خیز علی بابا برای سلامت دیجیتال

پرسشی که در ابتدای این مصاحبه مطرح کرده‌ایم در باب روی آوردن شرکت‌های بزرگ به حوزه سلامت است که مصداق‌ها و نمونه‌های زیادی در سطح کلان دارد. مانند ورود آمازون، اپل و گوگل به بازار سلامت.

سعید طاهری، مدیرعامل و بنیان‌گذار دکترنکست، می‌گوید رقم ۱۵درصد جی‌دی‌پی کشورها جذاب است و مجرب‌های تجارت الکترونیک را به سوی خود می‌کشد. ولی این جذابیت مسیر سنگلاخی هم دارد و یکی از مهم‌ترین آن‌ها الکترونیک شدن نسخه و پرونده سلامت افراد است. مسیری که ترغیب پزشکان و سیستم درمانی برای گام نهادن در آن، به سیاست‌های تشویقی نیاز داشت.

چه اتفاقی در جهان نوآوری رخ می‌دهد که علی‌بابا روی دکتر نکست، ایرانسل روی پزشکت، آپ روی مشورپ و حرکت اول روی نبض سرمایه‌گذاری می‌کند؟

جهان، جهان تجارت الکترونیک است و همه به دنبال دیجیتالیزه کردن تبادلات و اطلاعات هستند. بازار سلامت حوزه قابل توجهی در تجارت الکترونیک است. حدود ۱۰ تا ۱۵درصد کل جی‌دی‌پی یا تولید ناخالص داخلی کشورها در سلامت هزینه می‌شود. افرادی که به این حوزه وارد می‎شوند، نام‌های بزرگی هستند که تجربه تجارت الکترونیک دارند، ولی در ایران به جز اسنپ، علی‌بابا و دیجی‌کالا نام دیگری نمی‌شنویم.

آن‌ها از سر هوشمندی به حیطه سلامت وارد می‌شوند. تجربه حوزه‌های غذا، حمل‌ونقل، فروش و غیره را دارند، هوش، زیرساخت، امکانات فنی و پول هم در اختیارشان است. شروع همکاری دکترنکست با علی‌بابا در حوزه گردشگری سلامت و با برند مدگو بود که با همه‌گیری کرونا توانستیم علی‌بابا را با این ایده جدید همراه کنیم.

در حال حاضرکسب‌وکارهای زیادی مدعی تشکیل پرونده الکترونیک هستند. وقتی چند شرکت روی آن کار می‌کنند، موازی‌کاری و همپوشانی اتفاق نمی‌افتد؟ نمی‌توان این فعالیت را یکپارچه کرد تا هزینه، زمان و انرژی تلف نشود؟

درباره دیگر پلتفرم‌ها نمی‌توان گفت پرونده الکترونیک دارند، چون پرونده الکترونیک استانداردهایی دارد که باید رعایت شود. اغلب آن‌ها یک فرم‌ساز در اختیار پزشکان گذاشته‌اند که با پلتفرم دیگر فرق دارد و داده‌ای مبادله نمی‌شود. پس نام آن پرونده الکترونیک نیست. می‌توانم ادعا کنم که الان تنها دکترنکست است که پرونده الکترونیک بر مبنای استانداردها دارد.

اگر شرکت‌های دیگر استانداردهای پرونده الکترونیک را رعایت کنند، داده‌ها مبادله می‌شود و پرونده الکترونیک شکل می‌گیرد. در اینجا مشکل همپوشانی نخواهیم داشت ولی هنوز میان پلتفرم‌های موجود این اتفاق نیفتاده است. برای تشکیل پرونده الکترونیک باید مجوز سپاس یا سامانه پرونده‌های الکترونیک سلامت از وزارت بهداشت اخذ شود و ما این مجوز را داریم.

درباره موانع موجود و تصمیمات قانون‌گذار حوزه سلامت زیاد گفته شده، ولی به طور خاص در حوزه پرونده الکترونیک که امنیت اطلاعات در آن اهمیت زیادی دارد، فراز و نشیب‌های قانونی چه هستند؟

سلامت در سراسر جهان یک حوزه سختگیرانه در قانون‌گذاری است و همه حیطه‌های پیوسته به آن باید قانونمند شوند. ولی ما الان ردپای پلتفرم‌های بدون مجوز را می‌بینیم که استانداردهای تبادل اطلاعات و امنیت آن را ندارند. در اینجا وزارت بهداشت که باید فرایند اخذ و امنیت اطلاعات را بررسی کند، کجاست؟ چرا شرکت‌ها بدون مجوز دیتای سلامت مردم را می‌گیرند؟ مهم‌ترین موضوع در پرونده الکترونیک حریم خصوصی مردم، یعنی امنیت اطلاعات است و انتشار داده به شکل کلان مانند آمار سالیانه مصارف پزشکی بلامانع است. به جز این، سیاست‌گذاران ایران به سلامت دیجیتال فکر نکرده‌اند.

امروز قانون‌گذار از روی ترس آیین‌نامه‌هایی می‌دهد که کار را سخت‌تر می‌کند. دست کسب‌وکارها را می‌بندد و مردم را از آن خدمات محروم می‌کند. مسئله ما با قانون تنها از سوی قانون‌گذار نیست، بلکه بسیاری از شرکت‌هایی که کار ویزیت مجازی انجام می‌دهند، به استانداردهای آن پایبند نیستند. این در بلندمدت به ضرر مردم است. بعضی حتی پرونده‌ای ندارند و از نسخه عکس می‌گیرند و برای بیمار می‌فرستند. یک روی سخنم با شرکت‌هاست.

