رضا امیرزاده / این روزها خبرهایی که از فعالان اکوسیستم در تهران به گوش می‌رسد، چندان جالب و امیدوارکننده نیست. این در حالی است که کسبوکارهای نوآور در شهرهای دیگر کشور از سختتر بودن شرایط خود نسبت به پایتخت و تلاش‌های مضاعفی که برای زنده نگه‌داشتن خود دارند، می‌گویند.
قادر صادقی، مدیرعامل «رایچت» درباره شرایط استارتاپ‌ها و کسبوکارهای نوآور در شهرستان‌ها می‌گوید: «مسائلی که سال گذشته در کشور رخ داد و قطعی و محدودیت‌های اینترنت، فضای اکوسیستم کل کشور را تحت تأثیر قرار داد، اما شرایط برای شهرستان‌ها به مراتب سختتر از تهران است. سرعت بازیابی و بهبود وضعیت در شهرستان‌ها در مقایسه با تهران کندتر است. در شهرستان‌ها اکوسیستم همچنان در کما به سر می‌برد؛ به این دلیل که جامعه استارتاپی در شهرستان‌ها کوچک‌تر است و به طور کلی تمرکز اکوسیستم نوآور بیشتر روی پایتخت بوده است. هرچه اکوسیستم بزرگ‌تر و پخته‌تر باشد، راحت‌تر می‌تواند از این دست اتفاقات عبور کند و زنده بماند.»
تلاش‌ها برای زنده ماندن است، نه رشد
به گفته قادر صادقی با توجه به شرایط به وجود آمده، کسب‌و‌کارهایی که تا پیش از این به دنبال رشد خود بودند، در حال حاضر فقط تلاش می‌کنند زنده بمانند و به روال عادی خود برگردند. او ادامه می‌دهد: «دور و بر خود من موارد زیادی از کسبوکارها بودند که در چند ماه اخیر از بین رفته‌اند.»
این فعال حوزه اکوسیستم نوآور با اشاره به اینکه آمار دقیقی از تعداد استارتاپ‌هایی که در چند ماه اخیر زمین خورده‌اند در دست نیست، می‌افزاید: «بر اساس مشاهدات شخصی، آمار زمین خوردن استارتاپ‌هایی که در آغاز مسیر بودند، بسیار بالاست. آنهایی هم که از پیش‌تر فعالیت خود را شروع کرده و به دنبال سرمایه‌گذار بودند تا بتوانند به رشد خوبی برسند، رشدشان متوقف شده و در جذب سرمایه ناکام مانده‌اند.»
کمبود نیروی متخصص در اکوسیستم به دلیل مهاجرت
به گفته صادقی شرایط به وجود آمده باعث شده کسب‌و‌کارهایی که اندکی ثبات داشتند نیز بیشتر به سمت فضاهای دولتی بروند تا حداقل با پایین آوردن هزینه دفتر و… به فعالیت خود ادامه دهند. بسیاری از این مجموعه‌ها مجبور به تعدیل نیرو شده‌اند؛ اتفاقی که باعث تشدید روند مهاجرت نیروهای متخصص به دیگر کشورها شده است.
به باور مدیرعامل رایچت، افراد متخصص دیگر به کار کردن در استارتاپ‌های یک شهرستان اطمینان کافی ندارند. در حال حاضر پیدا کردن نیروی متخصص خیلی کار سختی شده است؛ همه یا به دنبال مهاجرت هستند و امیدی برای کار در کسبوکارهای ایرانی ندارند یا با هزینه بالایی حاضر به همکاری می‌شوند.
وی‌سی‌ها مایل به سرمایه‌گذاری در شهرستان‌ها نیستند
او معتقد است: «تنها در شرایطی می‌توان امید داشت شرایط بهتر شود که شاهد اتفاقات مثبتی در این فضا باشیم؛ برای مثال چند استارتاپ به یک رشد خوب برسند و این اتفاق باعث ایجاد اشتیاق میان سایر تیم‌ها شود. همچنین اگر چند سرمایه‌گذاری خوب روی استارتاپ‌های شهرستان‌ها اتفاق بیفتد، می‌تواند به بهبود فضا کمک کند. چون فکر می‌کنم در حال حاضر ۹۸ درصد سرمایه‌گذاری‌ها روی استارتاپ‌های تهرانی است. شهرهای دیگر از این فضا خیلی دور هستند و معمولاً وی‌سی‌ها خیلی به سرمایه‌گذاری روی استارتاپ‌های شهرهای دیگر علاقه نشان نمی‌دهند. در صورتی که شاهد اتفاقات این‌چنینی در اکوسیستم شهرستان‌ها نباشیم، باید شرایطی به مراتب بدتر را انتظار بکشیم.»
معضل ناآگاهی مسئولان از اکوسیستم نوآوری
قادر صادقی در زمینه رگولاتوری هم شرایط شهرستان‌ها را در مقایسه با تهران بسیار سختتر توصیف می‌کند. او می‌گوید: «اینجا وقتی به اداره دارایی می‌روید، مسئولان اصلاً با مفاهیم استارتاپ و شرکت‌های دانش‌بنیان آشنایی ندارند. برای مثال من رِنج آی‌پی خریده‌ام، اما در اداره دارایی چیزهایی از این دست را در فهرست هزینه‌ها نمی‌پذیرند. اینجا وقتی درگیر روند دارایی می‌شوید، سر هر چیزی می‌خواهند از شما مالیات بگیرند. این درک وجود ندارد که در آغاز، یک استارتاپ مرحله تحقیق و توسعه را می‌گذراند و طبیعی است که در سال‌های اول ضررده باشد تا به مرحله رشد و بزرگ شدن برسد. در نتیجه شما باید این‌قدر به دنبال نامه‌بازی در اداره‌ها بروید تا شاید بتوانید از حق خود دفاع کنید. در زمینه بیمه هم اینجا خیلی با مسئله دورکاری آشنایی ندارند و بیمه می‌گوید باید نیرویت حتماً در دفتر حضور داشته باشد تا بازرس من او را تأیید کند.» او معتقد است در حال حاضر با این وضعیت نمی‌توان به بازار داخلی ایران امید داشت و بهتر است کسبوکارها برای زنده ماندن و رشد، تمرکز خود را روی بازارهای خارجی بگذارند.
لینک کوتاه: https://karangweekly.ir/rox0
