نگاهی به بیلبوردهای جدید روبیکا که بازار داخلی را هدف قرار داده است / راه این نبود

میثم سلیمانی، سردبیر رسانه‌های دیجیتال راه‌کار / حدوداً سال ۱۳۹۶ بود که کم‌کم بازار پیام‌رسان‌ها و شبکه‌های اجتماعی داخلی داغ شد. هدف اصلی از راه‌اندازی این سرویس‌ها این بود که کاربران ایرانی شبکه‌های اجتماعی خارجی به پلتفرم‌های داخلی کوچ کنند و رفته‌رفته نیازهای خود را با پیام‌رسان‌ها و شبکه‌های اجتماعی داخلی برطرف کنند.

این پروژه با فیلترینگ تلگرام شکست خورد؛ چراکه این تصور وجود داشت که با فیلترینگ تلگرام بسیاری از کاربران پیام‌رسان‌های خارجی بلافاصله به سمت پیام‌رسان‌های داخلی کوچ خواهند کرد و با صرف هزینه گزاف عملاً این پروژه از همان ابتدا راه به ناکجا برد.

با گذشت سال‌ها و پیچ‌وخم‌های متعدد که پلتفرم‌های داخلی در این مسیر طی کردند، به سال ۱۴۰۱ رسیدیم که اینستاگرام و واتس‌اپ نیز فیلتر شدند تا آب پاکی روی دست مردمی ریخته شود که از تلگرام به جای مهاجرت به پلتفرم‌های داخلی به این دو پلتفرم کوچ کرده بودند.

در اینجا هم به نظر می‌رسید بسیاری از مسئولان تصور می‌کردند که این‌بار دیگر کار تمام است و مردم به پلتفرم‌های داخلی کوچ خواهند کرد، اما مجموعه آمار و شرایط نشان می‌دهد که هرچه از فیلترینگ فاصله گرفتیم، مردم راه‌های عبور از آن را پیدا کردند و دوباره به کار عادی خود در این شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌ها پرداختند.

با این حال اخیراً روبیکا بیلبوردهایی را در سطح شهر بالا آورده با این مضمون: «الان تماس تصویری می‌گیرم / پاسخ: اینجا تماس تصویری نداره که!!!! پس بیا روبیکا».

اما این بیلبوردها چند سؤال را مطرح می‌کنند که پاسخ به آنها می‌تواند قابل ‌توجه باشد.

آیا روبیکا دیگر پلتفرم‌های خارجی را برای خود رقیب نمی‌بیند که فقط رقبای داخلی خود را برای جذب کاربر هدف قرار داده است؟

سؤال دیگری که در این ‌بین مطرح می‌شود این است که آیا روبیکا دیگر از رقابت با پلتفرم‌های خارجی ناامید شده و به سمت رقبای داخلی خیز برداشته تا کاربران آنها را به خود جذب کند؟

پاسخ به این دو سؤال فضا را تا حد زیادی شفاف خواهد کرد که پلتفرم‌های داخلی اکنون با چه شرایطی مواجه هستند.

در پاسخ به سؤال اول باید گفت آمارها نشان می‌دهد نه‌تنها استقبال مردم از شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌های خارجی کم نشده، بلکه پلتفرمی مانند تلگرام دوباره جایگاه خود را نزد شهروندان پیدا کرده و پس از دوره فیلترینگ سال ۱۳۹۷ که بسیاری به واتس‌اپ کوچ کرده بودند، بار دیگر به تلگرام بازگشته‌اند. از طرف دیگر بااینکه اینستاگرام نیز فیلتر شد و بسیاری از کسب‌وکارها در شوک اولیه فیلترینگ این شبکه اجتماعی قرار گرفتند، اما بار دیگر به چرخه کسب‌وکاری خود بازگشتند و چندان روی خوشی به ادامه کسب‌وکار خود در پلتفرم‌های داخلی نشان ندادند. پس در عمل شاهد این موضوع هستیم که روبیکا یا پلتفرم‌های داخلی نمی‌توانند رقبای خارجی خود را کماکان نادیده بگیرند.

اما شاید پاسخ به سؤال دوم بتواند تا حد زیادی مسیر را شفاف کند. به نظر می‌رسد تبلیغات اخیر روبیکا امکاناتی را از خود به نمایش می‌گذارد که برخی پلتفرم‌های داخلی از آن برخوردار نیستند و قصد دارد در برابر پلتفرم‌های داخلی عرض‌ اندام کند. از همین رو به نظر می‌رسد استراتژیست‌های بیلبوردهای جدید روبیکا این پیام را مخابره می‌کنند که از رقابت با پلتفرم‌های خارجی خسته شده‌اند و تنها قصد رقابت با رقبای داخلی خود را دارند تا سهم خود را از کاربران پلتفرم‌های داخلی افزایش دهند.

سخن آخر اینکه بازار پیام‌رسان‌های خارجی برای جذب کاربر چندان بزرگ نیست که آنها به رقابت در میان خود بپردازند. نکته اینجاست که بیلبوردهای جدید تنها این پیام را مخابره می‌کند که توان رقابت با رقبای خارجی را نداریم و روی سرویس‌های اولیه‌ای که پلتفرم‌های خارجی به کاربران خود ارائه می‌دهند، مانور می‌دهیم تا کاربران دیگر پلتفرم‌های داخلی که این سرویس‌ها را در اختیار ندارند، جذب کنیم.

پلتفرم‌های داخلی برای ادامه حیات شاید به تنها چیزی که احتیاج ندارند، مانور و رقابت در درون خود است که به نظر می‌رسد به لطف بیلبوردهای روبیکا به این مهم دست یافته‌اند تا بیش از گذشته پیام ضعف خود را مخابره کنند.