نه پکیج‌فروشیم نه سیگنال می‌دهیم / گفت‌و‌گو با مجتبی صفری، مدیرعامل و هم‌بنیان‌گذار بایتیکل

حوزه بازارهای مالی همواره با پیچیدگی‌هایی همراه بوده که اگر کسی بدون دانش و اطلاعات کافی به آن وارد می‌شده، به مشکل برمی‌خورده است. این را سال ۱۳۹۹ در مورد بازار سرمایه شاهد بودیم که این ناآگاهی و همراه شدن با موج، در نهایت به از دست رفتن سرمایه جمعیت زیادی انجامید.

بایتیکل نیز با رصد این خلأ، دست به کار ایجاد اپلیکیشنی شده است که بتواند دانش مورد نیاز برای بازارهای مالی را در اختیار کاربران قرار دهد و این امکان را فراهم کند تا کاربران در فضای شبیه‌سازی‌شده بدون ریسک، معامله و آزمون و خطا کنند و متناسب با اشتباهات و ضعف‌هایشان، اطلاعات لازم را دریافت کنند.

البته فعلاً تمرکز بایتیکل روی حوزه رمزارزهاست که هم با استقبال بیشتری مواجه شده و هم دانش افراد در مورد آن به مراتب کمتر است. مجتبی صفری، هم‌بنیان‌گذار و مدیرعامل این استارتاپ که کارش را از کمپ دیجی‌نکست آغاز کرده و به‌تازگی جذب سرمایه انجام داده، در گفت‌و‌گوی پیش رو از مسیری که طی کرده‌اند و اهداف بلندمدت‌شان می‌گوید.

بایتیکل در زمینه مشاوره و آموزش بازارهای مالی دقیقاً چه کاری انجام می‌دهد؟

بایتیکل یک فضای شبیه‌ساز یا همان دموی هوشمند برای بازارهای مالی است، اما فعلاً از میان بازارها، تمرکزمان را روی حوزه کریپتو قرار داده‌ایم. دمو را اکثر صرافی‌ها دارند. در واقع همان اپلیکیشن صرافی را که توسعه داده‌اند، در محیط تست به کاربر ارائه می‌دهند. ما یک دستیار هوشمند داریم که بر اساس معاملاتی که کاربر در دمو انجام می‌دهد، به او در دسته‌بندی‌های مختلف بازخورد می‌دهد. در واقع تفاوت ما در آن هوشمند بودن است، وگرنه دمو را خیلی‌ها دارند و چیز چندان پیچیده و جدیدی به حساب نمی‌آید.

یعنی کاربر یک بار در فضای شبیه‌سازی‌شده بدون ریسک معاملات خود را انجام می‌دهد و شما بر اساس آن به او اطلاعاتی می‌دهید و آنجا تمرین می‌کند و بعد می‌تواند وارد فضای واقعی شود؟

بله، دقیقاً. مسیر یادگیری مطلوب که البته بایتیکل لزوماً همه قسمت‌های آن را پوشش نمی‌دهد، این است که کاربر یک پیش‌مطالعه انجام می‌دهد؛ مثلاً کتابی می‌خواند یا یک ویدئوی کوتاه می‌بیند که با ادبیات موضوعی فضا آشنا شود. بعد در محیط دمو خرید و فروش می‌کند که بدون ریسک است و آنجا تجربه به دست می‌آورد.

سپس ما به او بازخورد می‌دهیم که به هیچ عنوان شامل سیگنال یا پیشنهاد خرید و فروش نیست، بلکه از جنس دانش و دیتاهای اختصاصی آن بازار است. در مرحله بعد همراه با بازخوردی که به کاربر داده می‌شود، پیشنهادهایی برای آموزش نیز هست که می‌تواند کاربر را به لایه‌های بعدی ببرد.

مثلاً به کاربر می‌گوییم فلان اشتباه احتمالاً به این دلیل است که فلان موضوع را نمی‌دانی. حالا آموزش کوتاهی درباره این موضوع ببین. اینجا هم به صورت چند سطحی است. با توجه به فعالیت کاربر در پلتفرم، سطح دانش کاربر را درمی‌یابیم و آموزش‌های پیشنهادی بر اساس سطح دانش همان کاربر خواهد بود.

