کارنگ رسانه اقتصاد نوآوری است. رسانهای که نسخه چاپی آن هر هفته شنبهها منتشر میشود و وبسایت و شبکههای اجتماعیاش هر ساعت، اخبار و تحولات این بخش از اقتصاد را پوشش میدهند. در کارنگ ما تلاش داریم کسبوکارهای نوآور ایرانی، استارتاپها، شرکتهای دانشبنیان و دیگر کسبوکارها کوچک و بزرگی که در بخشهای مختلف اقتصاد نوآوری در حال ارائه محصول و خدمت هستند را مورد بررسی قرار دهیم و از آینده صنعت، تولید، خدمات و دیگر بخشهای اقتصاد بگوییم. کارنگ رسانهای متعلق به بخش خصوصی ایران است.
سیزدهمین رویداد چامه، امروز ۱۶ آذرماه با موضوع بررسی تأثیر مگاترندها (ابرروندها) در زندگی و رفتار انسان مدرن برگزار شد. سخنرانان این رویداد سید محمدحسین سجادینیا، مدیرعامل تکنوتجارت و بنیانگذار و عضو هیئتمدیره «داوین»؛ رضا قربانی، مؤسس کارخانه نوآوری رسانه «راهکار» و رئیس کمیسیون فینتک نصر تهران؛ ندا سپانلو، مجری و برنامهساز فناورانه و امیر شکوهینیا، مدیرعامل صندوق سرمایهگذاری «ایجاد» و بنیانگذار شتابدهنده «پیشران» بودند که هر کدام از زاویه متفاوتی به موضوع مگاترندها پرداختند.
در بخش پایانی سیزدهمین رویداد چامه نیز علی شریعتیمقدم، بنیانگذار گروه نوینزعفران و رئیس کمیسیون کسبوکارهای دانشبنیان و اقتصاد دیجیتال اتاق خراسان رضوی از تجربهاش در فرایند موفقیت کسبوکار خود گفت.
مگاترندها یا ابرروندها، تغییرات بزرگ و گستردهای هستند که گاهی میتوانند کل جهان را تحت تأثیر قرار دهند. ابرروندها میتوانند در مسائلی مانند رشد فناوری، تغییرات اقلیمی، تغییرات جمعیتی و حتی بیماریهای جمعی مثل کرونا تأثیرگذار باشند.
در کنار آموزش کارآفرینی، لذت بردن از زندگی را نیز بیاموزیم
رضا قربانی، نخستین سخنران سیزدهمین رویداد چامه با عنوان «زندگی با مگاترندها» بود. او موضوع سخنرانی خود را در ستایش تنبلی انتخاب کرده بود.
قربانی در ابتدا گفت: «قاعدتاً اینگونه انتظار میرفت که در صحبتهایم از تلاش بیوقفه صحبت کنم، اما در یک پروسه گفتوگو با دوستانم به این نتیجه رسیدم که باید در خصوص موضوعی صحبت کنم که یک خط قرمز است و کمتر کسی از آن صحبت کرده؛ این موضوع «تنبلی» است. ابتدا باید این را مطرح کنم که شخصیت فردی من تنبل نیست. اما چرا این موضوع را برای سخنرانی خود انتخاب کردم؟»
او صحبتهایش را با این مثال ادامه داد: «اگر از یک دونده بپرسی آیا روزی شده است که دویدن برایش سخت باشد، پاسخ خواهد داد: «بله، هر روز». اما کسانی که از بیرون ماجرا به دویدن او نگاه میکنند، گمان میبرند که اتفاق سادهای رخ میدهد.»
او توضیح داد: «مانند قوانین فیزیک که معمولاً میل به نامتناهی دارند، انسانها نیز به صورت ذاتی تمایل به تنبلی دارند. تنبلی چیزی نیست که تاکنون کسی از آن تعریف کرده باشد. برای مثال تنبلی در مسیحیت گناه کبیره است و در اسلام هم به خوبی از آن یاد نشده است؛ حتی در ادبیات کودکانه هم میتوانیم تجلیل از کار فراوان را مشاهده کنیم.»
مؤسس کارخانه نوآوری رسانه راهکار و رئیس کمیسیون فینتک نصر تهران در ادامه کمی هم درباره قهر سکوت توضیح داد؛ مشکلی که در آن شخص به هنگام مواجهه با دلخوری یا ناراحتی یا سختی پیشآمده، به جای صحبت و حل موضوع، از قهر کردن و سکوت استفاده میکند. قربانی توضیح داد که بهعنوان یک کارآفرین گاهی دچار قهر سکوت میشود و این تصویر کارآفرین افسرده و خموده را نمیتوان در هیچ کتاب کارآفرینی پیدا کرد. او خاطرنشان کرد که قهر سکوت یک بیماری خطرناک است و باید از آن صحبت شود.
