شبکه‌سازی زنان متخصص/ گفت‌و‌گو با سعیده عطایی موسس کسب‌و‌کار «کدبان»

با شنیدن کلمه کسب‌و‌کار خانگی، چه چیزی به ذهن‌تان خطور می‌کند؟ آیا تاکنون فکر کرده‌اید که بسیاری از کارهای تولید محتوا، تبلیغات، حتی ورود اطلاعات سیستم‌های بزرگ سازمانی می‌تواند در دسته مشاغل خانگی قرار گیرد؟

سعیده عطایی، زنی است که تعریف متفاوتی از مشاغل خانگی ارائه کرده و همواره تلاش دارد تا به همه زنان بیاموزد که خارج از چارچوب مشاغل سنتی خانگی بیندیشند. او مالک سایت و صفحه اینستاگرامی کدبان است. کدبان مخفف کسب درآمد بانوان ایرانی است. او مهندسی کامپیوتر خوانده است و مادر سه فرزند ۲۵، ۱۵ و ۱۴ ساله.

او که در سن ۱۵ سالگی به اجبار خانواده ازدواج کرده و در سن ۲۲ سالگی از همسرش جدا شده است، بعد از جدایی ادامه تحصیل می‌دهد و مدرک کارشناسی خود را می‌گیرد. در سن ۲۵ سالگی مجدداً ازدواج می‌کند و دوره‌های تخصصی مربوط به کسب‌و‌کار را در مؤسسات مختلف می‌گذراند. با او درباره کدبان و مسیری که او را به اینجا رسانده است، به گفت‌و‌گو پرداختیم.

چه اتفاقی افتاد که مسیر کاری و شغلی شما به سمت تأسیس کدبان پیش رفت؟
من به دلیل شرایط خاص زندگی مجبور بودم از سنین پایین کار کنم و خیلی از مشاغل خانگی را امتحان کردم؛ از خیاطی و فروش لباس تا برس‌سازی و… . اما همیشه احساس می‌کردم باید شغل بهتری داشته باشم و همین حس باعث شد تلاش کنم وارد دانشگاه شوم و در رشته کامپیوتر تحصیل کردم.

با توجه به رشته تحصیلی‌ام، سعی کردم به کسب‌و‌کاری که حس می‌کنم به آن تعلق دارم روی بیاورم. از تایپ شروع کردم و از دفتر فنی‌های مختلف یا دفاتر دانشگاه، پروژه‌های تایپ می‌گرفتم و کتاب‌ها و جزوات را تایپ می‌کردم. این کار درآمد زیادی نداشت و من همیشه در پی این بودم که پروژه‌های بزرگ و پردرآمد بگیرم. بالاخره در سال ۸۶ موفق شدم از انجمن ریاضیدانان جوان یک پروژه بزرگ دریافت کنم، ولی نکته این بود که من تیمی نداشتم و مجبور شدم فرایند تیم‌سازی را آغاز کنم.

تیم را با زنانی که مثل خودم بودند، تشکیل دادم؛ کسانی که به کار احتیاج داشتند و شرایط انجام کار تمام‌وقت بیرون از خانه را نداشتند. این شد که مدل فعالیتم با خانم‌ها و پروژه‌های ورود اطلاعات و داده‌محور آغاز شد و تا امروز هم ادامه دارد. همیشه تلاش داشتم تجربه خودم و تیم همراهم را در این مسیر پرفراز و نشیب در اختیار دیگران قرار دهم، به همین دلیل بخش آموزشی کدبان نیز در کنار گروه اجرایی انجام پروژه‌ها، آغاز به کار کرد.

از کدبان برایمان بگویید. چرا فکر کردید این کسب‌و‌کار مورد نیاز افراد جامعه است؟
ما پروژه‌های بزرگی را برای کسب‌وکارهای اینترنتی که نیاز بیشتری به ورود اطلاعات و تبلیغات و کنترل کیفیت داده‌ها دارند، انجام داده‌ایم و از سال ۸۶ تا سال ۹۶ حدوداً هزار نفر به صورت کوتاه‌مدت یا بلندمدت با تیم ما همکاری کردند و در این مسیر تلاش کردیم فعالیت اصلی را به سمت مارکتینگ و تبلیغات سوق دهیم. ایده بخش دیگر کدبان که در زمینه آموزش و مشاوره فعالیت می‌کند، دقیقاً طی همین فعالیت‌های پروژه‌ای خلق شد.

زنان بسیار زیادی با من همراهی کردند که بسیاری از آنان تخصص بیشتری از من داشتند و برخی استعدادهای فوق‌العاده‌ای داشتند اما هیچ‌کدام در یک کار مناسب مشغول به فعالیت نبودند. این سؤال در ذهن من به وجود آمد که دلیل این اتفاق چیست؟ دریافتم در بسیاری از ما زنان نقصانی که به شکلی درونی ما را از پیشرفت و ریسک کردن دور نگه می‌دارد. همین شد که بخش آموزش را راه‌اندازی کردیم. از سمت دیگر سایت کدبان را برای آشنایی زنان کارآفرین با یکدیگر و همچنین ارائه محصولات تولیدی خانگی یا معرفی تخصص‌های مورد نیاز کارفرمایان ایجاد کردیم.