در مرحله بعد تمرینی به کاربر ارائه می‌دهیم که برای همان خطایی است که کاربر مرتکب شده بود تا ببینیم آن آموزش برای کاربر کافی بوده یا نه. سپس مانیتور فعالیت کاربر انجام می‌گیرد و به او می‌گوییم چه میزان از معاملاتش در سود و درست بوده و کجاها مرتکب خطا و اشتباه شده است. هیت‌مپ خطاها را برایش ارائه می‌دهیم که ببیند بیشترین خطاهایش در چه بخشی بوده است. نرخ یادگیری را نیز نمایش می‌دهیم و اینکه در چه روندی خطاهایش کم یا زیاد شده‌اند تا کاربر مسیر رشد خود را رصد کند.

مهم‌ترین علت خروج کاربر از فضای کریپتو، نداشتن دانش و تجربه کافی بوده است، برای همین صرافی‌ها نباید کوتاه‌مدت نگاه کنند

تصمیم دارید این مسیر آموزش و مشاوره را کامل کنید؟

ترجیح‌مان این است که از محتواهای باکیفیتی که افراد یا مجموعه‌های متخصص تولید کرده‌اند، استفاده کنیم. برای پیش‌آموزش می‌توانیم از محتواهای آکادمی صرافی‌ها استفاده کنیم. اولویت این است که صفر تا صد همه کارها را به‌تنهایی انجام ندهیم تا کیفیت پایین نیاید. قرار است از متخصصان دیگر استفاده کنیم تا تمرکز خود را روی قسمت منتوری بگذاریم که قبلاً نبوده است.

چطور شد که تصمیم گرفتید بایتیکل را ایجاد کنید؟ پیش از آن در مورد بازارتان تحقیق کرده بودید؟

ما یک بررسی آماری انجام دادیم و متوجه شدیم مهم‌ترین دلیل افرادی که در بازار کریپتو فعال بوده‌اند، اما از آن خارج شده‌اند، نداشتن دانش و تجربه کافی بوده است. دلایل مختلف بود اما اولین آن با ۲۳ درصد همین موردی بود که گفتم. از آن سمت هم با مطالعه افرادی که وارد بازار کریپتو نمی‌شوند، متوجه شدیم که مهم‌ترین دلیل‌شان (۳۸ درصد) همان نداشتن دانش و تجربه کافی است.

از سویی بازار کریپتو در دنیا ۳۰۰ میلیون کاربر فعال دارد و در سال ۲۰۲۲ ارزش بازارش به حدود ۲/۱ تریلیون دلار رسیده است. در ایران هم با توجه به آماری که مطرح می‌شود، حدود ۱۲ میلیون در ایران با کریپتو درگیر هستند و گردش مالی آنها در روزهای خوب به ۲۶۰ میلیون دلار در روز هم رسیده است.

نکته جالب برای ما که نشان می‌داد در این حوزه خلأ داریم، این بود که ۶۲ درصد افراد فعال فعلی بازار، شش ماه است که وارد بازار شده‌اند؛ یعنی اینها هم تجربه و دانش چندانی ندارند. البته نمی‌توان حکم کلی صادر کرد، ولی در مورد اکثریت چنین موضوعی صادقی است. از ابتدا تا انتهای سال ۲۰۲۱، تعداد کاربران ایرانی ۱۳ برابر شده و گردش مالی ۴۵ برابر رشد داشته است.

یعنی در حال حاضر فضایی را ایجاد کرده‌اید تا کاربران کم‌تجربه بتوانند در آن تجربه مورد نیاز برای حضور در بازار کریپتو را به دست آورند؟

بایتیکل صرفاً برای افراد کم‌تجربه نیست که بخواهند در دمو ترید کنند. یک مرحله جلوتر کاربران می‌توانند صرافی‌شان را به API فقط خواندنی متصل کنند تا دستیار هوشمند ما معاملاتی را که انجام می‌دهند، ببیند و در معاملات واقعی به آنها بازخورد و یکسری اطلاعات بدهد. تحلیل و تصمیم با خود کاربر است. در حال حاضر صرافی‌های مختلفی را متصل کرده‌ایم، اما برخی از صرافی‌های ایرانی API ندارند.

