عکس: نسیم اعتمادی
دبیر شورای عالی فضای مجازی در گفت‌وگویی در واکنش به ارسال نامه مرکز ملی فضای مجازی به متا و فرصت 10روزه برای پاسخگویی به ایران، اعلام کرده که اگر متا به این نامه پاسخ ندهد، در واقع مقدمه‌ای برای مجوز قانونی انسداد اینستاگرام است. همچنین او در مصاحبه با روزنامه «هفت صبح» گفته که فیلتر اینستاگرام به دلیل شرایط امنیتی کشور و به دستور شورای عالی امنیت کشور بوده، ولی ادامه فیلتر آن نیاز به مجوز قانونی دارد.
به گفته او، مجوز قانونی یا باید طبق روال در کارگروه تعیین مصادیق مجرمانه صادر شود یا یک قاضی یا یک مرجع عالی مانند شورای عالی فضای مجازی یا شورای عالی امنیت ملی درخواست آن را بدهد.
به گزارش «کارنگ»، در حالی فیروزآبادی پاسخگو نبودن متا به نامه این مرکز برای معرفی یک نماینده مسئولیت‌پذیر در ایران برای اجرای سیاست‌های کشور در فضای مجازی را به معنی فیلتر همیشگی اینستاگرام می‌داند که انتهای هفته گذشته سخنگوی متا در گفت‌وگو با بی‌بی‌سی اعلام کرد وارد مکالمه با مقام‌های ایران نمی‌شود و به تعیین نماینده در تهران نیز اهمیتی نمی‌دهد.
با این حساب به نظر می‌رسد تلاش‌های حاکمیت از اواسط سال 97 برای فیلتر همیشگی اینستاگرام جواب داده و این شبکه با اظهارات اخیر دبیر شورای عالی فضای مجازی برای همیشه فیلتر می‌ماند.
ادامه فیلتر اینستاگرام نیاز به مجوز قانونی دارد
ابوالحسن فیروزآبادی، دبیر شورای عالی فضای مجازی و رئیس مرکز ملی فضای مجازی در گفت‌وگو با روزنامه هفت صبح به ارائه جزئیاتی در مورد ارسال نامه به متا پرداخته است.
او در مورد محتوای این نامه گفته است: «محتوای نامه‌ای که ارسال شده، دعوت متا به معرفی نماینده خود در ایران بوده است. در این نامه به موارد قابل بحثی که بین ما و متا وجود دارد، اشاره شده و به آنها اعلام کرده‌ایم که ما حتی بر اساس اصولی که خود متا دارد، شاهد تخطی‌های اینستاگرام هستیم.»
فیروزآبادی با اشاره به این تخطی‌ها اعلام کرد: «در هفته اول بعد از حادثه مهسا امینی، هزاران عکس خشونت‌آمیز در اینستاگرام منتشر شد. در همین اینستاگرام تعداد خیلی بالایی از صفحات با محتوای ساخت مواد انفجاری وجود دارد. طبق آنچه شمارش شده و در نامه هم به آن اشاره شده، بیش از سه میلیون و 500 هزار پست با محتواهایی در حوزه‌های خرید، فروش و آموزش استفاده از سلاح و مواد مخدر وجود دارد. همچنین تعداد صفحه‌های غیراخلاقی اینستاگرام فارسی به حدود 11 میلیون صفحه می‌رسد. ما دنبال راهی هستیم که منجر به ادامه فعالیت پایدار سکوهای خارجی از جمله اینستاگرام شود.»
او در پاسخ این سوال که اگر متا در ایران نماینده معرفی نکند چه خواهد شد، توضیح داد: «فعلاً تصمیمی درباره آن نگرفته‌ایم. این نامه را بر اساس مصوبه سال 1396 شورای عالی فضای مجازی فرستادیم که پیام‌رسان‌های خارجی را ملزم به داشتن نماینده در کشور می‌کرد.»
