کارنگ رسانه اقتصاد نوآوری است. در کارنگ ما تلاش داریم کسب‌وکارهای نوآور ایرانی، استارتاپ‌ها، شرکت‌های دانش‌بنیان و دیگر کسب‌وکارها کوچک و بزرگی که در بخش‌های مختلف اقتصاد نوآوری در حال ارائه محصول و خدمت هستند را مورد بررسی قرار دهیم و از آینده صنعت، تولید، خدمات و دیگر بخش‌های اقتصاد بگوییم. کارنگ رسانه‌ای متعلق به بخش خصوصی ایران است.
از زمان جیمز وات تا استیو جابز، جهان تغییرات بسیاری را به خود دیده است. اختراع ماشین بخار گام بلندی بود که جهان را با تغییری غیرقابل باور روبه‌رو کرد و مفاهیم جدیدی را ایجاد کرد. اما کمی بعد، به لطف خدمات دانشمندانی مانند نیکلا تسلا و اختراع موتورهای الکتریکی و گسترش ارتباطات انسانی که گراهام بل چراغ آن را روشن کرد، موجی دیگر از تغییرات به راه افتاد و جهان پیراهنی نو از نوآوری‌ها و ابداعات خارق‌العاده به تن کرد.
اما این پایان کار نبود و دنیا با گسترش کامپیوترها و اینترنت این‌بار شاهد تغییراتی از جنسی دیگر بود که بیشتر از هر تغییر ماقبل خود سرعت داشت و امروز با عبور از این جریان، موج چهارم تغییرات که در حوزه اینترنت اشیا و هوش مصنوعی و یادگیری ماشین است، بیش از پیش تغییرات شگرف را پدید آورده و مفهومی مانند آی‌فور که مخفف Industry 4.0 است و به انقلاب صنعتی چهارم اشاره دارد، حول این تغییرات شکل گرفته است.
در این میان حوزه‌های مختلف صنعتی کمابیش درگیر این موضوع شده‌اند. ایمینو، مرکز نوآوری سازمان ایمیدرو در پنجمین رویداد دایان به این موضوع پرداخته است که در حاشیه این رویداد با شرکت‌های ارائه‌دهنده محصولات گفت‌و‌گویی در این باره داشتیم و چالش‌های آی‌فور در ایران را از نگاه آنها بررسی کردیم.
فرایندهای قانون‌گذار کند و فرسایشی است
سیدجعفر سیدی، مدیرعامل تحقیق و توسعه ارتباط / محصولات شرکت ما در حوزه آی‌فور زیرساخت‌های شبکه را در اختیار قرار می‌دهد؛ چه در بخش صنعتی و چه غیرصنعتی و در دو بخش نوری و الکتریکال و ارتباطات بی‌سیم. همچنین گت‌وی‌های کارخانه هوشمند یا آی‌آی‌او‌تی را می‌توانیم در اختیار فعالان این حوزه قرار دهیم.
بیش از ۳۰ سال است که با صنعت و معادن همکاری داشته‌ایم و نیازهای این حوزه را به‌خوبی می‌شناسیم. زیرساخت‌های کارخانه هوشمند را همراه با مدل ارزیابی تعالی صنعت که شامل ۳۰ مدل استاندارد و شناخته‌شده است، هم ارائه می‌دهیم که هر‌کدام از این مدل‌ها برای صنعت مناسب باشد، انتخاب می‌کنیم و بر اساس آن می‌توانیم پروژه‌های تبدیل صنعت به صنعت چهار را پیاده‌سازی کنیم.
از آنجا که شرکت ما یک شرکت تحقیق و توسعه به شمار می‌رود، مهم‌ترین چالش ما بازار است، چراکه پروژه‌های تحقیق و توسعه بر اساس حجم بازار تعریف می‌شوند و پیش می‌روند. چیزی که مهم است بیان شفاف میزان تقاضا و برآورد اصلی تقاضا از جانب شرکت‌ها می‌تواند بسیار راهگشا باشد که همین امر نیز می‌تواند میزان سرمایه در گردش مورد نیاز را تبیین کند.