او ادامه داد: «در کتابهای کارآفرینی، همیشه صحبت از زود بیدار شدن از خواب است و تصویر یک کارآفرین شاداب را میبینیم که با تلاش و کوشش فراوان به سوی پیشرفت هرچه بیشتر میرود. اما اینکه در انتها چیز خاصی هم نیست را نمیتوان در این کتابها پیدا کرد؛ تصویری خالی که در انتها با آن مواجه میشویم به تمام افسردگیها و مشکلات دامن میزند.»
قربانی درباره ازخودبیگانگی توضیح داد: «یک گرفتاری در 100 سال گذشته گریبانگیر آدمها شده و آن هم ازخودبیگانگی است. ازخودبیگانگی بیماری بزرگی است که بسیاری از ما دچار آن هستیم و اتفاقاً از دل کار کردن بیرون آمده است. این موضوع برای مثال تا 200 سال پیش وجود نداشت، زیرا کسی که کار میکرد با ابزار کار خود عجین شده بود. به عبارتی کار کردن و زندگی کردن فرد به یکدیگر بسیار نزدیک بودند. از زمانی که قدرت ماشینهای بخار، اتوماسیون، کامپیوتر و هوش مصنوعی آمد، ابزارهای کار مرز روشنی با زندگی پیدا کردند. این موضوع باعث شد بین کار کردن و اوقات فراغت و زندگی یک مرزبندی ایجاد کنیم و متأسفانه هر چقدر ابزار کار پیشرفت کرد، تشخیص این موضوع که اکنون در حال انجام کار هستیم یا در زندگی، سختتر هم شده است؛ برای مثال، تلفن همراه ما همیشه همراه ماست و در حال کارکردن هستیم. این ازخودبیگانگی موضوعی است که هر کارآفرین یا هر کسی که مشغول کار کردن است، با آن روبهرو میشود و یک بیماری اجتماعی بهشدت خطرناک است.»
مؤسس کارخانه نوآوری رسانه راهکار در ادامه بیان کرد: «همیشه ما را تشویق به بیشتر دویدن و بیشتر تلاش کردن برای رسیدن به دستنیافتنیها کردهاند، اما از سویی دیگر به دنبال آن هستیم که با رویکردی تنبلانه کارها را برای خودمان آسانتر کنیم؛ پدیدهای که روز به روز ما را از خود بیگانهتر میکند. درباره این پدیده اما بسیار کم سخن گفته شده است.»
او در ادامه درباره کتابی که برتراند راسل در دوره رکود اقتصادی آمریکا نوشته بود، صحبت کرد و دوره رکود را با دوره کرونا در چند سال اخیر مشابه دانست. ویژگی مشابه این دو اتفاق تاریخی این بود که در هر دو زمان اشخاص تنها کار کردن را بلد بودند و نه کار نکردن را.
قربانی در ادامه این موضوع را مانند یک بیماری معرفی کرد و متذکر شد که در واقع اعتیاد به کار در افرادی که در حوزه فناوری فعالیت دارند بیشتر از سایر حوزههاست، زیرا در فضای دیجیتال لامکانی حاکم است و فرد در هر جایی مشغول کار است. اما او در ادامه تنها نکتهای که میتواند انسان را از عمق کار بیرون بکشد، تجربه نزدیک به مرگ دانست.
رئیس کمیسیون فینتک نصر تهران گفت: «اما کتابهای مدیریتی و کارآفرینی درباره هیچکدام از این موارد حرفی نمیزنند و تنها از کارایی و اثربخشی صحبت میکنند. اما کارایی به چه معناست؟ به این معناست که با کار کمتر به بیشترین بهره ممکن دست پیدا کنیم. تناقض را میتوانیم در دل این ماجرا ببینیم و انسان همواره تلاش میکند که کار کمتر با نتیجه بیشتر ببیند؛ در حالی که تنبلی را هم یک رذیلت میداند. اما ریشه رذیلت دانستن تنبلی را میتوانیم در سیاست اربابان قرون وسطا، که اتفاقاً شیوه زندگی شخصی آنها تنبلی بود، پیدا کنیم. در آن زمان، اربابان با کار بیشتر رعیت بهره بیشتری میبردند. اکنون نیز با در اختیار گذاشتن ابزارهای فناوری و هوش مصنوعی انتظار کار بیشتر از اشخاص میرود. اما هرگز از این صحبت نشده که این اشخاص وقتی با خود تنها میشوند چه فکر میکنند.»
او در توضیح اتفاق بیانشده درباره بیاعتمادی افراد به رسانهها و در نتیجه از دست رفتن یک سرگرمی برای افراد صحبت کرد و سرگرمی امروزه افراد را نیز در راستای ابزار کار هر شخص دانست.