با چه سرمایه‌ای بخش‌های مختلف این کسب‌و‌کار جدید را پیش بردید؟
من کارم را قدم‌به‌قدم شروع کردم و بی‌شک زمان زیادی برای کسب تجربه و انجام پروژه‌ها و اخذ دستمزد در ابتدای مسیر کاری صرف شد. اما استمرار در کار و همچنین خرج نکردن همه درآمد، باعث شد تا امروز بتوانم هزینه‌های لازم برای ادامه مسیر را تأمین کنم. در کارهایی شبیه کدبان، مهارت اولیه شامل مطالعه و تحقیق و تجربه است و نکته بسیار مهم اینکه هرگز نباید در آموختن و تحقیق تعلل کرد و برای موفقیت، همیشه باید در حال آموزش دیدن و مطالعه کردن بود.

چه نو‌آوری در کسب‌و‌کار خودتان می‌بینید؟
در ابتدای مسیر ما اقدامات نوآورانه زیادی از قبیل برگزاری برنامه‌ها و انتقال تجربه افراد به صورت حضوری برگزار کردیم که متأسفانه به دلیل همه‌گیری کرونا برخی از این فعالیت‌ها متوقف شد. ولی یک نوآوری ماندگار که به‌واسطه تجربه کاری تیم اجرایی در کدبان رخ می‌دهد، آموزش‌های پروژه‌محور است.

ما برخلاف کسانی که در فضای مجازی و اینترنت فعالیت آموزشی صرف انجام می‌دهند و این آموزش صرف گفتن نکاتی است که گاهی خود مدرس نیز تجربه اجرایی آن را ندارد، آموزهای پروژه‌محور تعریف می‌کنیم و در حین آموزش با همراهان‌مان کارهای اجرایی واقعی را پیش می‌بریم. این روش می‌تواند یک راه کلی مناسب برای تقویت اعتمادبه‌نفس و از بین بردن ترس در شروع کار بانوان نیز باشد.

کدبان در حال حاضر چه وضعیتی دارد؟
ما در بخش پروژه‌ها یک تیم ثابت ۲۰ نفره داریم که با انجام پروژه‌های مختلف علاوه بر تأمین مالی کل تیم، ‌سود مناسبی نیز برایمان با ارمغان می‌أورند. در بخش آموزش، مسیر کمی متفاوت است. در ابتدا من به بخش آموزش کدبان به عنوان یک کار عام‌المنفعه و کارآفرینی اجتماعی می‌نگریستم. اما بعد از چندی تصمیم گرفتم این بخش از کسب‌و‌کارم را به صورت جدی ادامه دهم و از این بخش درآمد ماهانه بالای ۵۰ میلیون تومان داریم.

چشم‌انداز شما برای این کسب‌و‌کار چیست؟
دوست دارم مرجعی برای خانم‌هایی باشیم که قصد دارند به صورت مستقل شغلی داشته باشند و منتظر حمایت ارگان‌ها و و افراد دیگر‌ نیستند. می‌خواهم کدبان جایی باشد که با تکیه بر علم و تجربه، چراغ راه را برای این زنان روشن کند و علاوه بر کسب‌وکار موفق به بهبود و توسعه شخصی آنان نیز کمک کنیم. از سوی دیگر با ایجاد یک شبکه از زنان فریلنسر، فرصتی برای کارفرمایان فراهم کنیم تا بتوانند افراد باصلاحیت را از شبکه زنان متخصص کدبان انتخاب کنند.

چه ناهمواری‌هایی در مسیر کاری خود تجربه کردید؟
مشکلات را می‌توانم به سه دسته تقسیم کنم. اول از همه مشکلات شخصی است و اینکه یک مادر شاغل که دفتر کارش درون خانه است، فعالیت‌هایش تداخل زیادی با فرزندان و مسئولیت‌های خانگی دارد. مشکلات قانونی نیز وجود دارد؛ به‌دلیل مدل کار و نیاز به برخی مجوز‌ها یا ثبت‌های قانونی، برخی از پروژه‌ها از دست می‌رفتند یا پس از انجام، دستمزد تیم از طرف کارفرما پرداخت نمی‌شد.

مشکلات نانوشته اجتماعی نیز وجود دارند. در برخی پروژه‌ها صرفاً به دلیل جنسیت، ‌کار را به رقبیب مرد واگذار می‌کنند یا وقتی به‌دلیل نوع نگرش یا برخورد غیر‌‌امنِ کارفرما مجبور می‌شوی کار را نپذیری یا رها کنی.

توصیه‌تان به زنانی که می‌خواهند وارد این فضا شوند، چیست؟
توصیه اصلی تیم ما این است: «خود را بیافرین و کمک کن که دیگران نیز خود را بیافرینند.» شاید کلمه کسب‌و‌کار خانگی برای برخی از افراد همزمان معنی امنیت و آرامش خانه برای زنان را به همراه داشته باشد، اما فراموش نکنیم که کسب‌و‌کار خانگی نباید موجب محدود شدن ارتباطات و قطع رابطه با جامعه شود، چون ما برای پیشرفت همواره به شبکه‌سازی و ارتبط مؤثر با افراد دیگر نیاز داریم.‌ به همه زنان توصیه می‌کنم از پیله خود بیرون بیایند و استعدادها و توانایی‌های خود را درک کنند و به منصه ظهور برسانند.