آیا بلاکچین و رمزارز می‌توانند مسئله تاریخی اعتماد را حل کنند؟

اخیراً محققان با بررسی آلیاژ سکه‌های باستانی، پرده از بحران مالی عصر امپراتوری روم برداشتند! هفته گذشته خبری در رسانه‌ها منتشر شد مبنی بر اینکه گروهی از محققان با تجزیه‌وتحلیل سکه‌های به‌دست‌آمده از عصر امپراتوری روم می‌گویند درک تازه‌ای از بحران‌های مالی ۲۱۰۰ سال پیش به دست آورده‌اند.

پژوهشگران در دو دانشگاه وارویک و لیورپول در بریتانیا با بررسی دقیق سکه‌های نقره‌ای کوچک موسوم به «دناریوس» در سیستم مالی امپراتوری روم دریافته‌اند سکه‌هایی که به دوره زمانی قبل از سال ۹۰ پیش از میلاد تعلق دارند، نقره خالص بوده‌اند. این در حالی است که سکه‌های ضرب‌شده در پنج سال بعد از آن از حدود۱۰ درصد مس تشکیل شده‌اند؛ امری که نشان از افت ارزش پولی این دوره زمانی دارد.

پروفسور «کوین بوچر» از دانشگاه وارویک در این‌باره می‌گوید: «این کشف، معنی واقعی اظهارات سیسرو، سیاست‌مدار رومی درباره بحران مالی در سال ۸۶ قبل از میلاد را معلوم می‌کند. او در یکی از آثار خود نوشته بود: «افراد سکه‌هایشان را به اطراف پرت می‌کردند و دیگر معلوم نبود هرکسی واقعاً چقدر پول داشته است. مورخان مدت‌ها در مورد اینکه منظور سیسرو چه بوده است، بحث می‌کردند و ما معتقدیم اکنون این معما را حل کرده‌ایم.»

دکتر «متیو پونتینگ» از دانشگاه لیورپول می‌گوید: «رومی‌ها به ضرب سکه‌های نقره بسیار خوب عادت کرده بودند، بنابراین ممکن است وقتی سکه خالص نبوده، اعتماد خود را به سکه از دست داده باشند. به این معنی که سکه را تقلبی و بی‌ارزش دانسته‌اند که دیگر از نقره واقعی ساخته نشده و به همین خاطر آنها را پرت کرده‌اند.»

تاریخ تحول پول درس‌های زیادی برای ما دارد. اخیراً انتشارات دانشگاه هاروارد کتابی منتشر کرده با عنوان «آینده پول». قصه تحول در نظام پرداخت به کمک فناوری، داستانی قدیمی است. قرن‌ها پیش، زمانی که چینی‌ها پول کاغذی را برای رونق‌دادن به تجارت در آسیا، جایگزین سکه‌های فلزی کمیاب و سنگین کردند، نخستین فین‌تک پا به عرصه وجود گذاشت. اما قصه تحول نظام پولی به دست فناوری، این بار متفاوت است.

تکانه‌های قبلی با حفظ نظام موجود، کارکرد آن را ارتقا می‌دادند؛ حال آنکه پایان عمر پول نقد (سکه و اسکناس) ظرف یک تا دو دهه آتی، به اعتقاد «اِسوار پراساد»، نویسنده کتاب تازه منتشرشده آینده پول، به منزله انقلابی در نظام پولی جهان است. نخستین نشانه‌های انقلاب در سال ۲۰۰۹ با معرفی فناوری بلاکچین و رونمایی از بیت‌کوین شروع شد. موج‌های بعدی هم از پی آن آمد.

در کتاب استاندارد بیت‌کوین، سیف‌الدین آموس بعد از معرفی دوره‌های تاریخی که پشت سر گذاشته‌ایم و استانداردهای متنوعی که آزموده‌ایم، پیشنهاد می‌کند استاندارد بیت‌کوین را جایگزین استاندارد طلا کنیم. روایتی که آموس از تاریخ دارد، تقریباً این‌گونه است که استاندارد طلا استاندارد بهتری نسبت به زمانی بوده که پول‌های فیات و بدون پشتوانه در جهان رواج یافته است.

با آنچه امروز محققان دانشگاه‌های وارویک و لیورپول به آن رسیده‌اند، این ایده که استاندارد طلا استاندارد مطمئنی بوده است هم با شک روبه‌رو می‌شود. اگر یک دولت برای تحمیل تورم به مردم می‌تواند پول بیشتری چاپ کند، دولت‌های قدیم هم در سکه‌ها ناخالصی وارد می‌کردند.

حال سؤال اصلی این است که سیستم‌های مبتنی بر دفاتر کل توزیع‌شده چگونه می‌خواهند پاسخگوی اعتمادی باشند که در دو هزار سال گذشته کمتر و کم‌رنگ‌تر شده است. پول یکی از مهم‌ترین دستاوردهای بشری است که تاریخش آغشته به دروغ و خیانت و جنگ‌های ناتمام بوده است. آیا بلاکچین و رمزارها توان این را دارند که به این تاریخ پر از فریب پایان بدهند؟