قربانی در ادامه از دردناک بودن شتاب زندگی امروزه افراد گفت و یکی از مصداقهای این شتاب را مهاجرت معرفی کرد. او توضیح داد که بیش از بیست و چند سال است که به صورت جدی دچار مهاجرت هستیم. به اعتقاد او مهاجرت به خودی خود بد نیست اما مهاجران از ایران مهاجرت نمیکنند، بلکه از ایران میروند و این اتفاق برای سایر کشورهای مهاجرفرست رخ نمیدهد.
او در آخر، راه چاره دوری از شتاب و دچار نشدن به ازخودبیگانگی را اینگونه معرفی کرد: «بهتر است کار کردن را مدام تکرار نکنیم. بهتر است کار نکردن را هم تمرین کنیم. آموزشهای کارآفرینی خوب است اما بهتر است لذت بردن از زندگی را هم بیاموزیم.»
در مواجهه با مگاترندها یا ابرروندها انتخابگر باشیم
سید محمدحسین سجادی نیری، دومین سخنران رویداد زندگی با مگاترندها بود و درباره آیندهنگاره مگاترندها صحبت کرد.
او با نمایش تصویر عنکبوت، مورچه و زنبور، نوع مواجهه افراد با مگاترندها یا ابرروندها را به رفتار هر کدام از این موجودات تشبیه کرد و بیان داشت: «در مواجهه با مگاترندها میتوان مانند مورچه عمل کرد و همانطور که او هرچه مییابد را انبار میکند، از هیچ ترندی به راحتی نگذشت و همه را امتحان کرد. میتوان مانند عنکبوت رفتاری گوشهنشینانه داشت و منتظر افتادن ترند به دام بود. اما میتوان مانند زنبور که رفتاری انتخابی در طبیعت دارد با مگاترندها برخورد کرد.»
به اعتقاد سجادی نیری، درستترین برخورد با مگاترندها و ابرروندها انتخابی عمل کردن است و باید در مواجهه با موضوعات جدید مانند زنبور عمل کرد.
مدیرعامل تکنوتجارت و بنیانگذار و عضو هیئتمدیره داوین در ادامه با اشاره به برخی از ابرروندها در دنیای امروز گفت: «فناوریها به خودی خود بر زندگی افراد تأثیر نمیگذارند، بلکه مجموع فناوریها و مجموع اتفاقات فناوری است که بر زندگی و رفتار انسانها تأثیرگذار است.»
او در ادامه با بیان مثال ترکیب مخابرات و رایانه موضوع را توضیح داد. به گفته او در دهه 90 میلادی، صحبت از این بود که در آینده ترکیب دو فناوری مخابرات و رایانه، موج جدیدی در زندگی افراد به وجود خواهد آورد که اتفاقاً همینطور هم شد.
سجادی نیری همچنین خاطرنشان کرد: «معتقدم باید در مواجهه با ابرروندها، کشوری خطرپذیر باشیم؛ در این صورت است که میتوانیم ابرروند بسازیم. اگر خطرپذیر نباشیم، موج ابرروندها ما را از بین خواهد برد و برای رسیدن به این هدف به نهادهای خطرپذیر نیاز داریم.»
او در ادامه تأکید کرد که در حوزه فناوری به اعتماد به نسل جوان احتیاج است و در هر بخش که به جوانان اعتماد شده، کشور ضرر نکرده است.
نیری در ادامه از ارزش بازار صنایع خلاق هم صحبت کرد و افزود: «من بارها اشاره کردهام که سهم ایران در ارزش بازار صنایع خلاق ناچیز است. در حال حاضر ارزش بازار صنایع خلاق در دنیا ۱۰ هزار میلیارد دلار برآورد شده که اگر سهم ما تنها یک درصد از این رقم یعنی حدود ۱۰۰ میلیارد دلار میبود، میتوانستیم رفاه جامعه را پنجبرابر کنیم.»
ترندهای واقعی را بشناسیم
سخنران بعدی، امیر شکوهینیا، مدیرعامل صندوق سرمایهگذاری ایجاد و بنیانگذار شتابدهنده پیشران، صحبتهای خود را با نمایش یک کلیپ و تصور افراد از آینده آغاز کرد. محور صحبتهای او درباره حقیقی بودن ترندهای جهانی بود.
شکوهینیا در اینباره بیان کرد: «ما باید به بینشی برسیم که بتوانیم تشخیص دهیم باید روی کدام ترند جهانی تمرکز کنیم و از کدام ترند باید بگذریم. اگر به چنین بینشی برسیم، میتوانیم جایگاه خود را در آینده نیز پیشبینی کنیم.»
