکارها هدایت می‌شدند و در آنجا به‌صورت آنلاین کار خرید را انجام می‌دادند. در عمل اما این اتفاق بعد از فیلتر اینستاگرام با کاهش مواجه شد.»
خادمی‌مقدم همچنین سایر فشارهایی را که به دلایل مختلف به کسب‌وکارها وارد و حتی گاهی اوقات به پلمب‌شدن آنها منجر می‌شود، از جمله مسائلی عنوان می‌کند که روی فروش و درآمدزایی فروشگاه‌ها و متعاقباً شرکت‌هایی مانند پیک‌هاب تأثیر می‌گذارد.
مشتری از پلتفرم‌های داخلی نداشتیم
او درباره پلتفرم‌های داخلی و تأثیر آنها در حوزه تجارت الکترونیک می‌گوید: «تا‌به‌امروز در پیک‌هاب کسب‌وکار یا فروشگاهی به‌عنوان مشتری نداشتیم که در یکی از پلتفرم‌های داخلی فعالیت و فروش و ارسالی از این طریق داشته باشد و از ما خدمات لجستیکی برای آن درخواست کند. در واقع فضای تجارت الکترونیک ما در سایت‌ها و پلتفرم‌های خارجی اتفاق می‌افتد.»
مهدی خادمی‌مقدم یکی از مهم‌ترین چالش‌های شرکت‌هایی را که در حوزه لجستیک خرده‌بار فعالیت می‌کنند، شرایط اقتصادی کشور و کاهش قدرت خرید مردم عنوان می‌کند که متعاقباً کسب‌وکارهای لجستیکی را نیز تحت تأثیر خود قرار می‌دهد.
به باور او در چنین شرایطی بحث‌هایی مانند عدم توانایی شرکت‌ها در همگام‌سازی قیمت‌ها و تعرفه‌ها با نرخ واقعی تورم به واسطه ثابت‌ماندن نرخ بنزین در سال‌های اخیر، شرایط را برای کسب‌وکارهای لجستیک خرده‌فروشی بسیار دشوار کرده و اگر شرایط با همین روند ادامه پیدا کند، بیم آن می‌رود که در آینده‌ای نه‌چندان دور، شاهد اتفاق‌های ناخوشایندی از جمله حذف برخی کسب‌وکارها در این حوزه باشیم.
خادمی‌مقدم تأکید می‌کند: «در حوزه لجستیک خرده‌فروشی، هزینه‌های تعمیر و نگهداری بالاست و وقتی بحث درآمدزایی به گونه‌ای باشد که ما حتی نتوانیم با آن روتین خود را انجام دهیم، ناخواسته توان به‌روزرسانی زیرساخت‌ها را نیز نخواهیم داشت. این استهلاک باعث می‌شود نتوانیم آینده و چشم‌انداز خوبی را برای این صنعت در نظر داشته باشیم. مگر اینکه گشایش‌هایی اتفاق بیفتد و شرایط اقتصاد بهتر شود یا در حوزه تعرفه‌ها روی بحث قیمت‌گذاری بنزین اتفاقی بیفتد و جریان نقدینگی به شرکت‌ها کمک کند.»
او با اشاره به خلأهایی که در رگولاتوری این حوزه وجود دارد، عنوان می‌کند: «زمانی سازمان تنظیم مقررات رادیویی تصمیم گرفت نقش قانون‌گذار را در حوزه پست، حمل بار و لجستیک بر عهده بگیرد و از همین رو همه این بخش‌ها را به سمت اپراتورهای پستی سوق داد. این الگویی بود که دوستان از کشورهای اروپایی مانند سوئیس برداشته بودند و با یکسری تغییرات تصمیم داشتند آن را اینجا پیاده‌سازی کنند.
این کانسپت پیش از این نیز یک بار درباره اپراتورهای همراه و اینترنتی جواب داده بود و دوستان فکر می‌کردند می‌توانند همان لباس را به تن حوزه لجستیک و دلیوری هم بپوشانند که این ایده در عمل شکست خورد و اپراتورهای اول و دوم نتوانستند سایر شرکت‌ها را همسو کنند؛ بنابراین در نهایت این ایده کنار گذاشته شد. بعد از تغییر دولت، بحث قانون‌گذاری در این حوزه نیز کنار گذاشته شد و همچنان مغفول مانده است.
لینک کوتاه: https://karangweekly.ir/pncr