روزی در تقویم که فناوری اطلاعات و اهمیت آن را به همه یادآوری می‌کند

یادداشتی از محمد گلستانه، عضو هیئت‌مدیره سازمان نصر تهران\ امسال برای اولین‌بار ۲۲ تیرماه؛ سالروز بزرگداشت خوارزمی به‌عنوان روز فناوری اطلاعات نام‌گذاری و در تقویم ثبت شد. خوارزمی یکی از بزرگ‌ترین فیلسوفان ایرانی در زمینه ریاضیات، ستاره‌شناسی، جغرافیا و به‌طور کلی یکی از دانشمندان مهم سده خود بود؛ تا جایی که «جرج سارتن»، در کتاب «مقدمه‌ای بر تاریخ علم »، نیمه اول سده ۹ میلادی را «عصر خوارزمی» می‌نامد.

البته نام این فیلسوف بزرگ هرساله با برگزاری جشنواره خوارزمی در حوزه فناورانه گرامی داشته می‌شد، ولی با توجه‌ به نقش انکارناپذیر فناوری اطلاعات در رشد و پیشرفت کشور و به‌منظور گرامیداشت و ترویج فرهنگ نوآوری و شکوفایی، باهمت و پیگیری‌های سازمان نصر استان تهران خوشبختانه در هفتصد و پنجاه‌و‌سومین جلسه شورای فرهنگ عمومی کشور پیشنهاد نام‌گذاری ۲۲ تیرماه، همزمان با زادروز محمد بن موسی خوارزمی، به‌عنوان «روز فناوری اطلاعات» به تصویب رسید.

بنابراین از امسال به بعد ما یک روز در تقویم داریم که به یاد همه مردم بیاورد که فناوری اطلاعات چیست و چه اهمیتی دارد. مفهوم فناوری اطلاعات شامل طراحی، پیاده‌سازی، پشتیبانی و نظارت برای پردازش اطلاعات بر اساس سیستم‌های رایانه‌ای است تا بر اساس آن خروجی‌های مورد نظر حاصل شود که شامل فرایندهایی مانند ورود، ذخیره، پردازش، انتقال و امنیت  اطلاعات است.

فناوری، به معنای دانش یا مهارت تولید افزار (سخت و نرم) است؛ بنابراین با توجه ‌به تعریف و واقعیت‌های کنونی به نظر می‌رسد اولین موضوع درک و شناخت حاکمیت از تأثیر فناوری در رشد و پیشرفت کشور، حمایت از افراد فعال در این حوزه و کمک به ایجاد بسترهای زیرساختی لازم برای توسعه اکوسیستم فناوری در کشور است، اما در ایران هنوز تا رسیدن به این نقطه فاصله داریم.

واقعیت این است که طی سال‌های اخیر با توجه ‌به نیاز جامعه در خصوص مکانیزه‌شدن فرایندها و توسعه کسب‌وکارهای آنلاین، خصوصاً طی پاندمی کرونا، از لحاظ نرم‌افزاری پیشرفت‌هایی داشته‌ایم، ولی به دلایل مختلف در حوزه سخت‌افزاری تا نقطه مطلوب فاصله زیادی داریم. رشد این حوزه به داشتن ارتباط مستقیم با کشورها و شرکت‌های پیشرو در این حوزه نیاز دارد که به‌دلیل شرایط خاص کشور در حال حاضر به‌راحتی امکان‌پذیر نیست.

در واقع در قرن ۲۱ برای پیشرفت در این حوزه نیاز به مفهومی به نام مغزافزار وجود دارد که شامل افراد متخصص در زمینه فناوری اطلاعات و ارتباطات است؛ افرادی که توانایی بهره‌برداری و توسعه سخت‌افزار و نرم‌افزار را دارا باشند.

بنابراین ایجاد انگیزه و زیرساخت‌های لازم از نیازهای اولیه در این حوزه است که متأسفانه هرازگاهی با ارائه طرح‌های بدون پشتوانه علمی مثل طرح صیانت و تحریم‌های بین‌المللی در حوزه فناوری، باعث بی‌انگیزگی و فرار مغزها می‌شود.

از جمله موانع دیگر، در خصوص کسب‌وکار کارآفرینان این حوزه است. به‌روز نشدن قوانین در کسب‌وکارهای فناورانه مثل مالیات، بیمه و مجوزهای گوناگون باعث اتلاف وقت بسیاری از مدیران شرکت‌ها و استارتاپ‌ها می‌شود. در واقع در برخی موارد همکاران ما همزمان در جبهه تحریم‌های خارجی و داخلی مشغول مبارزه هستند، اما می‌توان امیدوار بود که در آینده شرایط تغییر کند. تاکنون ما انقلاب‌های صنعتی، فناوری و دیجیتال را پشت سر گذاشته‌ایم و در حال حاضر با انقلاب نسل چهارم روبه‌رو هستیم. فناوری‌های اینترنت اشیا، داده‌های عظیم، هوش مصنوعی، بلاکچین، چاپ سه‌بعدی و… از جمله فناوری‌های این حوزه به‌شمار می‌روند. بر اساس پیش‌بینی‌ها در آینده بسیار نزدیک ما با انقلاب پنجم روبه‌رو می‌شویم که اساس آن بر هوش مصنوعی و محاسبات کوانتومی است؛ بنابراین با کمی تفکر و تأمل می‌توانیم به رخدادهای آینده از جمله ارتباط بسیار نزدیک انسان و ماشین پی ببریم و میزان آمادگی خودمان را مورد سنجش قرار دهیم.

حالا که فناوری اطلاعات و ارتباطات در تمامی مراحل زندگی نفوذ کرده، لازم است بیش‌ از پیش درباره نحوه استفاده از فناوری‌های این حوزه و ریسک‌های آن اطلاع‌‌رسانی کنیم. این مهم بدون حمایت سیاست‌گذاران کلان کشور و همه دستگاه‌های حاکمیتی ممکن نیست و ارج‌نهادن به نیروهای متخصص این حوزه برای حفظ و نگهداشت از جمله وظایف دولت و حاکمیت است.

همه ما که در بخش‌های غیردولتی و صنفی مشغول تلاش و کوشش هستیم، از تمام همکاران خود درخواست ایستادگی و تلاش مضاعف برای جبران خلأهای موجود داریم. باید دست در دست یکدیگر و مطالبه و پیگیری درخواست‌های بحق نیروهای متخصص، مانع خروج این سرمایه‌های ارزشمند از کشور شویم.