در میانه امید و ناامیدی

گفته می‌شود در بحبوحه جنگ جهانی دوم که انتظار می‌رفت تهدیدهای جانی، کمبود مواد غذایی، از‌دست‌دادن نزدیکان و… باعث افزایش آمار خودکشی شود، چنین اتفاقی رخ نداد. در عوض پس از جنگ جهانی، این آمار به‌خصوص در کشورهایی که بازنده جنگ شناخته می‌شدند، فزونی یافت. جامعه‌شناسان علت را در حس همبستگی و امید به پیروزی جسته‌اند و به این نتیجه رسیده‌اند که پس از جنگ، خبری از آن هدف مشترکی که یک جامعه متحد به دنبالش بودند، نبود و افراد تازه دریافته بودند که چه سختی‌هایی را پشت سر گذاشته‌اند. این‌چنین بود که کسانی که توانسته بودند از آتش جنگی جهانی جان سالم به در ببرند، خود پایان زندگی‌شان را رقم زدند.

منظور اینکه «امید» در عین حال که شکننده است، بسیار قدرتمند نیز هست. آن‌قدر قدرتمند که می‌تواند شما را در زمانه جنگ سر پا نگه دارد و آن‌قدر شکننده که می‌تواند در زمانه صلح به‌سادگی از دست برود. وقتی مدیر استارتاپ استودیوی «سلام» که در این شماره کارنگ با او گفت‌و‌گو کرده‌ایم، می‌گوید متخصصان سیستان‌وبلوچستان دغدغه ماندن و ساختن دارند و اگر برایشان زیرساخت فراهم شود، می‌توانند با درک درست نیازهای جامعه به این استان و استان‌های هم‌جوار کمک کنند، قدرت امید را درک می‌کنیم. کتایون سپهری هم چندی پیش تعریف می‌کرد در یک رویداد استارتاپ‌ویکند در زاهدان با چنان ایده‌های درخشانی مواجه شده که پیش‌بینی نمی‌کرده و همان‌جا توانسته برای چند ایده سرمایه‌گذار نیز جذب کند.

شاید لازم باشد یک بررسی جامعه‌شناسانه صورت گیرد تا ببینیم چه عواملی می‌تواند افراد را آن‌قدر پایبند شهر و دیار خود کند که با وجود تمام سختی‌ها و بعضاً محروم بودن از برخی نیازهای اولیه، هچنان بمانند و بسازند. آیا این اتفاق به‌واسطه بحران مشترکی است که مردم این استان سال‌هاست در کنار یکدیگر آن را تجربه کرده‌اند و امید به برون‌رفت از این بحران دارند؟

همان‌قدر که شنیدن این خبرها از سوی فعالان حوزه نوآوری من را امیدوار می‌کند، باعث دلهره و نگرانی‌ام نیز می‌شود. با خود فکر می‌کنم آیا ممکن است پیش از آنکه بحران این استان پایان پذیرد، بی‌توجهی به ظرفیت‌ها و ذهن‌های خلاق، نور امید را در دل این افراد خاموش کند و آنها هم با دست‌های بالابرده به نشانه تسلیم در برابر شرایط غیر‌قابل تغییر، از دیار خود دل بکنند و عازم شهرها یا کشورهای دیگر شوند؟ امیدوارم چنین نشود و امیدوارم سیستان و بلوچستان به نمونه‌ای استثنایی از تأثیر امید و پایمردی تبدیل شود؛ امیدی شکننده دارم و در عین حال قدرتمند.