این اطلاعاتی که به کاربران ارائه می‌دهید، در چه دسته‌ای قرار دارند؟ تمرکزتان روی فضای فاندامنتال است یا تکنیکال؟

ما چند دسته‌بندی داریم. یکی فاندامنتال است که خبرهای وب فارسی و انگلیسی را رصد می‌کند و برچسب می‌زند که مرتبط با کدام بازار است، بعد ثبت می‌شود و تحلیل می‌کنیم که این خبر چقدر مثبت یا منفی است و آن را به پایه اطلاعات تبدیل می‌کنیم و بر اساس آن بازخورد می‌دهیم.

از دیتاهای مراجع فاندامنتال بین‌المللی هم استفاده می‌کنیم و بر اساس دیتای آنها بازخورد می‌دهیم. در لایه شبکه‌های اجتماعی، با تحلیل این فضا، اطلاعات دیگری به کاربر خود ارائه می‌دهیم. البته فعلاً روی توییتر کار کرده‌ایم و به‌زودی شبکه‌های اجتماعی دیگری نیز اضافه خواهند شد.

تحلیل‌های تکنیکال و بررسی کندل‌ها هم بخش دیگری است. تحلیل آنچین (On Chain) نیز داریم. دیتاهای آنچین گران و کمیاب هستند که دسترسی سالانه به داده‌های خام آن تقریباً ۳۰۰ میلیون تومان هزینه دارد. ما به تمام این داده‌ها دسترسی داریم و یکسری شاخص‌های اختصاصی هم برای خود ایجاد کرده‌ایم.

کارهای دیگری هم هست که در مرحله R&D هستند، مثل روان‌شناسی یا مدیریت ریسک یا رفتارشناسی کاربر. مطلوب ما این است که با استفاده از شخصیت‌شناسی مشتری در بازار بین‌الملل نیز وارد شویم.

در اصل می‌خواهید سرویس شخصی‌سازی‌شده ارائه دهید…

بله.

از کی کارتان را شروع کردید؟

ما در فضای آی‌تی و بلاکچین از چهار سال پیش یک تیم گسترده داشتیم، ولی این محصول از اواخر ۱۳۹۹ در کمپ دیجی‌نکست شروع شد.

گویا اخیراً جذب سرمایه انجام داده‌اید.

بله به‌تازگی از یک سرمایه‌گذار فرشته جذب سرمایه انجام داده‌ایم و این سرمایه جذب‌شده صرف توسعه محصول و بازاریابی می‌شود. الان در حال تست و بهبود محصول هستیم، ولی به‌زودی کاربران می‌توانند نسخه‌های اندروید و iOS اپلیکیشن بایتیکل را نصب و استفاده کنند.

در زمینه کاری که انجام می‌دهید، رقیب هم دارید؟

این مدلی که ما کار می‌کنیم و محصولی که ارائه می‌دهیم، متأسفانه یا خوشبختانه، نه در ایران و نه در خارج از کشور وجود ندارد. اولش برای خود ما نیز کار خیلی گنگ بود و چند مرحله کار را پیش بردیم و با افراد مختلف تست گرفتیم. خودمان در دانشگاه‌های شریف و تهران و علم و صنعت دوره برگزار کردیم و اکانت تست را برای کاربران باز کردیم و از آنها بازخورد گرفتیم تا ببینیم در ادامه چه کار کنیم.

البته از چند جنبه استارتاپ‌ها و شرکت‌هایی هستند که دارند این فعالیت را انجام می‌دهند. ما نفر اول نیستیم که می‌خواهیم در این حوزه آموزش دهیم؛ می‌خواهیم دستیار هوشمند ارائه دهیم و نسخه دمو داریم؛ ولی با این سازوکار و با این فرمت منتورینگ هوشمند چیزی ارائه نشده است. آکادمی‌هایی که آموزش ارائه می‌دهند، صرافی‌هایی که نسخه دمو دارند و دستیاران معاملاتی رقبای ما در بخش‌های مختلف هستند.

