زیرساخت حیاتی برای دیجیتالی کردن کسب‌وکارها

«یوآیدی» یک تیم جوان و یک کسب‌وکار کوچک است که دست روی نیازی گذاشته که هر کاربر ایرانی روزی آرزوی آن را داشت: احراز هویت دیجیتال. احراز هویت از همان زمانی که خدمات مالی شکل گرفت، به وجود آمد بدون پسوند «دیجیتالی». اما سیل تجارت الکترونیکی آن را به سمتی کشاند که دیگر گریزی از دیجیتالی شدنش نبود.

یوآیدی یکی از معدود کسب‌وکارهای ایرانی است که تخصصشان احراز هویت دیجیتالی است؛ تخصصی که به عنوان زیرساختی برای رشد اقتصاد مبتنی بر نوآوری عمل می‌کند. یوآیدی که در مجموع تا امروز بیش از دو میلیون احراز هویت موفق در سجام و سامانه ثنای قوه قضائیه داشته، امیدوار است در آینده بیشتر به بانک‌ها خدمات بدهد.

با نیما شمساپور، مدیرعامل یوآیدی، درباره چگونه شکل گرفتن این کسب‌وکار و راهی که امروز پیموده است، گفت‌وگو کرده‌ایم. او با اشاره به گزارشی از مکنزی می‌گوید کسب‌وکارهای شبیه به یوآیدی با ایجاد هویت دیجیتال برای مردم می‌توانند باعث رشد ۳ تا ۱۳ درصدی ‌ GDPکشورشان شوند. این کسب‌وکارها ضمن افزایش سرعت دیجیتالی شدن دولت‌ها، هزینه‌های آن‌ها را کاهش و شفافیت را به‌شدت افزایش می‌دهد.

محصول چند تغییر
مثل بسیاری از کسب‌وکارها، یوآیدی ابتدای کار برای یک مأموریت دیگر شکل گرفت. این مأموریت ارائه سرویس SSO (شناسایی یگانه) بود؛ همان کاری که گوگل با ساینینگ خود انجام و اجازه می‌دهد کاربر در زمان ثبت‌نام در یک سایت یا اپلیکیشن لازم نباشد برای بار چندم مشخصات خود را وارد کند.

هدف نیما شمساپور و تیمش این بود که سرویسی ارائه دهند که برخی خدمات ویژه ایران را هم پوشش دهد، اما این سرویس موفق نبوده، چراکه نه برای کسب‌وکارها ارزش پیشنهادی خاصی داشته و نه کاربران به آن اعتماد کرده‌اند، پس اولین تغییر مسیر (Pivot) یوآیدی شکل می‌گیرد.محصول جدید با عنوان احراز هویت دیجیتال اولین بار در نمایشگاه بورس، بانک و بیمه سال ۱۳۹۸ رونمایی و با استقبال خوب کسب‌وکارها مواجه می‌شود.

شمساپور می‌گوید: «آنجا کسب‌وکارهای بزرگ اعلام می‌کردند که می‌خواهند از این سرویس استفاده کنند، به شرطی که امنیت داده‌ها تضمین شود و حتی خیلی‌ها هم می‌خواستند که روی زیرساخت‌های آن‌ها حضور داشته باشیم.» با این تغییر مسیر دوم یوآیدی شکل می‌گیرد. آن‌ها محصولشان را طوری شخصی‌سازی می‌کنند که بتوانند روی زیرساخت‌های مشتریان بروند.

اندک‌اندک، جمع مشتریان می‌رسند
با ارائه سرویس احراز هویت دیجیتال، آن هم روی زیرساخت کسب‌وکارها، یوآیدی حالا یک مشتری جدی دارد که با کاربران زیادی طرف است. ارائه این سرویس همزمان می‌شود با دو پدیده جدید؛ استقبال مردم به بورس و همه‌گیری کرونا. دو پدیده‌ای که هر دو برای یوآیدی خوش‌یمن هستند.

