غول‌ها و اعداد غول‌آسا

همایش شرکت‌های برتر ایران سرانجام برگزار شد و ایران، بزرگ‌ترین بنگاه‌های خود در سال ۱۳۹۹ را شناخت. در فهرست جدید ۵۰۰ شرکت برتر ایران (IMI500)، بازندگان اصلی صنایع نفتی و برندگان بزرگ صنایع معدنی بوده‌اند.

برخی از بانک‌ها هم شرایط بسیار خوبی را تجربه کرده‌اند، ضمن اینکه بیشترین درصد جهش فروش متعلق به گروه مپنا با ۱۹۰درصد و بیشترین میزان جهش فروش به شرکت صنایع پتروشیمی خلیج فارس با بیش از ۶۵ هزار میلیارد تومان رشد مربوط بوده است.

بدترین وضعیت را در بین ۲۰ بازیگر اول فهرست، شرکت گسترش نفت و گاز پارسیان داشته که با رشدی اندک و ۲۲درصدی، توانسته کمی بیش از ۱۰ هزار میلیارد تومان افزایش فروش را تجربه کند که در نهایت این عملکرد ضعیف به سقوط هشت پله‌ای این بازیگر و قرار گرفتن در رتبه ۱۳ فهرست منجر شده است.

از آن سو در بین بازیگران رو‌به‌رشد، بهترین جهش را بانک ملت داشته که با رشد فروش بیش از ۵۰ هزار میلیارد تومانی از رتبه ششم فهرست به رتبه دوم صعود کرده است. به طور کلی ۱۰ شرکت اول فهرست به ترتیب شامل صنایع پتروشیمی خلیج فارس، بانک ملت، فولاد مبارکه اصفهان، پالایش نفت بندرعباس، سرمایه‌گذاری غدیر، ایران خودرو، مپنا بانک صادرات ایران و گروه گسترش نفت و گاز پارسیان بوده‌اند که عموماً بیش از ۸۰درصد رشد فروش را در سال ۱۳۹۹ تجربه کردند.

ارزش فروش این ۱۰ شرکت بالغ بر ۴۰ میلیارد دلار بوده است. جالب است بدانید که ارزش افزوده ایجادشده در ۱۰۰ شرکت برتر ایران معادل ۱۸درصد کل تولید ناحالص داخلی کشور است.

در مقایسه اقتصاد ایران و جهان از زاویه فهرست ۵۰۰ شرکت برتر، جای خالی فروشگاه‌های بزرگ و شرکت‌های فعال در حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات را می‌بینیم و این موضوع نشان از لزوم توجه به توسعه این بخش‌ها در ایران دارد. بد نیست بدانید فروش اولین شرکت جهان ۷۹ برابر فروش بزرگ‌ترین شرکت ایران است و فروش پانصدمین شرکت جهان نیز ۴/۳ برابر مجموعه بزرگی همچون پتروشیمی خلیج فارس است.

جالب‌تر اینکه برترین بنگاه ترکیه دو برابر برترین بنگاه ایران فروش دارد. بر این مبنا نباید با ملاحظه اعداد سود و فروش شرکت‌ها تصور کرد مجموعه‌های داخلی وضعیتی خارق‌العاده دارند. کارنگ سعی کرده است با ورود به جزئیات این فهرست، فضای اقتصاد ایران در سال ۱۳۹۹ را از زاویه بنگاه‌های برتر مورد کاوش قرار دهد.

سهم هر صدک از کل فروش ۵۰۰ شرکت برتر
۵۰۰ شرکت برتر ایران در سال ۱۳۹۹ در مجموع بیش از دو میلیون و ۲۸۳ هزار و ۳۸۲ میلیارد تومان فروش کرده‌اند. این عدد نسبت به سال گذشته به طور اسمی (رشد درآمد ناشی از تورم) کمی بیش از ۷۶درصد رشد داشته که سه برابر سال قبل است. میزان رشد واقعی (با حذف اثر تورم بر درآمد) فروش هم ۲۴درصد بوده است.

روندی که به معنی افزایش حدود ۲/۳ برابری فروش شرکت‌ها نسبت به دوره قبل است. از نکات جالب درباره رتبه‌بندی ۱۳۹۹ این است که ۸۷درصد کل فروش ۵۰۰ شرکت برتر به ۱۰۰ شرکت برتر تعلق دارد که این عدد نشان‌دهنده سهم بسیار بالای غول‌های اقتصاد ایران در فروش، سودآوری، صادرات و ایجاد ارزش افزوده است.

برای مقایسه حجم ۱۰۰ شرکت نخست، توجه به سهم ۱۰۰ شرکت دوم فهرست جالب است. جایی که شرکت‌های ۱۰۱ تا ۲۰۰ فهرست تنها ۵/۹درصد کل فروش ۵۰۰ شرکت را در اختیار دارند. این عدد برای ۱۰۰ شرکت سوم ۳/۲درصد، برای ۱۰۰شرکت چهارم یک درصد و برای ۱۰۰ شرکت پنجم حدود ۳/۰درصد است.