مرکز ملی فضای مجازی در حالی خواستار معرفی نماینده پلتفرم‌های خارجی از جمله اینستاگرام به ایران است که شرایط تحریمی کشور، اجازه همکاری شرکت‌های خارجی از جمله آمریکایی با ایران را نمی‌دهد و از سوی دیگر شرایط و سیاست‌های ایران در فضای مجازی با بسیاری دیگر از کشورها متفاوت است؛ بنابراین از همان ابتدای رسانه‌ای شدن نامه مرکز ملی فضای مجازی به متا، بسیاری پیش‌بینی می‌کردند که متا به این نامه پاسخ نخواهد داد و در نتیجه این شرکت نماینده‌ای هم به ایران معرفی نخواهد کرد.
فیروزآبادی در مورد این پیش‌بینی‌ها گفته است: «این موضوع و بندهایی که به آن اشاره می‌شود که شرایط ما را با کشورهای دیگر متفاوت کرده، قابل بحث است، اما آموزش انفجار و نحوه ساخت بمب در همه جا ممنوع است. بستن صفحاتی با میلیون‌ها کاربر از طرف خود اینستاگرام هم در هیچ کشوری پسندیده نیست. حداقل می‌شود در مورد اینها توافق کرد.»
او ادامه داد: «در جواب به این سوال که حالا چه اتفاقی می‌افتد، بستن اینستاگرام فعلاً به خاطر شرایط امنیتی بوده، ولی ادامه فیلتر آن نیاز به مجوز قانونی دارد. مجوز قانونی یا باید طبق روال در کارگروه تعیین مصادیق مجرمانه صادر شود یا یک قاضی یا یک مرجع عالی مانند شورای عالی فضای مجازی یا شورای عالی امنیت ملی درخواست آن را بدهد. تا الان چنین مجوزی در هیچ جا به تصویب نرسیده است. آن چیزی که منجر به محدودسازی دسترسی به پیام‌رسان‌های متا شده، درخواست شورای عالی امنیت کشور بوده و به شرایط خاص امنیتی کشور برمی‌گردد.»
شروعی برای دائمی شدن فیلتر اینستاگرام
فیروزآبادی در این مصاحبه به روشنی گفته که اگر متا پاسخ نامه ایران را ندهد، این یعنی اینستاگرام به صورت دائم فیلتر خواهد شد: «اگر جواب ندهند، در حقیقت مقدمه‌ای برای مجوز قانونی انسداد اینستاگرام است.»
همچنین او در پاسخ به این سوال که چرا به متا تنها 10 روز برای پاسخگویی به نامه این مرکز فرصت داده شده توضیح داده: «ما موضوع‌مان کمک به مردم است و می‌خواهیم کسی که فعالیت خبری، اقتصادی یا فعالیت‌های دیگر دارد، مطمئن باشد که می‌توان از انجام جرم در این فضا جلوگیری کرد. در همین رسانه‌هایی مانند متا مواردی داشتیم که منجر به خودکشی‌ها و مرگ شده، افشاگری‌های ناپسندی رخ داده که ذکر نمی‌کنم و خیلی از آنها مربوط به سلبریتی‌ها بوده است؛ بنابراین متا دارد به ما لطمه وارد می‌کند.»
دبیر شورای عالی فضای مجازی ادامه داد: «نامه ما به صورت الکترونیکی هجدهم اکتبر ارسال شده، اما ما ارتباطی نداریم و مقام‌های رسمی آن، اکانت و ایمیل رسمی ندارند یا حداقل در اختیار ما نیست که مطمئن باشیم آن زمان به دست‌شان رسیده، اما مطمئنیم که نامه به صورت فیزیکی بیست‌وسوم نوامبر به دست‌شان رسیده و 10 روز فرصت ما همین حالا هم تمام شده؛ با این حال من همین جا اعلام می‌کنم که از الان 10 روز وقت دارند نماینده معرفی کنند.»