مردمی که شیوع بیماری انتظار آن‌ها را از خدمات غیرحضوری بالا برده، حالا تمایل زیادی به گرفتن کد بورسی و سرمایه‌گذاری در بازار سهام دارند. این برای کسب‌وکاری که چاهش را کنده، یک موقعیت ایده‌آل است. یوآیدی با سجام شروع به همکاری می‌کند و تا امروز موفق شده بیش از دو میلیون متقاضی دریافت کد بورسی را احراز هویت کند.

از آن‌طرف دستگاه‌ها و سازمان‌های دولتی هم هستند که می‌خواهند تا جای ممکن ازدحام مردم در دفاترشان را کاهش و خدماتشان را غیرحضوری ارائه دهند. یکی از این دستگاه‌ها قوه قضائیه است که از یوآیدی برای احراز هویت دیجیتال کاربرانش در سامانه ثنا یاری می‌طلبد. تا امروز بیش از صد هزار نفر با سرویس یوآیدی در این سامانه احراز هویت شده‌اند.

خدمت به بخش مالی
بخشی از مشتریان یوآیدی را اکنون صرافی‌های رمزارز تشکیل می‌دهند. چند شرکت ارائه‌دهنده خدمات «رمیتنس» (فرایند انتقال پول از کشوری به کشور دیگری بر بستر اینترنت) و چند پرداخت‌یار هم مشتریان یوآیدی هستند. اما بخشی که برای یوآیدی مانند سایر کسب‌وکارها جذابیت بیشتری دارد، بخش بانکی است.

با اینکه امروز طیف گسترده‌ای از کسب‌وکارها، از بازی آنلاین گرفته تا بازار سهام، به احراز هویت نیاز دارند، ریشه این خدمت از خدمات مالی نشئت گرفته است. بخشی از خدمات مالی یوآیدی در حال حاضر ارائه سرویس به سجام است، اما بخش بزرگی به نام بانک‌ها وجود دارند که مشتریان بالقوه این کسب‌وکار هستند.

اخیرا یوآیدی کار مشترکی با شرکت خدمات انفورماتیک انجام داده که در آن احراز هویت یوآیدی با امضای دیجیتال ترکیب شده‌اند و ماه‌های آینده بانک‌های مشتری شرکت خدمات انفورماتیک می‌توانند از آن استفاده کنند.

کاهش زمان احراز هویت
برخی از مشتریان یوآیدی پیش از همکاری با آن، خودشان به ‌صورت غیرحضوری کار احراز هویت مشتریان را انجام می‌دادند، اما سرویسی که یوآیدی به آن‌ها می‌دهد چند مزیت دارد. نیما شمساپور درباره این مزیت‌ها می‌گوید: «اولین ارزش سرویس ما کاهش زمان احراز هویت است. این زمان ممکن است گاهی مثلا برای صرافی‌های رمزارز در زمان‌های پیک تا دو هفته طول بکشد، در حالی‌ که با استفاده از هوش مصنوعی ما این فرایند را در زمانی کمتر از نیم ساعت انجام می‌دهیم.»

هوش مصنوعی ۹۵ درصد فرایند احراز هویت را انجام می‌دهد و فقط ۵ درصد می‌ماند که توسط کاربر انسانی انجام می‌شود و آن نیم ساعت به همین خاطر است. مدیرعامل یوآیدی می‌گوید: «ما در حال حاضر برای کسب‌وکارهای کوچک می‌توانیم در روز ۳۰ هزار احراز هویت انجام دهیم.

روی اپلیکیشن‌ها در یک روز ۵۰ هزار احراز هویت موفق هم داشته‌ایم و می‌توانیم به‌سرعت خودمان را به این سطح هم برسانیم.»این کاهش زمان احزار هویت باعث می‌شود بخش مهمی از منابع انسانی کسب‌وکارها آزاد شوند. همچنین یکی دیگر از ارزش افزوده‌های احراز هویت دیجیتال کاهش خطا و بالا رفتن امنیت است.

