زمان مطالعه: 5 دقیقه
صنایع دستی همیشه طرفداران خودش را داشته، اما این روزها به علت سخت و خاص‌بودن هنر دست، معمولاً این محصولات در سایزهای کوچک تولید می‌شود. در این گفتوگو با محصولات دستی به بزرگی یک دیوار آشنا می‌شویم. البته قیمت تمام‌شده برخی کارهای هنری آنچنان بالاست که حتی طرفداران این هنرها نیز از پس قیمت‌ها برنمی‌آیند و به سمت محصولاتی که به‌صورت صنعتی تولید می‌شوند، گرایش پیدا می‌کنند.
در این میان یافتن راهی که هم ارزش هنری صنایع دستی حفظ شود و هم قیمت تمام‌شده قابل پرداختی داشته باشد، نوآورانه محسوب می‌شود. فاطره همدانیان کسی است که سعی کرده این راه نوآورانه را پیدا کند. او قاب‌ها و محصولات منبت را در سایزهای بزرگ تولید می‌کند و محصولات هنری‌اش مشتریان ایرانی و خارجی بسیاری دارد.
همدانیان ساکن بابلسر است و در هنرستان و دانشگاه در رشته گرافیک تحصیل کرده و در رشته هنر ایرانی کارشناسی ارشد دارد. او که به تولیدات هنری بسیار علاقه‌مند بوده، حدود ۱۳ سال است به کارهای چوبی و منبت‌کاری مشغول است و محصولات مختلف منبت و مشبک تولید می‌کند.
او می‌گوید از کارهای تزئینی کوچک مثل قاب عکس کوچک و جاکلیدی شروع کرده و گاهی اوقات محصولاتی با چوب‌های پِرتی می‌ساخته و در بازار می‌فروخته است. کم‌کم به سمت محصولات بزرگ و بسیار بزرگ منبت رفته و چهار سالی است در کارگاه به همراه ۱۱ نفر نیروی کار مشغول به ساخت محصولات منبت مثل دیوارپوش‌های بزرگ یا تخت و میزهای خاص است.
درباره کسب‌وکارتان توضیح می‌دهید؟
محصولات ما جزء دسته صنایع مشبک و منبت چوب است. من طی سال‌هایی که با چوب کار می‌کردم، به‌صورت تخصصی کار مشبک و منبت را آموزش دیدم و در نهایت محصولاتی طراحی کردم که ترکیبی از مشبک و منبت است و اکنون دیوارکوب‌های مشبک و منبت بسیار بزرگ تولید می‌کنم. من از سال ۱۳۸۸ این کار را آغاز کردم و محصولات طرح جدید را طی چهار سال اخیر به بازار عرضه کردم. محصولات ما تماماً با دست تولید و اجرا می‌شود.
سرمایه اولیه این کار را چگونه تأمین کردید؟
در ابتدای کار، چون محصولات کوچکی تولید می‌کردم، سرمایه زیادی احتیاج نداشتم، اما کم‌کم برای تولید محصولات بزرگ‌تر از حمایت خانواده استفاده کرده و کارگاهم را تجهیز کردم. البته نحوه فروش کارها را نیز به نحوی طراحی کردم که بتوانم در مراحل مختلف تولید، بخشی از هزینه‌ها را از سفارش‌دهنده تأمین کنم.
در کارهای هنری، علاوه بر سرمایه اولیه، داشتن مهارت می‌تواند بسیار حیاتی باشد و باعث اعتماد خریداران و سرمایه‌گذاران شود. من مهارت منبت و مشبک را قبلاً کسب کرده بودم و حس می‌کردم سرمایه‌ای که صرف می‌کنم، قابلیت ارزش‌آفرینی دارد. البته تنها مهارت هنری برای کسبوکار کافی نیست و مهارت فروش و عرضه نیز بسیار مهم است. چون بهترین محصولات هم بدون مهارت عرضه درست، بی‌مشتری می‌ماند.
چه شد که به فکر راه‌اندازی این کسبوکار افتادید؟
من واقعاً به هنر علاقه داشتم. در زمانی که انتخاب رشته می‌کردم، نگاه جامعه به هنرستان خوب نبود و همه می‌گفتند افراد دارای معدل پایین به هنرستان می‌روند، اما من با همه وجود به سمت گرافیک رفتم. حقیقتاً شاید نیاز جامعه در ذهن من نبود و بیشترین چیزی که برایم اهمیت داشت، این نکته بود که باید از چیزی که به آن علاقه دارم و وجودم را گرم می‌کند، کسب درآمد کنم تا بتوانم در این حیطه ادامه دهم. به همین دلیل تلاش کردم به محصول قابل فروش و خلاقانه برسم.
صنعت مشبک و منبت، رقیب اصلی هنرمندان، صنعت CNC و حکاکی‌های کامپیوتری است. نوآوری کار من در ترکیبی است که در خود اثر و در فرایند تولید محصول استفاده می‌کنم. در تولیدات ما هنر ترکیبی به کار رفته و این ترکیب، باعث خلق محصول خاص در بازار می‌شود.
