فضانـوردان هـم سقــوط می‌کنند

گرچه این روزها سفر به فضا هم اندک‌اندک دارد به خبری معمولی تبدیل می‌شود، اما هنوز مشارکت در برنامه‌های فضایی نشانه توان و اعتبار یک شرکت است. اگر نشانه‌های این مشارکت را به جای سال 2021 در دهه‌های 50 و 60 میلادی دنبال کنیم، حتما ارزش بیشتری برای شرکتی خصوصی در نظر می‌گیریم که در طرح‌های ناسا برای فضا همکاری داشت. موتورولا یکی از همین شرکت‌هاست که افتخارات زیادی کسب کرده و نشان حضور خود را تا فضا هم برده، اما همه این پیروزی‌ها نتوانست از سقوط شرکت جلوگیری کند.

رادیوی ماشینی؛ یک پیشرفت بزرگ
شکل‌گیری و رشد شتابان شرکتی مانند موتورولا نتیجه پشتکار و دوراندیشی بنیان‌گذارانش بود. برادران گالوین در سال 1928 شرکت خودشان به نام Galvin Manufacturing را روی بازمانده شرکت ورشکسته‌ خریداری‌شده در یک حراج بنا نهادند.
پاول گالوین گرچه پیش از آن چندین بار اقدام به پایه‌گذاری شرکتی برای ساخت باتری کرده بود، اما این‌بار در کنار برادرش جوزف، راهی بدون شکست را آغاز می‌کرد. آن‌ها در برنامه شرکتی که خریداری کرده بودند، تولید دستگاه حذف باتری را دنبال کردند. این دستگاه به کاربران اجازه می‌داد از برق خانگی به جای باتری برای رادیوها استفاده کنند. پس از مدتی کوتاه و به دلیل پیشرفت‌ها در تولید رادیو، درخواستی برای محصول آن‌ها وجود نداشت. در همین زمان پاول گالوین متوجه شد که برخی افراد تلاش می‌کنند روی خودروها رادیو نصب کنند، بنابراین از مهندسان شرکت خواست تا رادیویی کوچک و ارزان طراحی کنند که قابل نصب روی خودروها باشد. نخستین مورد از این محصول که موتورولا نام گرفته بود، در سال 1930 به قیمت 30 دلار فروخته و به‌سرعت با استقبال مشتریان رو‌به‌رو شد. پس از آنکه پلیس نیز برای خودروهایش از این رادیوها استفاده کرد، تولیدات شرکت در مسیر رشد قرار گرفت.

همکاری فناورانه با ارتش در جنگ جهانی
شرکت پس از کامیابی در نخستین محصول، مسیر طراحی و تولید تجهیزات رادیویی را دنبال کرد و در سال 1940 توانست نخستین نسخه از دستگاه مکالمه بی‌سیم را طراحی و تولید کند. پس از آن مرکز پژوهش خود را به سرپرستی یکی از پیشتازان رادیوهای اف. ام. و نیمه‌هادی‌ها به نام دن نوبل (Dan Noble) پایه‌گذاری کرد. این تغییرات و شروع جنگ جهانی دوم شرکت را در جایگاهی ویژه قرار داد و آن‌ها توانستند با طراحی و تولید محصولات مورد نیاز ارتش در جایگاه 94 پیمانکاران همکار ارتش آمریکا قرار بگیرند.

شرکتی که برادران گالوین روی خاکستر یک تولیدکننده ورشکسته و با سرمایه 565 دلار پایه‌گذاری کرده بودند، در دومین دهه از حیات خود به یک تولیدکننده بزرگ تبدیل شده بود که شناخت خوبی از نیازهای نوین مشتریان داشت. پیوندی که بین شناخت از بازار و پژوهش برای ساخت محصولات جدید ایجاد کرده بودند، به آن‌ها جسارت کافی داد تا در سال 1943 سهام شرکت را به صورت عمومی عرضه کنند. راه کامیابی برای شرکت که اینک به موتورولا تغییر نام داده بود، باز شد تا در چند دهه پس از آن یکی از پیشتازان تولید و نوآوری در زمینه ارتباطات باشد. ساخت لامپ تصویر (موسوم به لامپ اشعه کاتدی CRT) و تلفن‌های رادیویی برای خودرو از مهم‌ترین آن‌هاست.

در همین دوره موتورولا که با تکیه بر مرکز پژوهش خود موفقیت‌های زیادی به دست آورده بود، حمایت از دانشگاه‌های پیشتاز آمریکا را در برنامه خود قرار داد. به این ترتیب ساختاری ایجاد شد که در کنار تلاش برای همگام شدن با فناوری و ساخت محصولات جدید، زمینه خلق فناوری را هم فراهم سازد. یکی از محصولات موتورولا در این سال‌ها تولید نخستین نسخه تجاری ترانزیستور بر پایه ژرمانیوم در سال 1955 بود. به این ترتیب آن‌ها در فهرست شرکت‌های همکار ناسا برای برنامه فضایی قرار گرفتند. موتورولا تجهیزات مخابراتی لازم برای طرح ناسا موسوم به کاوشگر 1 (Explorer 1) را طراحی و تولید کرد و خود را عضو یکی از بزرگ‌ترین برنامه‌های فناورانه حیات بشری کرد. سال‌ها پس از آن و زمانی‌ که هنوز تصویر گام نهادن بشر روی سطح ماه هیجان‌انگیز بود، تبلیغات موتورولا روی این نکته افتخارآمیز تأکید داشت که وقتی در سال 1969 نیل آرمسترانگ جمله مشهور «گامی کوچک برای یک مرد و جهشی بزرگ برای بشر» را از ماه با فرستنده‌گیرنده موتورولا ارسال کرد، «موتورولا آنجا بود».

داستان سقوط
سال‌های پس از آن هم مسیر رشد برای شرکت فراهم بود و ساخت نخستین ریزپردازنده در سال 1974 گامی استوار برای حضور شرکت در دنیای نوین دیجیتال بود. این روند همچنان ادامه یافت و شرکت بخش‌های مختلف خود را در چند ایالت آمریکا و کانادا گسترش داد تا در سال‌ 1991 نخستین نسخه کاربردی تلفن دیجیتال بر پایه شبکه سلولی GSM را معرفی کرد. این در حالی بود که تولید ریزپردازنده موتورولا سنگ بنای موفقیت‌های بعدی برای شرکت‌هایی همچون اپل، اچ. پی، آتاری، سان و کمودور را گذاشته بود.

همان‌گونه که انتظار می‌رفت، با ظهور تلفن‌های همراه، موتورولا یکی از پیشتازان این عرصه بود و نمونه‌های موفقی را به بازار عرضه کرد؛ اما سال‌های پایان قرن بیستم و آغاز هزاره برای موتورولا به‌خوبی پیش نرفت. ظهور بازیگران چابک که نگاهی جهانی داشتند، کار را برای موتورولا دشوار کرد و کندی شرکت در ارائه محصول برپایه فناوری 3G نیز شرکت را از جایگاه یک پیشتاز فرود آورد. به این ترتیب موتورولا، نقش‌آفرین برجسته دوران دیجیتال، توسط گوگل که محصول عصر فناوری اطلاعات بر پایه فناوری دیجیتال بود، خریداری شد. ناکامی موتورولا در نگهداری جایگاه شرکتی که برای چندین دهه نشانی اثرگذار در دنیای ارتباطات و دیجیتال بود و محصولاتش تا ماه هم رفت، نشان داد که فضانوردان هم سقوط می‌کنند.