او در ادامه درباره محبوبیت ترند چت جیبیتی و هوش مصنوعی صحبت کرد و خاطرنشان شد: «در این موضوع دو سناریو خوشبینانه و بدبینانه وجود دارد. سناریو خوشبینانه این است که هوش مصنوعی در نهایت تبدیل به دستیاری خواهد شد که ما را در زندگی کمک میکند یا تبدیل به نابودکننده جهان خواهد شد. ما باید فارغ از اینکه چه اتفاقی میافتد به مفهوم و تأثیر ترند هوش مصنوعی در زندگی و رفتار خود دقت کنیم.»
شکوهینیا در ادامه عنوان کرد: «در سالهای گذشته فناوریهای نوین و کاربردی زیادی در جهان مورد استفاده قرار گرفتهاند؛ بلاکچین و کلاد نمونهای از این موارد هستند. اما اغلب در اوایل نسبت به فناوریها مقاومت زیادی وجود دارد و اینجاست که درک مدیران از موضوع مهم است که بدانند و بتوانند با مگاترندها یا ابرروندها رفتار کنند. مثلاً برخی مدیران نسبت به کلاد و فناوریها گارد گرفتند اما در نهایت همه شرکتها به این سمت رفتند و آنها که به سمت کلاد نرفته بودند ضرر بیشتری کردند.»
او در ادامه افزود: «باید ابرروندها را درست تحلیل کرد و تحلیلهای آکادمیک را در این مسیر جدی گرفت. اغلب انسانها در ترس و امید تحلیلهای درست را فراموش میکنند. در ابتدا که عینک گوگل ساخته شد، همه فکر میکردند دنیا را فتح خواهد کرد اما در نهایت با سرمایهگذاریهای کلان هم ناموفق بود و طرح تجاری نشد. یکی از دلایل ترندهای شکستخورده این است که نتوانستند پولساز باشند؛ پس بحث اقتصاد یکی از عوامل مهم در مگاترندهاست.»
مدیرعامل صندوق سرمایهگذاری ایجاد و بنیانگذار شتابدهنده پیشران، اهمیت ترندهای جهانی را از دو دیدگاه سرعت فراگیری و وسعت فراگیری نیز مورد بررسی قرار داد. به گفته او این دسته از ترندها ترندهایی هستند که نه به کلی از رده خارج میشوند و نه میتوانند تأثیر چشمگیری در جهان بگذارند. برخی از این ترندها درست هستند و برنده آن کسی است که این ترند درست را بشناسد و انتخاب کند.
تهدید ابرروندها را به فرصت تبدیل کنیم
ندا سپانلو، مجری و برنامهساز فناورانه سخنرانی خود را با این سؤال که «مهمترین تصمیم زندگی شما چه بوده؟» آغاز کرد. پرسش دوم او این موضوع را متذکر میشد که تصمیمگیری در زندگی شما متأثر از چه موضوعات یا اشخاصی بوده است؟ او خاطرنشان شد که روندهای خانوادگی، اجتماعی و سیاسی میتوانند بر تصمیمگیری افراد تأثیر بگذارند. سپانلو با مقدمه خود به این موضوع وارد شد که میتوان تصمیم گرفت که ابرروندها را تبدیل به فرصت کرد.
سپانلو توضیح داد: «میتوان نگاهها و رویکردهای متفاوتی نسبت به ابرروندها داشت. میتوان مثل ترامپ فقط بعد اقتصادی کوتاهمدت و منافع اقتصادی را دید که روشی غیراصولی و ردشده است. یک رویکرد هم این است که تهدید و فرصت مگاترندها را همزمان در نظر گرفت. چون اگر به تهدیدها توجه نکنیم، تبدیل به بحران خواهد شد. یک راه هم هست که منفعلانه فقط به مگاترندها نگاه کنیم و بهرهای از آن نبریم؛ در این صورت است که از ابروندها فقط بحرانهای آن به ما میرسد. اما رویکرد درست این است که با ابرروندها آشتی کنیم. چون ساخته و پرداخته خود انسان است و میتوان با پایش مستمر آن خطراتش را به حداقل رساند.»
در بخش پایانی رویداد، علی شریعتیمقدم، بنیانگذار گروه نوینزعفران، رئیس کمیسیون توسعه کسبوکارهای دانشبنیان و اقتصاد دیجیتال اتاق خراسان رضوی در گفتوگو با راهبر رویداد توضیح داد: «نوینزعفران کسبوکاری خانوادگی است و کارمان را در استان خراسان آغاز کردیم. گرچه کسبوکار ما خانوادگی است، اما کمکم استفاده از فناوری را در فعالیتهایمان جاری کردیم. من هم معتقدم باید با مگاترندها همراه شد.»
لینک کوتاه: https://karangweekly.ir/6jec