آنها فراموش می‌شوند؟

نزدیک به سه ماه است که بخش قابل ‌توجهی از اکوسیستم تجارت دیجیتال کشور یعنی کسب‌وکارهای اینستاگرامی در کما فرو رفته‌اند؛ کسب‌وکارهای خردی که اغلب در دسته بنگاه‌های اقتصادی خرد یا نهایتاً متوسط دسته‌بندی می‌شوند، ولی بخش مهمی از اشتغال دیجیتال کشور را، آن ‌هم با مسیری مستقل از سرمایه‌گذاری‌ها و حمایت‌های رایج خصوصی و دولتی طی کرده بودند.

فیلتر اینستاگرام با هدف تأثیرگذاری بر اعتراضاتی که از شهریورماه در کشور آغاز شد، برای بخشی از حاکمیت که سال‌ها بود از این شبکه اجتماعی دل خوشی نداشتند، اتفاقی چنان خوشایند و مطلوب بود که با وجود فشارها و درخواست‌های مکرر بخش خصوصی برای باز کردن این بستر تجارت خرد دیجیتال هنوز به جایی نرسیده و سخت هم بتوان تصور کرد که تصمیم جدید و امیدبخشی در این زمینه گرفته شود.

حالا و با گذشت نزدیک به سه ماه از این محدودیت بزرگ، اگرچه تلاش‌های زیادی برای کوچ‌دادن کسب‌وکارها از اینستاگرام به پلتفرم‌های داخلی انجام شده و کماکان انجام می‌شود، اما بعید است بتوان بازاری را که طی پنج، شش سال گذشته پا گرفت و بزرگ شد، چنین خلق‌الساعه در جایی دیگر، آن ‌هم پلتفرم‌هایی که کاربران ایرانی میانه خوبی در این سال‌ها با آنها نداشته‌اند، برپا کرد.

در این میان یکی از بحث‌های داغ، میزان خسارت‌های ناشی از بسته‌شدن اینستاگرام و اختلال‌های اینترنت در دسترسی کاربران به آن بوده است. بماند که بسیاری از کسب‌وکارهای اینستاگرامی به‌صورت خودخواسته و در واکنش به جو کلی سیاسی-اجتماعی موجود در کشور ترجیح داده‌اند حتی فعالیت نیم‌بندی هم در اینستاگرام نداشته باشند.

مجموع این عوامل اما یک خسارت بزرگ اقتصادی است که احتمالاً خسارت‌های معیشتی و ریزش اشتغال مربوط به آن در ماه‌ها یا سال‌های پیش‌ رو بیشتر خود را در کلیت اقتصاد کشور نمایان کند.

سایت خبری راه ‌پرداخت در یک گزارش تصویری تلاش کرده خلاصه‌ای از همه خسارت‌ها و تأثیرات وضعیت فعلی اینستاگرام برای اقتصاد دیجیتال کشور ارائه دهد؛ خسارت‌هایی که احتمالاً اگر تیمی تحقیقی در دسترس باشد یا نظرسنجی‌های مداوم صورت بگیرد، می‌توان هر روز آنها را با داده‌های جدیدتر و البته عددهای بالاتر به‌روز کرد.

پرسش اساسی که می‌توان فارغ از همه این عددها و تحلیل‌های مرتبط با آن پرسید، این است که آیا اقتصاد خرد اما نوآور شکل‌گرفته در اینستاگرام از بین رفته و دیگر نباید به آن امیدی بست یا می‌توان هنوز امیدوار بود تحت هر شرایطی دوباره احیا شود.