تقویم تاریخ فناوری

انسان هوشمند در طول تاریخ همواره نیازهایی داشته که برای رفع آنها دست به ابداع زده است. مطلب پیش رو نگاهی کوتاه و گذرا به برخی از مهم‌ترین ساخته‌های بشری از میلیون‌ها سال پیش تا امروز دارد.

۳/۳ میلیون سال پیش؛ نخستین ابزار

آغاز تاریخ فناوری به دورانی حتی پیش از آغاز گونه‌های خودمان برمی‌گردد. تکه‌های تیز از سنگی که کاربری چاقو داشته و سنگ‌های بزرگ‌تر که بدون شکل است و به عنوان چکش و سندان از آنها استفاده می‌شده، در دریاچه تورکانا در کنیا کشف شده‌اند. تاریخ ساخت این ابزارها به ۳/۳ میلیون سال پیش می‌رسد که نشان می‌دهد ممکن است توسط اجدادی مانند استرالوپیتکوس (Australopithecu) استفاده شده باشند.

یک میلیون سال پیش؛ آتش

هنوز به شکل قطعی روشن نشده که بشر از چه زمان برای نخستین بار از آتش استفاده کرد؛ اما ممکن است آتش نیز توسط یکی از اجداد خردمند انسان کشف شده باشد. در برخی غارها شواهدی به‌ دست آمده که نشان می‌دهد استفاده از آتش توسط هومو ارکتوس (Homo erectus) از حدود یک و شاید ۵/۱ میلیون سال پیش آغاز شده است.

۲۰ تا ۱۵ هزار سال پیش؛ انقلاب نوسنگی

چندین فناوری کلیدی در طول دوره نوسنگی با هم پدید آمدند. شیوه زندگی انسان‌ها دگرگون شد و از یافتن غذا با جست‌وجوی علوفه به سوی کشت و زرع تغییر کرد. گروه‌های بزرگ‌تری از انسان‌ها دور هم گرد آمدند، خاک رس برای ساخت سفال و آجر به‌ کار گرفته شد. لباس‌ها نیز با استفاده از پارچه‌های بافته‌شده تهیه شد. احتمالاً چرخ نیز در این دوران اختراع شده است.

شش هزار سال پیش از میلاد مسیح؛ آبیاری

تقریباً همزمان با یکدیگر و در تمدن‌های دره رود دجله-فرات در بین‌النهرین و دره رود نیل در مصر، نخستین سامانه‌های آبیاری به ‌وجود آمد. نیاز به انجام گستره بزرگی از کارها برای آبیاری، نشان از بالا بودن سطح سازمان اجتماعی در این تمدن‌هاست.

چهار هزار سال پیش از میلاد مسیح؛ قایقرانی

نخستین کشتی‌های بادبانی در رودخانه نیل به‌ کار گرفته شد.ند محدودیت فضای آزاد رود نیل برای دریانوردی در مقایسه با اقیانوس، فضا برای دریانوردی آزاد را نمی‌داد. کشتی‌ها برای جابه‌جایی مجهز به پاروهایی بودند.

۱۲۰۰ سال پیش از میلاد مسیح؛ آهن

تولید آهن در این دوره گسترش یافت و آهن جایگزین برنز شد. دسترسی به آهن بسیار بیشتر از مس و قلع (دو فلز تشکیل‌دهنده برنز) بود و ابزارهای فلزی بیش از هر زمان دیگری در دسترس عموم قرار گرفت.

۸۵۰ میلادی؛ باروت

کیمیاگران چینی که در جست‌و‌جوی اکسیرهای افزایش‌دهنده زندگی بودند، باروت را ساختند. آنها از باروت برای به حرکت درآوردن موشک‌های متصل به پیکان استفاده می‌کردند. دانش چینی‌ها درباره باروت در قرن سیزدهم در دسترس اروپا قرار گرفت.

۹۵۰ میلادی؛ آسیای بادی

نزدیک به پنج هزار سال پس از ساخت نخستین کشتی‌های بادبانی، از باد برای برای به‌ کار انداختن آسیا استفاده شد، ایران میزبان نخستین آسیاهای بادی بود. آنها افقی و شامل تیغه‌هایی بودند که روی یک محور عمودی قرار داشت. آسیاهای بادی اروپایی بعدها به شکل عمودی ساخته شد. گمان می‌رود ساخت آسیای بادی در ایران و اروپا مستقل از یکدیگر انجام شده باشد.

۱۰۴۴ میلادی؛ قطب‌نما

برای نخستین بار در سال ۱۰۴۴ در یک کتاب چینی به قطب‌نمای مغناطیسی اشاره شده است. این کتاب بیان می‌کند چگونه سربازان با یک قطعه آهن مغناطیسی به شکل ماهی شناورشده در یک کاسه آب، در حالی مسیریابی کردند که آسمان پر از ابر و دیدن ستاره‌ها ممکن نبود.

۱۲۵۰ تا ۱۳۰۰ میلادی؛ ساعت مکانیکی

برای چندین قرن از ساعت‌های شنی و آبی استفاده می‌شد، اما نخستین ساعت‌های مکانیکی در اواخر قرن سیزدهم در اروپا عرضه شد که در کلیساها برای اعلام زمان برگزاری مراسم به‌ کار می‌رفت.

۱۴۵۵میلادی؛ چاپ

چاپ کتاب مقدس به عنوان نخستین کتاب چاپ‌شده با واژه‌های متحرک در جهان غرب به وسیله یوهانس گوتنبرگ کامل شد که به انفجار اطلاعاتی در اروپا منجر شد.