او همچنین تأکید کرده که مطمئن است نامه به دست متا رسیده چون رسیدی که آنها از طریق پست دارند، تأیید می‌کند که نامه به متا تحویل داده شده است.
فیلترینگ و خسارت‌های بی‌پایان
محدویت‌های اینترنت و فیلترینگ پلتفرم‌هایی مانند اینستاگرام و واتس‌اپ حالا نزدیک به سه ماه است که مردم و کسب‌وکارها را با مشکل و خسارت بی‌پایان روبه‌رو کرده است.
بررسی‌‌های راه پرداخت نشان می‌دهد در ماه‌های اول فیلترینگ اینستاگرام نزدیک به 700 هزار کسب‌وکار خرد، متوسط، استانی و بومی که از طریق اینستاگرام کسب درآمد می‌کردند، احتمالاً به سمت دست‌فروشی رفته‌اند. از سوی دیگر 50 درصد سهم ترافیک اینستاگرام از کل حجم بازار فروش ترافیک توسط اپراتورهای ثابت و سیار که معادل 30 هزار میلیارد تومان در سال است از دست رفته است. خسارت دست‌کم 50 میلیون تومان فروشگاه‌ها تنها در یک هفته اول فیلتر اینستاگرام و کاهش 97درصدی بازدید از فروشگاه‌های اینستاگرامی و رسیدن فروش آنها به صفر از دیگر خسارت‌های فیلتر اینستاگرام در کشور است.
با این حال مقامات دولتی و حاکمیتی این آمار را بزرگ‌نمایی و عجیب می‌دانند. برای نمونه اواسط آبان‌ماه مرکز ملی فضای مجازی با اعلام اینکه اینستاگرام سهم اندکی در اقتصاد دیجیتال دارد، آماری منتشر کرد که نشان می‌داد بخشی از اقتصاد دیجیتال کشور به خاطر فیلتر بیشتر از سه ماه این شبکه آسیب جدی دیده است. طبق گزارش این مرکز، حجم بازار اینستاگرام در ایران ۷۰ هزار میلیارد تومان در سال است و گفته می‌شود حجم بازار اینستاگرام نسبت به کل اقتصاد دیجیتال کشور ۷.۳ درصد است.
دبیر شورای عالی فضای مجازی در پاسخ به روزنامه هفت صبح که این ضرر‌ها نظر این شورا را نسبت به پایان فیلتر اینستاگرام عوض نمی‌کند، گفته است: «قطعاً این ضرر و زیان اپراتورها در تصمیم‌گیری‌ها موثر است؛ این پیام‌رسان برخلاف قوانین کشور ما فعالیت می‌کند و اگر خسارتی در میان نبود که ما مقابلش احتیاط نمی‌کردیم. احتیاطات ما به این دلیل است که می‌خواهیم همه تبعات قضیه را در نظر بگیریم و کمترین خسارت مادی و معنوی برای مردم داشته باشد.»
او در پاسخ به سوال دیگر این روزنامه که آیا بستن اینستاگرام ارزش از دست دادن این درآمد بزرگ را دارد، توضیح داد: «این را دیگر مسئولان باید تصمیم بگیرند. الان از لحاظ امنیتی به این نتیجه رسیده‌اند که به دلیل زیان‌های امنیتی، همان بهتر که فعلاً بسته باشد؛ چراکه بین چیزی که در واتس‌اپ و اینستاگرام اتفاق می‌افتد، ارتباط مستقیمی با خشونت وجود دارد.»