قاعدتاً شرکت‌ها مجبور هستند برآورد اولیه خودشان و سرمایه‌گذاری سنگین خودشان را انجام دهند، محصول را ارائه دهند و تازه بعد از این مراحل است که صنایع حاضر به شنیدن حرف‌شان خواهند شد. بر این اساس برای شرکت‌های تحقیق و توسعه مانند ما نسبت به شرکت‌هایی که کار تأمین تجهیزات انجام می‌دهند، میزان سرمایه در گردش بالاتری مورد نیاز است.
با این توضیح به‌وضوح به کانال‌های ارتباطی بیشتر برای توسعه بازار نیاز داریم و رویدادهایی مانند رویداد دایان کمک بزرگی برای ما خواهد بود و البته رسانه‌های تخصصی مانند کارنگ هم در ایجاد این ارتباط بسیار مؤثر خواهند بود، چراکه مشکل اصلی بازار ما، معرفی تقاضا و عرضه در حوزه صنعت چهار است.
چالش دیگر ما در بحث قوانین سازمان تنظیم مقررات رادیویی است که مشکلات اساسی در واردات تجهیزات برایمان ایجاد می‌کند. فرایند ما را بسیار کند و هزینه‌های بسیاری را در بخش آزمایشگاهی و تأیید نمونه به ما تحمیل می‌کند.
در بسیاری از موارد ما از توسعه‌های مد نظرمان چشم‌پوشی می‌کنیم، چراکه پروسه واردات قطعه جدید بسیار طولانی و فرسایشی است. در حوزه‌های دیگر تنظیم مقررات، نیازمند شرکت‌های ارزیابی و رگولاتوری هستیم که بتوانند سره را از ناسره تمیز دهند، استانداردها را تدوین کنند و هزینه‌های چندباره تست و بهره‌برداری را حذف کنند.
راه سختی در پیش است
امیدرضا اژدری، مدیرعامل شرکت راهکار پویا / شرکت ما حدود هفت سال است فعالیت خود را آغاز کرده است. محصول ما «راهکار هوشمند» نام دارد که حدود دو سال و نیم از عمر آن می‌گذرد. عمده فعالیت ما در فناوری اطلاعات و ارتباطات است و در این زمینه تجربه‌های خوبی داشتیم و قراردادهای بزرگی با دولت و وزارتخانه‌ها بستیم.
همچنین قراردادهایی با شرکت‌های بزرگ خصوصی در کارنامه ما موجود است و علاقه‌مندیم در زمینه صنایع معدنی و معدن هم فعالیت کنیم. رویداد دایان این فرصت را برای ما به وجود می‌آورد تا بتوانیم با فعالان این حوزه ارتباط بگیریم و محصولات خود را به آنها ارائه دهیم.
حمایت سازمان‌هایی مانند سازمان ایمیدرو از این رویدادها مسلماً باعث دلگرمی فعالان بخش خصوصی خواهد بود؛ شرکت‌هایی مانند ما که نوآور هستند و محصولی برای ارائه دارند، با امید بیشتری به فعالیت‌شان ادامه می‌دهند. معدن‌کاری سطح چهار یا آی‌فور مبحث بسیار مهمی است که با فناوریهای روز دنیا گره خورده و به بسترهای هوشمند برای رشد و توسعه نیاز دارد.
فرصت‌ها و تنوع خدماتی که در آی‌فور به وجود می‌آید، می‌تواند به موفقیت‌های جمعی در کشور منجر شود و باعث می‌شود هم حوزه صنایع و معادن کشور به رشد و بهره‌برداری‌های بهینه‌تری دست یابند و هم از طرفی شرکت‌هایی که برای اداره ارائه خدمات در زمینه صنعت ۴ شکل می‌گیرند، فضای بسیار مناسبی را برای رشد و شکوفایی خواهند داشت.