ما باید ارزش‌های سلامت دیجیتال را حفظ کنیم. مثلا ارسال بدون نسخه دارو به در منزل مشتری کاری غیرقانونی، غیرارزشی و غیراخلاقی است که توسط اسنپ و با تکیه بر باگ‌های قانون و تنها اخذ مجوز از اتحادیه کسب‌وکارهای مجازی انجام می‌شود. وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو هم از آن شکایت کرده‌اند. سوی دیگر سخنم با رگولاتور است که به جای تعیین استانداردها، دست شرکت‌ها را می‌بندد و با عملکرد خود این پیام را به کسب‌وکارها مخابره می‌کند که به این حوزه نیایند.

روند رشد و برنامه دکترنکست برای جذب داده مورد نیاز پرونده الکترونیک چیست و پزشکان در این فرایند چگونه نقش‌آفرینی می‌کنند؟

ما با تشکیل پرونده الکترونیک به سلامت دیجیتال وارد شدیم و امسال بر نسخه الکترونیک و ویزیت مجازی متمرکز هستیم. برنامه پنج ساله ما ایجاد یک سیستم هوش مصنوعی بزرگ سلامت در خاورمیانه است. الان هوش مصنوعی ما با ۶۰۰ هزار نمونه آموزش دیده و پیش‌بینی می‌کنیم در پنج سال آینده اطلاعاتش به ۳۰۰ میلیون داده برسد.

این میزان داده، یک هوش مصنوعی بسیار قوی ایجاد و به جامعه پزشکی کمک می‌کند. الان IBM، گوگل، اپل و شرکت‌های بزرگ روی این حوزه کار می‌کنند و حجم بزرگی داده و هوش مصنوعی دارند که شاید ایران در ۱۰ سال آینده چنین ظرفیتی داشته باشد. اکنون در ایران ۸۶ هزار پزشک و دندانپزشک فعال داریم و حدود ۱۴ هزار پزشک را در پلتفرم خود ثبت کردیم.

از این تعداد حدود ۱۱ هزار و ۶۴۰ پزشک در پلتفرم فعال شدند و حداقل یک فعالیت روی این سیستم داشتند. هدف‌گذاری ما این است که تا پایان امسال ۲۵ تا ۳۰ هزار پزشک را روی این برنامه فعال کنیم. اگر یک‌سوم جامعه را بگیریم، شبکه ایجاد و پزشکان دیگر هم جذب می‌شوند.

پرونده الکترونیک حوزه پرچالشی است و کار فراوان و طولانی می‌طلبد. شما چه برنامه‌ها و زیرساخت‌هایی برای پیشبرد آن دارید؟

ما در مدگو و در زمان جذب گردشگر سلامت متوجه شدیم بیمارانی که نیاز به فالوآپ دارند یا از ایران نمی‌روند یا اگر می‌روند، مدارک پزشکی همراهشان نیست. بنابراین زیرساختی فراهم کردیم که مدارک پزشکی بیمار در دپارتمان IPD آپلود شود و کارتی با نام کاربری و رمز عبور برای دسترسی به پرونده در اختیار بیمار قرار گیرد. گردشگری سلامت با کرونا متوقف شد، ولی ما تجارب خوب، تیم فنی قوی و تجربه همکاری با سیستم درمانی را داشتیم و به دنبال مسیر دیگری با هدف‌گذاری داخل کشور بودیم.

پس بر پرونده الکترونیک تمرکز کردیم. انتخاب پرونده الکترونیک چند دلیل داشت. یکی ارزش افزوده بعدی برای مدگو بود و دیگر اینکه در ایران رد مؤثری از آن نمی‌دیدیم. پرونده الکترونیک زیرساخت سلامت دیجیتال است. وقتی بیمار با موبایل با پزشک صحبت می‌کند، پزشک نمی‌تواند او را معاینه کند. در شرح حال گرفتن نمی‌تواند بدن را ببیند. سابقه بیمار را نمی‌داند و زمان کافی برای پرسیدن نمی‌گذارد. پرونده الکترونیک زیرساختی است تا پزشک سوابق و روند درمان بیمار را مشاهده کند.

پس از مطالعه نمونه‌های جهانی و پیش‌بینی مسیر، پروژه محکوم به شکست بود. زیرا پر کردن پرونده الکترونیک سلامت با معیارهای جهانی حدود ۱۵ دقیقه از پزشک وقت می‌گرفت که با زمانبندی و دستمزد پزشکان ایران هماهنگ نبود. پس برای سرعت بخشیدن به این کار توسط پزشکان یک تجربه کاربری سریع ساده و آسان ایجاد کردیم و برنامه جامع مدیریت مطب، نوبت و حسابداری به‌ جای استفاده از پلتفرم‌های متعدد ارائه دادیم. در این مسیر دو شانس با ما یار بود. یکی اجباری شدن نسخه الکترونیک بود و دیگر اینکه بیمه‌ها و پلتفرم‌های دولتی متولی اجرای نسخه الکترونیک شدند.