۱۷۶۵ میلادی؛ موتور بخار

موتور بخار نیوکامن با اضافه کردن کندانسوری که بخار را دوباره به آب مایع تبدیل می‌کرد، توسط جیمز وات بهبود داده شد. جدا بودن این کندانسور از سیلندری که پیستون را به حرکت درمی‌آورد، موجب افزایش کارایی بسیار بیشتر موتور بود. موتور بخار تبدیل به یکی از مهم‌ترین اختراعات انقلاب صنعتی شد.

۱۸۰۴ میلادی؛ راه‌آهن

با بهبود موتور بخار جیمز وات توسط یک مهندس انگلیسی به نام ریچارد ترویتیک، امکان استفاده از آن برای حمل‌ونقل فراهم شد. وی نخستین لوکوموتیو راه‌آهن را در یک کارخانه در ولز ساخت.

۱۸۴۴میلادی، تلگراف

علاقه ساموئل مورس در دهه ۱۸۳۰ به تلگراف الکتریکی به ساخت نمونه اولیه در سال ۱۸۳۷ منجر شد و در سال ۱۸۴۴ نخستین پیام روی خط تلگراف راه ‌دور بین واشنگتن و بالتیمور ارسال شد.

۱۸۷۶میلادی؛ تلفن و موتور احتراق داخلی

در سال ۱۸۷۶ نخستین تماس تلفنی بین الکساندر گراهام بل و دستیارش برقرار شد. یک مهندس آلمانی به نام نیکولاس اتو موتور احتراق داخلی را ساخت که از سوختن مواد در داخل موتور برای حرکت پیستون استفاده می‌کرد.

۱۸۷۹ میلادی؛ چراغ برق

مخترع آمریکایی، توماس ادیسون لامپی رشته‌ای تولید کرد. وی همچنین روی یک سیستم توزیع برق برای روشنایی کار کرد و در سال ۱۸۸۲ شرکت ادیسون الکتریک نخستین نیروگاه تولید برق را افتتاح کرد.

۱۸۸۵ میلادی؛ اتومبیل

کارل بنز با بهبود و کوچک شدن موتور احتراق داخلی از آن برای به حرکت درآوردن نخستین خودروی مدرن استفاده کرد و همسرش در سفری ۶۴ مایلی برای دیدن مادرش بر آن خودرو سوار شد.

۱۹۰۱ میلادی؛ رادیو

گوگلیلمو مارکونی که کار روی رادیو را از ۱۸۹۴ شروع کرده بود، حرف S را در قالب مورس از کورنوال به نیوفاندلند ارسال کرد.

۱۹۰۳ میلادی؛ هواپیما

اورویل رایت نخستین پرواز با هواپیما را به طول ۱۲۰ فوت در کارولینای شمالی انجام داد.

۱۹۲۶ میلادی؛ موشک

رابرت گدارد در میانه دهه ۱۹۲۰ نخستین موشک با سوخت مایع را از مزرعه‌‌ای در ماساچوست به پرواز درآورد.

۱۹۲۷ میلادی؛ تلویزیون

فیلو تی فارنسورث نخستین انتقال‌دهنده الکترونیکی تلویزیون را ساخت.

۱۹۳۷ میلادی؛ کامپیوتر

ریاضیدان و فیزیکدان اهل آیووا به نام جان آتاناسوف نخستین کامپیوتر دیجیتال را طراحی کرد. وی و شاگردش کیلفورد بری در سال ۱۹۳۹ ساخت کامپیوتر آتاناسوف بری (ABC) را آغاز کردند.

۱۹۴۲ میلادی؛ انرژی هسته‌ای

در دوم دسامبر گروهی از فیزیکدانان به رهبری انریکو فرمی از اورانیوم برای تولید واکنش زنجیره‌ای خودپایدار استفاده کردند.

۱۹۴۷ میلادی؛ ترانزیستور

جان باردین، والتر براتین و ویلیام شاکلی از مهندسان آزمایشگاه بل نخستین ترانزیستور را معرفی کردند که با اندازه کوچک‌تر و انرژی کمتر نسبت به لامپ‌های خلأ امکان کنترل جریان را فراهم می‌کرد. دوران وسایل الکترونیکی کوچک و ارزان آغاز شد.

۱۹۵۷ میلادی؛ پرواز فضایی

اتحاد جماهیر شوروی نخستین ماهواره مصنوعی به نام اسپوتنیک ۱ را به فضا پرتاب کرد.

۱۹۷۴ میلادی؛ کامپیوتر شخصی و اینترنت

نخستین رایانه‌ها که پس از جنگ جهانی دوم پدیدار شده بودند، با استفاده از ترانزیستور و تراشه نیمه‌رسانا به اندازه کافی برای استفاده خانگی کوچک شدند، Altair نخستین رایانه شخصی بود.
شیوه انتقال اطلاعات موسوم به TCP/IP توسط وینتون سرف و رابرت کان ابداع و مبنای انتقال داده‌ها از طریق اینترنت شد.

۲۰۱۲ میلادی؛ دست‌کاری ژن‌ها

جنیفر دودنا آمریکایی و امانوئل شارپنتیر فرانسوی روشی برای ویرایش ژن‌ها ابداع کردند که امکان درمان بسیاری از بیماری‌ها را فراهم کرد.

۲۰۱۷ میلادی؛ هوش مصنوعی

هوش مصنوعی با حضور برنامه AlphaGo نشان داد که با یادگیری ماشینی عملکردی بهتر از هر انسانی ارائه می‌دهد.