مسلماً این اتفاق، اتفاق بسیار مبارک و میمونی است که سازمان‌هایی مانند ایمیدرو و مجموعه‌های حمایتی مانند ایمینو در این زمینه پیش‌قدم شده‌اند و اهمیت این موضوع را درک کرده‌اند. فعالیت در این حوزه‌ها برای شرکت‌هایی مانند ما که به جایی وابسته نیستند و همیشه سعی کرده‌اند روی پای خودشان بایستند، همواره سخت و طاقت‌فرسا بوده است و هر وقت هم که صحبت از یک محصول نوآورانه می‌شود، این سختی دوچندان است.
مسیر ما سختی‌های بسیار زیادی داشته و در حوزه‌هایی مانند حوزه صنایع و معدن اعتمادسازی کار بسیار سختی است. متأأسفانه بسیاری از فعالان این حوزه با معدن‌کاری سطح چهار آشنا نیستند و کماکان معدن‌کاری به‌صورت سنتی پیش می‌رود. بسیاری از معادن ما در سطح دوم معدن‌کاری هستند و جهش از سطح دو به سطح چهار کار بسیار سخت و پیچیده‌ای است.
این چالش‌ها در کنار مشکلات قانونی، فرایندهای بوروکراتیک و سختی در دسترسی به مدیران، کار را برای شرکت‌های نوآور بسیار دشوار می‌کند و همه اینها دست‌به‌دست هم می‌دهند تا قدم‌گذاشتن در این راه با مخاطرات بسیاری همراه باشد. امیدواریم مجموعه‌های حمایتی مانند ایمینو، شکاف بین معدن و صنایع معدنی با شرکت‌های نوآور را کم کند و شرکت‌های نوآور بتوانند انتقال دانش را به صنعت در کوتاه‌ترین زمان و با کمترین هزینه انجام دهند.
چالش‌های مشترک نوآوران، چالش‌های ما هم هست
محمد رضایی، عضو هیئت‌مدیره پامیکا / ما در رویداد «دایان ۵» این فرصت را یافتیم تا پامیکا را معرفی کنیم. پامیکا پلتفرم ابری مدیریت یکپارچه کارها و ارتباطات است که هر‌کدام از این کلمات خود بیانگر بخشی از خدمات ماست. با نگاهی به ۱۰ شرکت برتر جهان درمی‌یابیم که استفاده از پلتفرم تا چه حد می‌تواند به رشد سریع شرکت‌ها کمک کند. پامیکا یک پلتفرم با زیرساخت ابری است که به شرکت‌ها و صنایع معدنی یا هر صنعت دیگری کمک می‌کند تا دغدغه تجهیزات را نداشته باشد و ما آنها را تأمین کنیم.
موضوع بعد بحث یکپارچگی است. چالشی که بیشتر شرکت‌ها و سازمان‌ها با آن روبه‌رو هستند، عدم یکپارچگی اطلاعات است. خصوصاً شرکت‌ها و سازمان‌هایی که برای فرایندهای خود از نرم‌افزارهای مختلف استفاده می‌کنند، خروجی مناسبی نمی‌توانند دریافت کنند و عمدتاً گزارش‌های آنها دقیق و مناسب نیست.
برای پاسخ به این نیاز بیش از ۴۰ سرویس طراحی کرده‌ایم و آن را در سازمان‌ها پیاده می‌کنیم و سازمان‌ها می‌توانند از این سرویس‌ها استفاده کنند و اطلاعات را به‌صورت یکپارچه داشته باشند و بتوانند گزارش‌های جامعی هم دریافت کنند.
حدود دو ماه پیش در برنامه پیش‌رویداد دایان ۵ حضور یافتیم و محصولات و خدمات خود را به داوران ارائه دادیم و خوشبختانه از بین شرکت‌هایی که برای ارائه آمده بودند، داوران شرکت ما را انتخاب کردند و ما جزء پنج شرکت راه‌یافته به رویداد دایان ۵ شدیم که امروز در در این رویداد به ارائه محصول و راهکار ابری پامیکا پرداختیم.