تعادل میان امنیت و تجربه مشتری
امنیت و تجربه مشتری دو روی سکه احراز هویت هستند. اگر بیش از حد به امنیت بها دهیم، تجربه مشتری ناخوشایندی را رقم زده‌ایم و اگر بیش از حد به دنبال خلق تجربه راحتی باشیم، امنیت را قربانی کرده‌ایم. شمساپور معتقد است به عنوان یک کسب‌وکار رگ‌تکی همواره باید بده‌بستانی بین این دو ایجاد کنند

و فناوری و نوآوری را راه‌حل ایجاد تعادل میان این دو روی سکه می‌داند: «به نظر من امنیت و تجربه کاربری در مقابل هم هستند، ولی چیزی که باعث می‌شود بده‌بستانی بین این دو باشد نوآوری و فناوری است، یعنی اینکه شما خیلی راحت می‌توانید از هوش مصنوعی استفاده کنید تا در عین داشتن تجربه کاربری خوب، امنیت بالایی هم داشته باشید.»

مدیرعامل یوآیدی درباره اینکه چه تضمینی برای عدم استفاده نادرست آن‌ها از داده‌ها وجود دارد، می‌گوید: «مدل‌های متعددی برای تضمین عدم استفاده نادرست از داده‌ها داریم، مثلا برای شرکت‌های بزرگ کاملا روی زیرساخت آن‌ها می‌رویم و دسترسی به دیتای آن‌ها نداریم. در مورد کسب‌وکارهای کوچک هم مدل تضمین کار بر اساس قراردادی است که در آن ذکر می‌شود که با اجازه کاربر می‌توانیم این داده‌ها را در اختیار یک کسب‌وکار دیگر بگذاریم. ما مدل دیگری را پیش‌بینی نکرده‌ایم.»

کارشناسان در برابر نوآوری
یوآیدی کمتر از سه سال عمر دارد و در همان سال اول با پدیده همه‌گیری کرونا مواجه شده است. شمساپور درباره تأثیر این پدیده روی یوآیدی می‌گوید: «داخل سازمان‌ها و رگولاتورها افراد ریسک‌گریزی هستند که ترجیحشان این است که تصمیم نگیرند. کرونا این فرصت را برای ما ایجاد کرد که روی این افراد فشار بیاوریم تا آن‌ها هم تصمیم بگیرند.»

او همچنین می‌گوید: «به‌ طور کلی ارتباط گرفتن با سازمان‌های بزرگ برای ما سخت بود، ولی با شرایطی که پیش آمد، در آن سازمان‌ها احساس نیاز به غیرحضوری کردن خدمات آن هم به ‌شکل امن شکل گرفت که برقراری ارتباط را برای ما تسهیل کرد. چالش بزرگ ما در این سازمان‌ها بدنه فنی و کارشناسان بودند که در برابر نوآوری مقاومت می‌کردند.»

او معتقد است اگر پساکرونایی وجود داشته باشد، ممکن است در یک‌سری از بخش‌ها موج ارائه خدمات غیرحضوری کم شود، ولی درمجموع این روند ادامه خواهد داشت چراکه تغییرات مهمی در رگولاتوری و تنظیم‌گری اتفاق افتاده است و خدمات بیش از گذشته غیرحضوری شده‌اند و از طرفی مردم هم طعم خوش خدمات غیرحضوری را چشیده‌اند.

این شرکت رگ‌تکی در ابتدای فعالیتش چالش‌های رگولاتوری زیادی داشته تا جایی که خودشان می‌گویند تا امروز بیش از ۵۰ جلسه با افراد مهم و تأثیرگذار رگولاتورهای مختلف داشته‌اند تا بتوانند تصویر درستی برای رگولاتور ایجاد کنند.

شمساپور باور دارد در آینده چالش آن‌ها ارائه خدمات بهتر، تضمین امنیت داده‌ها و ایجاد اعتماد خواهد بود و چشم‌اندازش این است که بیشتر در بخش مالی و بانکی وارد شوند. از سوی دیگر به دلیل های‌تک بودن حوزه فعالیتشان دائما بر تغییرات فناوری منطبق خواهند شد.