بازیگران برتر در رشد فروش
پنج بازیگر برتر در زمینه درصد رشد فروش موفق به افزایش ابعاد درآمد خود در این سال در سطح سه تا چهار برابر شده‌اند. برای نمونه شرکت هلدینگ توسعه اقتصاد ملل موفق شده بالاتر از هر شرکت دیگری ۳۸۴درصد رشد فروش داشته باشد. این شرکت در سال ۱۳۹۹ توانسته به لطف یک درآمد هشت هزار میلیارد تومانی در رتبه ۶۳ شرکت‌های برتر ایران قرار گیرد.

در رده بعدی شرکت گسترش صنایع و معادن ماهان قرار دارد که توانسته با جهش ۲۷۴درصدی در فروش و کسب ۷۴۹۷ میلیارد تومان درآمد، در رتبه ۷۱ فهرست جای گیرد.

شرکت صنایع معدنی فولاد سنگان خراسان نیز که شصت و چهارمین شرکت فهرست است، با ۲۲۸درصد رشد موفق به فروش ۷۸۸۸ میلیارد تومانی در سال ۱۳۹۹ شده است. پس از این شرکت، شرکت داریا همراه پایتخت رشد بالای ۲۱۰درصدی را به ثبت رسانده و اعلام کرده در سال ۱۳۹۹ موفق به فروش ۶۸۱۵ میلیارد تومانی شده است. رتبه این شرکت در جدول فروش ۸۱ است.

پنجمین شرکت که دارای بیشترین میزان رشد فروش در بین همه ۵۰۰ شرکت بوده، گروه بهمن است که در صنعت خودرو به فعالیت مشغول است و با رشد ۲۰۴درصدی و فروش ۷۴۵۷ میلیارد تومانی تا رده ۷۲ فهرست بالا آمده است.

بانک‌ها همچنان در اوج
شاید بپرسید در فهرست امسال کدام فعالیت‌ها دست بالا را دارند؟ بخش بانک و مؤسسات اعتباری با ۵/۱۶درصد کل فروش برترین عملکرد را نسبت به همه صنایع در سال ۱۳۹۹ به ثبت رسانده‌اند. از نکات جالب درباره بانک‌ها مالکیت بر بیش از ۴۸درصد کل دارایی‌هایی است که تحت مالکیت ۵۰۰ شرکت برتر قرار دارد. موضوعی که قدرت این قبیل مؤسسات در اقتصاد ایران را نشان می‌دهد.

در بخش سهم فروش پس از گروه بانک و مؤسسات اعتباری، گروه پتروشیمی قرار دارد که ۱۵درصد کل فروش امسال ۵۰۰ شرکت برتر را تحت سیطره خود دارد. بخش پتروشیمی مالک تنها ۸درصد از دارایی‌های تحت تملک ۵۰۰ شرکت برتر ایران است.

پس از این دو، گروه فلزات اساسی با ۵/۱۳درصد، صنایع چندرشته‌ای با ۷/۱۰درصد و گروه فرآورده‌های نفتی با ۱/۱۰درصد در رده بعدی قرار دارند. باقی فعالیت‌ها هم در ۲۷ رشته مختلف، مالک ۳۴درصد فروش کل هستند.

لازم به یادآوری است که بزرگ‌ترین شرکت ایران، پتروشیمی خلیج فارس است که به لطف صادرات بالا، درآمدی ۱۴۶ هزار میلیارد تومانی دارد. بیشترین میزان دارایی در بین این ۵۰۰ شرکت نیز به بانک ملت تعلق دارد.

سود بالای دو صنعت نورچشمی!
بسیاری معتقدند اگر رانت منابع گاز و برق و آب از دو صنعت پتروشیمی‌‌ و فلزات اساسی گرفته شود، سودآوری آنها از بین می‌رود. این موضوع تا حدی صحت دارد هرچند تلخ است. پتروشیمی‌ها به مدد دسترسی به سطح بالایی از منابع ارزان موفق شده‌اند بیش از ۲۳درصد سود حاصل از فعالیت ۵۰۰ شرکت برتر ایران را ایجاد کنند. این رقم برای فلزات اساسی حدود ۲۱درصد است.

سودآورترین شرکت ایران، پتروشیمی خلیج فارس است که از محل فعالیت صنعتی در سال ۱۳۹۹ بیش از ۶۸ هزار میلیارد تومان خلق سود کرده است. پس از این شرکت هم فولاد مبارکه دوم است و مجموعاً ۶۲ هزار میلیارد تومان سود به دست آورده است. البته در نسبت سود به فروش، این فولاد مبارکه است که پیشتاز ۵۰۰ شرکت برتر ایران است.