مهم‌ترین چالشی که امروز پیش روی توسعه و رشد شرکت وجود دارد، چالشی است که تقریباً تمام شرکت‌های نوآور با آن روبه‌رو هستند و آن هم بحث زیرساخت است. عدم وجود زیرساخت‌های پایدار، لطمات فراوانی به شرکت‌های حوزه آی‌تی می‌زند؛ فرقی نمی‌کند که این شرکت‌ها استارتاپی باشند یا شرکت‌های بالغ.
یکی از این زیرساخت ها اینترنت است که متأسفانه در ماه‌های اخیر مشکلات زیادی را برای شرکت‌های نوآور به وجود آورده است. چالش دیگری که شرکت‌هایی مانند ما که در حوزه آی‌فور فعال‌اند، با آن مواجه هستند، شبکه‌سازی است که به کمک رویدادهایی مانند دایان و در همکاری با سازمان ایمیدرو و حمایت‌های مرکز نوآوری ایمینو امیدواریم این چالش برطرف شود.
بوروکراسی فرسایشی و بحران نیروی انسانی
کامران ناپلیان، رئیس هیئت‌مدیره گوهر پژوهان سپندار / فعالیت‌های ما به‌صورت مطالعاتی و بیشتر در زمینه زمین‌شناسی و نفت و گاز است و به دعوت ایمینو با این رویداد آشنا شدیم. پایه تخصص ما آی‌تی بود که پس از همکاری با زمین‌شناسان، عملاً آی‌تی و فناوری اطلاعات را در خدمت علوم زمین درآوردیم و با توجه به اینکه هسته اصلی فعالیت کشورمان صنعت نفت و گاز است، در این حوزه شروع به فعالیت کردیم.
پس از آشنایی و ارتباط با ایمینو، به ظرفیت‌های بالای معدن و صنایع معدنی پی بردیم و با توجه به نزدیکی فعالیت شرکت با این حوزه در این رویداد شرکت کردیم و در داوری پیش‌رویداد جزء پنج شرکتی انتحاب شدیم که در رویداد دایان به ارائه محصول می‌پردازند.
چالش‌های متعددی که با آن روبه‌رو هستیم از طرفی برمی‌گردد به ساز‌و‌کار بوروکراتیک اداری که باعث شده ساده‌ترین و پیش‌پا‌افتاده‌ترین اقدامات شکل‌دهی یک کسب‌و‌کار بسیار پر‌هزینه و وقت‌گیر باشد. برای اینکه بتوانیم در حوزه‌هایی مانند آی‌فور پیش‌قدم شویم، احساس می‌کنم نیاز است قوانین ما به‌روزرسانی شود و در برخورد با شرکت‌های نوآور و محصولات نوآورانه انعطاف بیشتری را از سمت رگولاتور و نهادهای مرتبط شاهد باشیم.
چالش بعدی مسئله نیروی انسانی است. در شرکت ما ۳۵ نفر جوان بااستعداد وجود دارند و همگی آنها زیر ۳۰ سال هستند. انگیزه مالی برای افرادی که سن‌و‌سال کمتری دارند، یکی از دغدغه‌هاست. نیروهای کار جوان باید افق امیدوارکنندهای را پیش روی خود ببینند و فضای کار را برای رشد مناسب بدانند و از کاری که می‌کنند لذت ببرند. من فکر می‌کنم در آینده نزدیک با توجه به حجم مهاجرت‌های نیروی کار، مجبور شویم از نیروهایی استفاده کنیم که از سطح متوسط پایین‌ترند.
فرصتی که دایان فراهم می‌کند فرصت خوبی است تا رگولاتور و قانون‌گذار دستگاه‌های حقوقی و مالیاتی و دیگر نهادهایی که با حوزه نوآوری در ارتباط هستند هم حضور داشته باشند، دغدغه‌های ما را بشنوند و به ما راهکار ارائه دهند.