نوآوری و مزیت رقابتی کسبوکار خود را در چه می‌دانید؟
نوآوری کار من در ترکیبی است که در خود اثر و در فرایند تولید محصول استفاده می‌کنم. تولیدات ما به نحوی است که هنر ترکیبی در آن به کار رفته و این ترکیب، باعث خلق محصول خاص در بازار می‌شود. نکته دیگر نوآوری در فرایند کار است؛ به نحوی که اگر یک هنرمند بخواهد صفر تا صد کار ما را انجام دهد، برایش بسیار زمان‌بر و هزینه‌بر بوده و مقرون‌به‌صرفه نیست. ترکیبی که من در کارگاه از تخصص‌های مختلف چیده‌ام، باعث شده این کار برای ما ممکن شود. نکته آخر بقا در بازار رقابتی است.
حقیقت این است که برای صنعت مشبک و منبت، رقیب اصلی هنرمندان، صنعت CNC و حکاکی‌های کامپیوتری است. من سعی کردم در این بخش با قیمت‌گذاری، این رقبا را پشت سر بگذارم. نحوه قیمت‌گذاری ما به گونه‌ای است که برای دستگاه‌های CNC، انجام کار با این قیمت، توجیه مالی و صرفه استهلاکی ندارد. من تیمی را دور هم جمع کرده‌ام تا بتوانیم با همکاری ۱۲نفری محصولی با قیمت به‌صرفه برای همکاران و مشتریان داشته باشیم.
در حال حاضر این کسبوکار در چه وضعیتی قرار دارد؟
ما در حال حاضر به تمام مشتریان در ایران محصولات خود را ارائه می‌دهیم و حدود ۴۵ هزار دنبال‌کننده در صفحه اینستاگرام خود داریم. مشتریانی از کشورهای مختلف همچون آلمان، اتریش، ترکیه، دوبی، بحرین و عراق نیز از محصولات ما استفاده کرده‌اند. پیشنهاد راه‌اندازی کارگاه در هند و ترکیه نیز داشتم، اما علاقه دارم محصولاتم در ایران و با نیروی هنرمند ایرانی توسعه یابد و صادر شود. میزان درآمد و تعداد کارهای تولیدشده در کارگاه به اندازه‌ای است که در بازار کم‌رونق محصولات منبت، ۱۲ هنرمند با درآمد مکفی را مشغول به کار نگه داشته است.
آیا برنامه‌ای برای گسترش بازار خود دارید؟
بله. واقعاً دوست دارم کارم را گسترش دهم و محصولات بیشتری تولید کنم، اما برای توسعه بازار، مسئله مهم در کارهای هنری این است که رشد شتابی بسیار کم دارد و ما نمی‌توانیم با اضافه‌کردن دستگاه و مواد اولیه، تولیدات را چندان زیاد کنیم.
ما محدود به حضور هنرمندان توانمند هستیم و این هنرمندان نیز فرصت محدودی دارند؛ پس قابلیت رشد شتابی در کار ما وجود ندارد. البته اینکه بتوانم کارخانه‌ای داشته باشم که پاسخگوی مشتریان ایرانی و بین‌المللی بیشتری باشم، جزو برنامه‌ریزی‌هایم است.
چه مشکلاتی پیش روی فعالیت خود می‌بینید؟
با توجه به مدل کار ما که مشابهی در بازار ندارد، تنها ابزار معرفی و جذب مشتری، شبکه‌های مجازی است و متأسفانه فیلتر این شبکه‌ها باعث شد طی دو ماه اخیر، کارمان به یک‌هشتم تقلیل یابد و بالطبع درآمد همه اعضای کارگاه نیز کاهش یافت. ما همه مشتریان خارجی خود را در این شبکه‌ها پیدا کردیم و اکنون دسترسی‌ها محدود شده و امید برای صادرات و فتح بازار جهانی از دست رفته است.
از سوی دیگر به‌دلیل اینکه ما پس از قیمت‌دادن و ثبت سفارش، مبلغ کارها را به‌صورت چندمرحله‌ای دریافت می‌کنیم، نوسانات ارز و عدم ثبات قیمت مواد اولیه باعث می‌شود طی مدت‌زمانی که محصولات را آماده می‌کنیم، هر روز از سود ما کاسته شود؛ چراکه هر روز قیمت متریال تغییر می‌کند و من باید حق‌الزحمه‌ها را نیز برای تحویل کار، تسویه کنم و این موضوع هرگونه برنامه‌ریزی مالی برای توسعه کار را عملاً غیر‌ممکن می‌کند.
چه توصیه‌ای برای زنانی دارید که می‌خواهند کسبوکار خود را راه بیندازند؟
اول اینکه هرگز علاقه خود را کنار نگذارند و برای رسیدن به آن تلاش کنند و در راه موفقیت آموزش ببینند. دوم اینکه بدانند باید راهی برای کسب درآمد از علایق و مهارت‌های خود پیدا کنند تا در مسیرشان ثبات به وجود آید و همان راه را ادامه دهند و نکته آخر اینکه از شروع‌کردن نترسند، از کارهای کوچک و کم‌هزینه شروع کنند تا بتوانند بازار را بشناسند و برنامه‌های بزرگ‌تری را که در سر دارند، با خطای کمتری اجرا کنند.
لینک کوتاه: https://karangweekly.ir/gdap
