پند سعدی درباره تدبیرهای به‌ کار گرفتن افراد

سعدی شیراز را با تیزبینی در گفتار و سخنان شیوا می‌شناسیم. شیخ روشن‌بین در بوستان داستانی از تدبیر در به‌ کار گرفتن افراد را بیان می‌کند. جان سخن سعدی آن است که در هنگام یافتن افراد پرتوان که قادر به پیشبرد برنامه‌ها هستند هم بردباری پیشه کنیم. او پند می‌دهد که قدر کارگزاران توانمند و کارآزموده را بدانیم اما سپردن جایگاه بلند در کارها را به گذشت زمان پیوند می‌زند. تا آنجا که اگر کارگزاری چون یوسف با کردار درست و رفتار نیک بر دل‌ها چیره می‌شود، بهتر آن است که در گذر زمان پخته و آموخته شود تا شایسته جایگاهی بلند شود و گزینش وی با پذیرش دیگران نیز همراه شود.

ز دریای عمان برآمد کسی
سفر کرده هامون و دریا بسی
درآمد به ایوان شاهنشهی
که بختت جوان باد و دولت رهی
سخن گفت و دامان گوهر فشاند
به نطقی که شه آستین برفشاند
پسند آمدش حسن گفتار مرد
به نزد خودش خواند و اِکرام کرد
مَلِک با دل خویش با گفت‌وگو
که دست وزارت سپارد بدو
ولیکن به‌تدریج تا انجمن
به سستی نخندند بر رای من
به عقلش بباید نخست آزمود
به قدرِ هنر پایگاهش فزود
بَرَد بر دل از جور غم بارها
که نا آزموده کُنَد کارها
چو قاضی به فکرت نویسد سِجِل
نگردد ز دستاربندان خِجل
نظر کن چو سوفار داری به شست
نه آنگه که پرتاب کردی ز دست
چو یوسف کسی در صلاح و تمیز
به یک سال باید که گردد عزیز
به ایام تا برنیاید بسی
نشاید رسیدن به غُورِ کسی