چرا تمرکز خود را فعلاً روی حوزه کریپتو گذاشته‌اید؟

کانسپت این استارتاپ سر اتفاقات بورس ایران شکل گرفت که بسیاری از هموطنان در بازه کوتاهی وارد بازار شدند و بر اساس آماری که یکی از نمایندگان مجلس داده بود، ۹۰ درصد سرمایه مردم در این بازار ذوب شد. ما از بورس جا ماندیم و مردم ضرر کردند.

احساس ما این است این نگرانی در بازار رمزارزش‌ها شدیدتر است و تجربه حضور بدون دانش در بازار بین‌المللی و ۲۴ ساعته برای کاربران چالش‌های شدیدتری را ایجاد خواهد کرد. رگولاتوری هم کم‌کم اتفاق افتاده و بازار در حال رسمی شدن است.

باز با ۲۰ میلیون کاربر مواجه می‌شویم که ناآگاه هستند و می‌خواهند یک شبه در بازار جهانی سود کنند. این دستیار هوشمند به آنها کمک می‌کند که سرمایه‌شان از دست نرود. برای همین تمرکز ما در حال حاضر روی رمزارز است. اما در ادامه تصمیم داریم وارد بورس ایران و سایر بازارهای معتبر جهانی شویم.

مدل درآمدی‌تان به چه شکل است؟

مدل درآمدی‌مان از طریق دریافت حق اشتراک است، ولی در ابتدای کار تمرکزمان روی این مسئله نیست. در حال حاضر برای خود منابع درآمدی دیگری ایجاد کرده‌ایم و فعلاً اصراری نداریم از طریق اپ درآمد داشته باشیم و می‌خواهیم آن را قدرتمندتر کنیم. هدف‌گذاری ما این است که محصول باکیفیتی داشته باشیم که بتوانیم در آینده در بازار بین‌المللی هم آن را عرضه کنیم. در نهایت هم این اپ به درآمد خواهد رسید و پیش‌بینی‌مان این است که اتفاقاً درآمد خوبی داشته باشد.

در فضاهایی مانند اینستاگرام افراد زیادی دست به کار آموزش در حوزه کریپتو شده‌اند. چالش اصلی بازار غیررسمی آموزش و پکیج‌فروشی چیست؟

پکیج‌فروش‌ها بیشتر رؤیافروشی انجام می‌دهند. مثلاً اسکرین‌شات از سودشان می‌گذارند و مخاطب می‌بیند و فکر می‌کند می‌تواند با آموزش‌های شخص به آن سود چند صد درصدی برسد. اما به نظر ما در غالب مواقع اصلاً آموزشی اتفاق نمی‌افتد که بخواهیم عیب و ایرادها و نقاط ضعفش را بگوییم. آموزشی هم اگر هست، مدل کپسولی و راز موفقیت است. تحقیقی هم در این زمینه انجام داده و همه این دوره‌ها را بررسی کرده‌ایم و تمام نقاط قوت و ضعف‌شان را می‌دانیم؛ بیشترشان بسیار ضعیف هستند.

حاصل تحقیق چه بود؟

البته این تحقیقات آورده هم برای ما داشت که مثلاً فلانی فلان مطلب را خیلی خوب و خلاقانه توضیح داده است. اما جمع‌بندی ما این است که پول را از مخاطب می‌گیرند و بعد از مدتی به نتیجه نرسیدن، او را رها می‌کنند یا در سناریو دیگری، مخاطب را به کانال سیگنال خود ارجاع می‌دهند. مردم هم گمان می‌کنم تا چند ماه دیگر برایشان مسجل می‌شود که این مسیر درستی نیست، چون فضا بسیار زرد شده است.

