کارنگ رسانه اقتصاد نوآوری است. در کارنگ ما تلاش داریم کسبوکارهای نوآور ایرانی، استارتاپها، شرکتهای دانشبنیان و دیگر کسبوکارها کوچک و بزرگی که در بخشهای مختلف اقتصاد نوآوری در حال ارائه محصول و خدمت هستند را مورد بررسی قرار دهیم و از آینده صنعت، تولید، خدمات و دیگر بخشهای اقتصاد بگوییم. کارنگ رسانهای متعلق به بخش خصوصی ایران است.
اوج حباب داتکام بهعنوان کسی که در فروپاشی سال ۲۰۰۸ زندگی کرده، معتقد است اخراجهایی که در صنایع فناور در حال وقوع است، نشانهای از نابودی این شرکتها و افولشان نیست. او در مطلب پیش رو به دلایل این استدلال خود اشاره میکند.
شور و نشاط کووید
برخی از صنایع مانند صنعت سفر و سرگرمی زمانی که به دلیل همهگیری، همه در خانه گیر کرده بودند، ویران شدند. فناوری دقیقاً برعکس بود. چسبیدن افراد به کامپیوترهایشان در خانه مثل یک معدن طلا بود. شرکتها تقاضا و فرصت بیسابقهای را مشاهده کردند. برخی آن را یک تغییر اساسی میدانستند.
بزرگترین آنها آمازون بود که تغییر بزرگی را در تجارت الکترونیک نهتنها بهعنوان یک اتفاق، بلکه بهعنوان تغییری در عادات خرید دید. آنها بدون وقفه نیرو استخدام کردند و تعدادشان از ۸۰۰ هزار کارمند در سال ۲۰۱۹ به بیش از ۶/۱ میلیون کاربر در سال ۲۰۲۱ رسید، یعنی نیروی کار دوبرابر شد. افسوس که وقتی همهچیز دوباره برپا شد، ما نیز به فروشگاههای فیزیکی بازگشتیم. آمازون بیش از حد استخدام کرده بود و باید عقبنشینی میکرد. همین امر در مورد سایر شرکتهای فناوری نیز صادق بود. مایکروسافت، گوگل، متا، حتی پلوتون همه همهگیری را بهعنوان یک تغییر اساسی میدیدند. کرونا اگرچه بسیاری از چیزها را تغییر داد، اما بازگشت مجدد به نقطه اولیه نشان داد که تغییرات کمتر چشمگیر هستند. آنها نیز متوجه شدند که بیش از حد استخدام کردهاند. آلن گرینسپن، رئیس سابق فدرالرزرو، حباب اینترنت را شور و نشاط غیرمنطقی نامید. کووید نیز کمی شبیه آن بود.
حذف اضافات
زنگ بیداری که با بازگشت به نقطه اولیه پس از کووید به وجود آمد، باعث شد بسیاری از شرکتهای فناوری کسبوکار خود را از نظر مازاد (هر چیزی) بررسی کنند. فناوری به خاطر پناهدادن به افراد و پروژههایی فراتر از فایده آنها مشهور است. به اعتبار آنها، بسیاری از این شرکتها به کسانی که به آنها در ایجاد برخی محصولات شگفتانگیز کمک کردهاند، وفاداری نشان دادهاند. آنها تصمیم گرفتهاند بسیار بیشتر از زمانی که شرکتهای سنتیتر صبر میکردند، به پروژههای آزمایشی پایبند بمانند. اما هنگامی که بازگشت از کووید اتفاق افتاد، آنها از این فرصت استفاده کردند تا برخی از این موارد را به طور انتقادیتر بررسی کنند. برخی از اخراجهایی که دیدهایم، شامل افرادی میشد که مدتزمانی طولانی از مهمترین مشارکتهایشان گذشته بود؛ حتی پروژههایی که سالها از دوره اوج خود گذر کرده بودند.
اوضاع آنقدرها هم بد نیست
برخی از اخراجهایی که در فناوری دیدهایم، مواردی هستند که شرکتها احتمالاً برای سالها آرزوی انجام آن را داشتند اما نمیخواستند توسط والاستریت بهعنوان شرکتهایی در معرض خطر دیده شوند. آنها نمیخواستند تنها کسی باشند که افراد را اخراج میکند، در حالی که شرکتهای دیگر هنوز درگیر استخدام هستند یا حداقل تعداد نیروی انسانیشان ثابت میماند. به همین دلیل هم بسیاری از شرکتهایی که دست به اخراج زدند، در اعداد و ارقامشان نشانهای از ناامنی مالی دیده نمیشود.
البته برخی شرکتها هم رفتار متفاوتی انجام دادند و از اخراج کارکنان در مقیاس گسترده خودداری کردند و همان عملکرد مالی را نیز داشتهاند. اما حتی اپل که بسیار محتاط و باثبات است، از این موقعیت برای تنظیم مجدد سازمان خردهفروشی خود و اخراج تعداد کمی از کارمندان استفاده کرده است.
آینده روشن است
ما در فصل اخراج هستیم و معلوم نیست آخرین یا بدترین چنین فصولی را دیدهایم یا خیر. من انتظار دارم که در تابستان و پاییز شاهد موارد بیشتری باشیم. با این اوصاف، هیچ دلیلی وجود ندارد که اخراجها را بهعنوان منادی عذاب و تاریکی برای دنیای فناوری به حساب بیاوریم. تقریباً شعاعهای امید بسیاری وجود دارد که نمیتوان همه آنها را برشمرد. انقلابی وجود دارد که هوش مصنوعی آن را به ارمغان خواهد آورد. مایکروسافت شرط میبندد که تمام جنبههای کار دانشمحور تحت تأثیر قرار میگیرد و حتی ممکن است این پیشبینی هم محافظهکارانه باشد. یادگیری ماشین و ابزارهایی مانند چت جیپیتی تأثیر عمیقی در سطح فناوری و فراتر از آن خواهند داشت. دنیای مجازی نیز تأثیرگذار است. شاید متا بیش از حد تمرکز خود را روی متاورس گذاشته باشد، اما دلایل بسیاری برای خوشبین بودن به واقعیت افزوده وجود دارد. کارکردهایش در سناریوهای ترکیبی صنعتی و دنیای واقعی بیپایان هستند. حتی شایعه شده است که اپل در اینجا تلاش جدی انجام میدهد. هیچیک از اینها حتی به تغییرات چشمگیر پیش رو در رسانههای اجتماعی نیز اشاره نمیکند. درام و تغییرات اطراف تیکتاک، توییتر، فیسبوک و دیگر شبکههای اجتماعی فضای زیادی برای رشد فراهم خواهد کرد. حجم عظیمی از تحولات دیجیتالی وجود دارد که در انتظار ماست.