از فناوریهای منسوخ انتظار معجزه نداشته باشیم
مهدی عرب‌زاده یکتا، مدیر ارشد کسب‌وکارهای صنعت هوشمند فناپ زیرساخت / بیش از هفت سال است که در حوزه معدن و فلزات فعالیت داشته‌ایم. از مرداد سال قبل تمرکز ویژه‌ای روی پروژه‌های هوشمندسازی صنایع داشته‌ایم و سبد محصولات جدیدی را بر اساس معماری آی‌فور که منطبق با فناوریهای روز دنیاست، شکل داده‌ایم. سبد محصولات ما دارای این قابلیت است که کل زنجیره ارزش صنعت، از بخش معدنی تا انتهای زنجیره بتواند از زیرساخت‌های ما استفاده کند.
اما اگر بخواهیم به چالش‌های حوزه آی‌فور بپردازیم، باید در اولین گام این را بپذیریم که منطق تغییر برنامه دیجیتال، توأمان با تغییر ساختار حاکمیتی در سطح صنایع باید اتفاق بیفتد. چالش بعدی این است که صنایع معدنی و فلزی به‌خاطر ذات مکانیکال، کمتر به مقوله‌های آی‌تی پرداخته‌اند و این خصلت منحصر به صنایع ایران هم نیست و در سراسر دنیا این بخش از صنعت جزء آخرین گروهی بوده که درها را به حوزه آی‌تی باز کرده است.
چالش دیگر مربوط به فرایندهای تولیدی است، به این معنی که به‌واسطه استفاده از فناوریهای نوپدید نمی‌توانیم انتظار معجزه داشته باشیم. بسیاری از فرایندها ناشی از خرید تجهیزاتی است که حدود سه دهه از عمر آنها گذشته و در دنیا از رده خارج شده، اما ما هنوز از آنها استفاده می‌کنیم.
به‌عنوان مثال کوره بلند که نه با اقلیم ایران همخوانی دارد و نه نسبت به بهای تمام‌شده اصلاً منطقی است. بخشی از این چالش‌ها حاکمیتی است و دولت باید ورود کند و از نوآوری و نوسازی حمایت کند و بخش دیگر آن هم فعالیت‌هایی مانند رویداد دایان است که با حمایت‌های ایمیدرو و مرکز نوآوری ایمینو انجام می‌شود تا بتوانند تصویرپردازی متفاوتی را برای صنعت ایجاد کنند.
البته رویدادها زمینه شناخت را فراهم می‌کنند و نه بیشتر. آن چیزی که برای ما اهمیت دارد و می‌دانم که خود صنایع هم به دنبال آن هستند، این است که فضاهایی از جنس همفکری و اندیشه‌ورزی شکل بگیرد تا حداقل دغدغه‌های صنعت را به نوآوران بشناساند.
فاصله را باید کم کرد
سلمان نصر، مدیر مرکز نوآوری ایمینو / انقلاب‌های صنعتی گذشته از ماشین بخار شروع شد تا امروز تحولات بزرگی را رقم زده است. انقلاب صنعتی دوم که با ظهور ماشین‌های الکتریکی و راه‌آهن و تلگراف شکل گرفت، سرعت بیشتری داشت و بعد از آن انقلاب دیجیتال با ظهور اینترنت دنیا را تحت تأثیر قرار داد. انقلاب صنعتی چهارم با بهره‌مندی از فناوری‌هایی مانند اینترنت اشیا، اینترنت اشیای صنعتی، رایانش ابری و هوش مصنوعی در تمام عرصه‌های زندگی ما نقش خواهد داشت و در صنعت و فناوریهای صنایع معدنی هم باید به آن توجه شود.
رویداد دایان پنج با عنوان آی‌فور رویدادی در ادامه سلسله‌رویداد‌های ایمینو است. رویدادهای قبلی ایمینو در حوزه HSE، ماشین‌آلات، فرآوری و فولاد بوده‌اند. با توجه به اینکه امروز شاهد فاصله معناداری در استفاده از هوش مصنوعی و هوشمندسازی معادن با کشورهای پیشرو جهان هستیم، در جهت توسعه پایدار فعالیت‌های معدنی، این فاصله باید کاهش یابد که ایمیدرو به‌عنوان مجری طرح هوشمندسازی تلاش دارد با به‌کارگیری دانش بومی و ظرفیت‌های علمی و پژوهشی کشور گام مهم و اساسی در این راستا بردارد.