بایتیکل یک فضای شبیه‌ساز یا همان دموی هوشمند برای بازارهای مالی است، اما فعلاً از میان بازارها، تمرکزمان را روی حوزه کریپتو قرار داده‌ایم

چرا آموزش و مشاوره؟ اطلاعاتی در مورد اندازه بازار آن دارید؟

اطلاعاتی در این زمینه نداریم، اما چیزی که از رصد اکوسیستم دریافته بودیم، این بود که راهکار مقیاس‌پذیر در حوزه آموزش نداریم و اگر فضا رگوله شود و جمعیت زیادی بخواهد وارد این فضا شود، به چنین راهکار آموزشی‌ای نیاز داریم. برخی صرافی‌های تازه‌وارد می‌گویند آموزش لزومی ندارد، چون کاربر چه سود کند، چه ضرر، صرافی کارمزد خود را می‌گیرد؛ ولی دیدیم که مهم‌ترین علت خروج کاربر از این فضا، نداشتن دانش و تجربه کافی بوده است و حتی مهم‌ترین دلیلی که عده‌ای وارد نمی‌شوند نیز همین است.

برای همین صرافی‌ها نباید کوتاه‌مدت نگاه کنند، زیرا با چنین راهکاری هم ماندگاری کاربر در بازار افزایش می‌یابد و هم افراد جدیدی وارد این فضا می‌شوند. اینکه فقط به درصد کارمزد فکر کنیم، خیلی کوته‌بینانه و سطحی است. صرافی‌های بزرگ به این نتیجه رسیده‌اند که کاربر باید در بازار بماند که نفعش به صرافی هم برسد.

اگر معتقدیم این دنیای غیرتمرکز به درد می‌خورد، آن را زرد نکنیم که مردم از آن زده شوند. ریل منطقی بگذاریم، نمونه موفق را به کاربر و حاکمیت نشان دهیم. در فضای استارتاپی می‌بینیم که می‌توان کار خوب انجام داد. خود افراد اکوسیستم باید از این فضا محافظت بیشتری کنند.

ما در صحبت‌هایمان بنا را بر این گذاشتیم که فضا رگوله شود؛ اما اگر این فضا با ممنوعیت همراه شود چه؟ برنامه‌تان چیست؟ خودتان را برای این شرایط آماده کرده‌اید؟

قطعاً. در ایران هر کسی هر کسب‌و‌کاری راه می‌اندازد، باید حواسش به این قسمت‌ها باید باشد. ما چند راهکار داریم. اگر رگوله نشود که ۱۲ میلیون کاربر این فضا حذف نمی‌شوند. آنها سرویس می‌خواهند و کماکان در معرض خطر هستند. این اپ می‌تواند به کاربر کمک کند.

سناریوی دوم این است که حاکمیت کاری می‌کند که همه این ۱۲ میلیون کاربر حذف شوند. در این صورت ما به بازارهای مالی دیگری وارد می‌شویم. مثلاً بورس که همچنان وجود دارد و این داستان‌ها در همه بازارهای مالی هست. اصلاً جزو چشم‌انداز ماست که این سرویس را برای سایر بازارهای مالی هم ارائه دهیم. در لایه دیگر می‌تواند به کاربر غیرایرانی هم سرویس بدهد و وارد بازار بین‌المللی شویم. ولی مطلوب ما این است که سناریوی بهتری را پیش ببریم.

در کشورهای پیشرفته اوضاع آموزش چطور است؟

چون حوزه کریپتو نوظهور و جدید است، در آنجا هم اوضاع با ایران تفاوت چندانی ندارد. اما کیفیت آموزش‌ها بالاتر است و دسترسی‌شان به منابع خیلی بیشتر. فضای زرد و متشنج در بین‌الملل کمتر است. این هم برای کاربران جا افتاده که وقتی می‌خواهند وارد فضایی شوند، بروند و آموزش ببینند. یکی از چالش‌های ما در ایران این است که افراد خود را بی‌نیاز از آموزش می‌بینند. ترید کردن در کوتاه‌مدت و سود گرفتن، بدون دانش کافی ادامه‌دار نخواهد بود.

ما می‌خواهیم در تعامل با سایر اجزای اکوسیستم، بازار را بزرگ‌تر کنیم. بنابراین به محصولی مقیاس‌پذیر نیاز داریم که فضا امن شود و همه از این گستردگی منتفع شوند. این هم به کمک همه اتفاق می‌افتد. در حال حاضر تعاملات خوبی اتفاق افتاده است و بخش خصوصی و رگولاتور با یکدیگر هم‌فکری می‌کنند. اینجا هم خود افراد فعال باید در فضای امن بازار را گسترده‌تر کنند.