اولویت‌های مذاکره با متا چیست؟
در بخش دیگر این مصاحبه به این موضوع پرداخته شده که اگر متا وارد مذاکره با ایران شود، اولویت‌های ایران برای مذاکره چیست؟
فیروزآبادی در این مورد توضیح داده: «ما مسائل زیادی داریم که بخواهیم بر سر آن گفت‌وگو کنیم، ولی مهمترین بحث این است که سیاست‌های آنجا در تعارض با جمهوری اسلامی بوده و جهت‌گیری دارد. ما مشکلی با پیام‌رسانی که فقط می‌خواهد به کارش برسد نداریم؛ حتی استقبال می‌کنیم که پلتفرم‌های خارجی در کنار ایرانی‌ها فعالیت کنند ولی اینستاگرام که پست‌های تشییع جنازه را حذف می‌کرد، الان تصاویر خشونت‌های خیابانی را منتشر می‌کند. فقط در دو هفته اول پنج هزار و 600 فیلم خشونت‌آمیز که در آن خون، آتش و سلاح وجود دارد، منتشر شد. این تصاویر نه‌تنها برداشته نمی‌شوند، بلکه به کاربران پیشنهاد داده می‌شوند.»
او در پاسخ به این سوال که آیا این گزینه روی میز وجود دارد که متا نمایندگی نداشته باشد، اما مثلاً محتواهایی را که مردم براساس اعتقادهای خود می‌گذارند حذف نکند، گفته است: «ما در فاز اول می‌خواهیم که آنها استاندارد دوگانه نداشته باشند و دوم اینکه الگوریتم‌هایشان را علیه ما دستکاری نکنند. مؤسسات بخش خصوصی که کار داده‌کاوی را انجام می‌دهند، اطلاع داده‌اند که 83 درصد از هشتگ‌ها در توییتر مربوط به کسانی است که در ماه بیش از دو هزار توییت دارند و این رفتاری است که ربات‌ها انجام می‌دهند.»
رفتن به سمت پلتفرم‌های بومی از زمان فیلترینگ و محدودیت اینترنت، فرمول اصلی حاکمیت برای کاربران و کسب‌وکارها بوده؛ فرمولی که به باور بسیاری از فعالان و کارشناسان صنعت آی‌سی‌تی، پاسخگوی نیاز مردم و شرکت‌ها نیست. همچنین از جمله دلایلی که مردم تمایل چندانی به سمت استفاده از پلتفرم‌های بومی ندارند، نبود اعتماد و نگرانی از نحوه احراز هویت آنهاست.
فیروزآبادی در این مورد توضیح داده: «گاهی این حق ناشناس ماندن برای جامعه است و گاهی برای حکومت. اولی را می‌شود به رسمیت شناخت، اما ناشناس ماندن برای حکومت معنی ندارد؛ یعنی برای حکومت فرد باید مشخص باشد. پلتفرم‌های خارجی در همه کشورها این سرویس را به دولت‌ها می‌دهند، اما از همکاری با ایران خودداری می‌کنند.»
او در پاسخ به این سوال که مردم در کدام کشورها به صورت اجباری احراز هویت می‌شوند، کشورهایی مانند آمریکا، هند، چین و اروپا را مثال زده و اعلام کرده است: «همین اینستاگرام با ترکیه و هند همکاری کامل دارد. واتس‌اپ امکانی را در اختیار هند قرار داده که خود دولت می‌تواند مطلبی را در کانال و گروه پاک کند.»
او در مورد اینکه این قابلیت‌هایی که به آن اشاره داشته از جمله درخواست‌های مرکز ملی مجازی است، توضیح داده: «هرچه در قوانین ما هست، باید رعایت شود. آیا در پلتفرمی که اقتصاد ما شکل می‌گیرد، اقتصاد بدون هویت و با گمنامی معنا دارد؟ قطعاً چنین اقتصادی معنا ندارد. در کنار ضرر و زیان اپراتورها، ضرر و زیان استارتاپ‌ها هم مسئله مهمی است. بسته‌ای برایشان تهیه شده، اما دولت ممکن است برای پرداخت حقوق و دستمزدها هم به کسری بودجه بخورد.»
لینک کوتاه: https://karangweekly.ir/4q6a