بر همین اساس مشوق‌های بسیاری هم برای فعالان این حوزه در نظر گرفته است. انقلاب صنعتی نسل چهارم یا همان آی‌فور، تمرکز اصلی‌اش بر هوشمندسازی است و این یکی از نیازهای جدی معادن و صنایع معدنی ماست. بر اساس این نیاز و در راستای اجرای این طرح، رویداد دایان پنج پیرامون این موضوع طراحی شد. با شرکت‌های نوآور این حوزه ارتباط برقرار شد و از بین آنها، پنج شرکت انتخاب شد و در سه بخش جذب سرمایه‌گذار، مشارکت و همکاری در این رویداد حاضر شدند و به ارائه محصول و خدمات خود پرداختند.
متأسفانه در حوزه آی‌فور شرکت‌های زیادی فعال نیستند و ایمینو بر اساس فهرستی که از شرکت‌های نوآور حوزه معادن داشت و همچنین استفاده از فهرست‌هایی که معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و صندوق نوآوری و شکوفایی در اختیار ما گذاشت، توانستیم این شرکت‌ها را به حضور در رویداد دایان دعوت کنیم.
این گزینش با حضور مدیران تخصصی ایمیدرو و متخصصان بخش خصوصی مانند شرکت توسعه فناوری فولاد مبارکه شکل گرفت و ابتدا از بین ۲۰ شرکت پیشنهادی به ۱۰ شرکت رسیدیم و در پیش‌رویداد دایان این ۱۰ شرکت محصولات و خدمات خود را ارائه دادند که داوران بر اساس معیارهایی مانند نوآورانه‌بودن، بومی‌پذیر‌بودن و معیار قابلیت پیاده‌سازی در معادن ایران، سرانجام پنج شرکت انتخاب شدند که در رویداد دایان به ارائه محصولات‌شان پرداختند.
طبق آیین‌نامه اجرایی که به‌تازگی تکمیل شده و بر اساس سند‌های چشم‌انداز و بالادستی که برای ایمینو تعریف کرده‌ایم، مسیر یک شرکت نوآور که وارد ایمینو می‌شود، از مرحله گزینش تا خروج ترسیم شده و بر اساس مشوق‌هایی هم که در سند اجرایی هوشمندسازی ایمیدرو ارائه شده، از تمام شرکت‌های فعال در این حوزه‌ها دعوت می‌کنیم تا با ما همراه شوند.
مهم‌ترین چالش احتمالی که در اجرای این آیین‌نامه پیش روی خود می‌بینیم، فرهنگ‌سازی و ترویج است. ایمینو ترویج و فرهنگ‌سازی را رسالت خود می‌داند. ایمینو به‌عنوان چتر حمایتی نوآوران این حوزه می‌کوشد تا علاوه بر فرهنگ‌سازی و ترویج در حوزه تنظیم‌گری هم نقش خود را ایفا کند و مسیر را برای نوآوران حوزه معدن و صنایع معدنی هرچه بیشتر هموار سازد.
رویکرد سازمان ایمیدرو، رویکرد امیدوارکنندهای است و با طرح هوشمندسازی، حمایتش را جدی‌تر کرده است. امیدوارم روزی برسد که ما در ایمیدرو و شرکت‌های تابعه و شرکت‌های بزرگ، بودجه سالانه نوآوری داشته باشیم و بتوانیم به‌عنوان بودجه دارای ریسک آن را تعریف کنیم تا در اختیار شرکت‌های نوآور قرار گیرد.
بودجه‌ای که حتی بتوان بخشی از آن را به‌صورت بلاعوض در اختیار تیم‌ها قرار داد و امیدوارم حمایت از شرکت‌ها محدود به شعار سال نباشد و این روند ادامه یابد.
لینک کوتاه: https://karangweekly.ir/aqcg
