برای آموزش چت جی‌پی‌تی ، ۷۰۰ هزار لیتر آب مصرف شده است

ثریا حقی / مطالعات اخیر نشان می‌دهد سیستم آموزش محصولات هوش مصنوعی بزرگ نظیر چت جی‌پی‌تی (ChatGPT) یا بارد (Bard) گوگل، حجم بالایی آب مصرف می‌کند.

محققان دانشگاه‌های ریورساید (Riverside) کلرادو و آرلینگتون (Arlington) تگزاس، با تخمین حجم آب مورد استفاده برای آموزش این مدل‌های هوش مصنوعی مدرن، مقاله‌ای منتشر کرده‌اند تحت عنوان «از عطش هوش مصنوعی بکاهید»، با این مضمون که رشد فزاینده این قبیل فناوری‌ها، می‌تواند آسیب‌های زیست‌محیطی نیز در پی داشته باشد.

البته، آبی که برای خنک‌سازی این مراکز داده مورد استفاده قرار می‌گیرد، بیشتر از نوع «مصرف» است تا «برداشت»؛ برای درک تفاوت این مصرف و برداشت، باید گفت زمانی که آب برای برج‌های خنک‌کننده مورد استفاده قرار می‌گیرد، به‌وسیله تبخیر وارد اتمسفر شده و در نهایت، از طریق چرخه طبیعی خود به شکل آب به منابع طبیعی مثل دریاها و رودخانه‌ها بازمی‌گردد. اگرچه این فرایند ممکن است زمان‌بر باشد و به هر شکل، نوعی اختلال در طبیعت است، اما چرخه آب را از بین نمی‌برد.

این مطالعه نشان می‌دهد یک مرکز داده متوسط، به ازای هر کیلووات ساعت، حدود یک گالن آب مصرف می‌کند. این در حالی است که هر آبی را هم نمی‌توان وارد چرخه خنک‌سازی این مراکز داده کرد.

برای جلوگیری از خوردگی یا رشد باکتریایی، نمی‌توان از آب‌های معمولی دریا برای خنک‌سازی استفاده کرد. از این رو، برای خنک کردن مراکز داده مدل‌های هوش مصنوعی بزرگ نظیر چت جی‌پی‌تی یا بارد، از منابع آب شیرین بکر استفاده می‌شود. این شیرین‌بودن آب، برای کنترل سطح رطوبت اتاق‌ها نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. ضمن اینکه بر اساس پژوهش‌های محققان، حجم بالایی از آب نیز برای تولید انرژی مصرفی در این پایگاه‌های داده مورد نیاز است.

اما وقتی گفته می‌شود حجم بالایی آب، منظور چه مقدار آب است؟

این مطالعات نشان می‌دهد مقدار آب مورد نیاز برای خنک‌سازی و تأمین انرژی برای پایگاه داده یک محصول هوش مصنوعی بزرگ، حجم بسیار قابل توجهی است. به‌عنوان مثال، حجم آبی که در پایگاه داده چت جی‌پی‌تی مورد استفاده قرار می‌گیرد، می‌تواند برج خنک‌کننده یک نیروگاه هسته‌ای را پر کند!

آموزش جی‌پی‌تی به تنهایی ۱۸۵ هزار گالن (۷۰۰ هزار لیتر) آب مصرف می‌کند و بر این اساس، می‌توان چنین در نظر گرفت که تعامل هر کاربر با چت جی‌پی‌تی، آن هم یک کاربر معمولی، مثل خالی کردن یک بطری آب شیرین روی زمین است. محققان نگران هستند که با توجه به محبوبیت فزاینده چت جی‌پی‌تی و سایر مدل‌های هوش مصنوعی بزرگ میان کاربران، به‌ویژه با توجه به خشکسالی‌های چند سال اخیر و بی‌ثباتی‌های زیست‌محیطی قریب‌الوقوع در ایالات متحده و سایر نقاط جهان، این حجم از مصرف منابع آب کره زمین را با خطر جدی مواجه کند.

مایکروسافت که چند سالی است با Open AI همکاری داشته و میلیاردها دلار روی چت جی‌پی‌تی سرمایه‌گذاری کرده، ابررایانه‌هایی را برای آموزش هوش مصنوعی راه‌اندازی کرده که به ادعای خودش، جدیدترین آنها، با ۱۰ هزار کارت گرافیکی و بیش از ۲۸۵ هزار هسته پردازشی، به یک سیستم خنک‌کننده بسیار گسترده نیاز دارد. مقیاس عظیمی از عملیات پردازشی فراپرده هوش مصنوعی، که نیاز به حجم بالایی از منابع آب شیرین دارد.

به عبارت ساده‌تر، جی‌پی‌تی مورد استفاده در چت جی‌پی‌تی، برای اینکه بتواند با شما به‌عنوان یک کاربر تعامل داشته باشد و یک مکالمه ۲۵ الی ۵۰ سؤالی را به انجام برساند، نیاز دارد حداقل یک بطری ۵۰۰میلی‌لیتری آب بنوشد!

این در حالی است که مراکز داده چت جی‌پی‌تی، در کشور توسعه ‌یافته‌ای همچون ایالات متحده و به دست سازنده‌ای قهار همچون مایکروسافت ساخته می‌شوند. محققین برآورد می‌کنند که اگر قرار باشد چنین سیستمی در کشورهای کمتر‌توسعه‌یافته، مثلاً در قاره آسیا راه‌اندازی شود، سه‌برابر این حجم آب لازم خواهد بود. با روی کار آمدن ورژن‌های جدیدتر، مثل جی‌پی‌تی ۴ که به تازگی منتشر شده، بدیهی است که این میزان نیاز به آب افزایش نیز خواهد یافت.

مدل‌های جدیدتر و پیشرفته‌تر، منابع اطلاعاتی گسترده‌تری در اختیار گرفته و فرایندهای پردازشی بیشتر و پیشرفته‌تری نیز دارند و به همین علت به عقیده محققین، با توسعه مدل‌های هوش مصنوعی، نگرانی‌ها پیرامون منابع آبی نیز رو به فزونی خواهد گذاشت. آنها معتقدند «ردپای مدل‌های هوش مصنوعی در منابع آب»، دیگر نباید نادیده گرفته شود. به عقیده محققین، «این ردپاها، باید به‌عنوان بخشی از تلاش‌های جمعی برای مبارزه با چالش‌های جهانی آب، در اولویت قرار گیرند».