در نشست تأمین مالی زنجیره تأمین مطرح شد / اکوسیستم SCF باید به بلوغ برسد
نشست ویژه تأمین مالی زنجیره تأمین (SCF)، با حضور کارشناسان این حوزه در اتاق بازرگانی تهران برگزار شد. در نشست اخیر فرصت‌ها و مزایای استفاده از روش‌های SCF در تأمین مالی بنگاه‌های اقتصادی و تولیدی مورد بررسی قرار گرفت.
تامین مالی زنجیره تامین (SCF) یا فاکتورینگ معکوس، ترتیبی است بین خریدار، تأمین‌کننده و تأمین‌کننده مالی یا عاملی که به وسیله آن، پرداخت مطالبات توسط تأمین‌کننده از قبل دریافت می‌شود و در نتیجه هم خریدار و هم تأمین‌کننده سود می‌برند.
اتاق بازرگانی تهران با حضور کارشناسان این حوزه شامل محمدهادی موقعی، رئیس کمیسیون تأمین مالی کارآفرینی سازمان ملی کارآفرینی ایران؛ امینه محمودزاده، اقتصاددان و عضو هیئت‌مدیره دانشگاه شریف و حمید آذرمند، مدیر اداره تأمین مالی زنجیره تولید بانک مرکزی و با حضور تعدادی از مدیران‌عامل دیگر بانک‌ها نشستی با هدف بررسی روش‌های SCF در تأمین مالی بنگاه‌های اقتصادی و تولیدی مورد بررسی قرار گرفت.
توسعه زیرساخت‌های SCF نیازمندتوسعه پلتفرم‌های این حوزه است
حمید آذرمند در سه بخش صحبت‌های خود را دسته‌بندی کرد. بحث‌ها شامل مروری بر روش‌ها و محصولات SCF. فرصت‌ها و مزایایی که از توسعه تأمین مالی زنجیره‌ای حاصل می‌شود، فرایندهای عملیاتی SCF از دید بانک‌ها و پلتفرم‌های SCF، و SCF از دید هلدینگ‌ها و شرکت‌های اقتصادی و صنعتی و سیاست‌گذار می‌شدند.
او در ابتدا روش‌ها و محصولات SCF بر اساس استانداردها و تعاریفی که وجود دارد را این‌گونه تعریف کرد:« تأمین مالی زنجیره‌ای به‌کارگیری روش‌ها و عملیات تأمین مالی و کاهش ریسکی است که در جهت بهینه‌سازی و مدیریت سرمایه در گردش شرکت‌ها و بنگاه‌ها و مدیریت نقدینگی که در جریان مالی شرکت‌ها وجود دارد این تعریف ساده‌ای از است.»
تفاوت تأمین مالی زنجیره‌ای با روش‌های سنتی این است که متعاقب یک رویداد واقعی اتفاق میفتد یعنی اگر در روش‌های سنتی ابتدا یک سیستم اعتباری یک عملیات مالی رخ می‌دهد و بعد از آن فرایندی در بخش تولید و تجارت اتفاق میفتد، در روش‌های تأمین مالی زنجیره‌ای در تقدم و تأخر این اتفاق تاوت وجود دارد. به این معنی که در ابتدا اتفاقی مانند صدور سیاهه و یا فرایندهای پیش از بارگیری و بعد از بارگیری و غیره اتفاق میفتد و متعاقب آن نظام اعتباری و یا ارائه دهنده خدمات تامین مالی زنجیره‌ای خدمات خود را ارائه می‌کند. این برعکس بودن تقدم و تاخر در فرایندها شاید بزرگ‌ترین مزیت روش تأمین مالی زنجیره‌ای باشد.
آذرمند در بخش دیگر از سخنان خود درباره زیرساخت‌های SCF بیان کرد: «برای تکمیل زیرساخت‌های SCF باید به توسعه پلتفرم‌های SCF بانکی، غیربانکی و شرکتی بپردازیم. همچنین سامانه مطالبات قراردادی، پشتیبانی سامانه سمات و سپام از ابزارهای SCF و سامانه مودیان از دیگر زیرساخت‌های SCF در ایران هستند. برای توسعه و تکمیل زیرساخت SCF باید به ایجاد واحدهای تخصصی SCF در بانک‌ها پرداخته شود. حمایت قانونی و عملیاتی از روش‌های SCF از دیگر موارد ضروری برای تکمیل این روش تأمین مالی است.
آذرمند در خلال جلسه ابزارهای SCF در ایران را کامل خواند و بیان کرد که این روش در ایران قابل استفاده است. اما در ادامه و در پاسخ به سؤال حاضران مبنی بر اینکه آیا کسب‌وکارها به‌عنوان آخرین حلقه زنجیره SCF اکنون امکان استفاده از مزایای SCF را دارند یا نه بیان کرد که استفاده از ابزارها امکان‌پذیر است، اما اکوسیستم SCF باید در ایران به بلوغ برسد.
SCF در ایران بیشتر از سایر کشورها مورد نیاز است
امینه محمودزاده در تکمیل صحبت‌های آذرمند گفت: «زنجیره تأمین مالی تولید در ایران نسبت به سایر کشورها به دلیل طولانی بودن دوره تبدیل درگاه نفت در ایران اهمیت بیشتری دارد. به عبارت دیگر چرخه تبدیل وجه نقد در ایران تا ده برابر در برخی از صنایع طولانی‌تر است. بحث بالا بودن تورم نیز در این موضوع تاثیر دارد. مورد دیگری که این مفهوم را دارای اهمیت بیشتری می‌کند، سرکوب مالی و محدودیت در رشد ترازنامه است. شرایط کلی سیاست‌گذاری در شبکه بانکی در نهایت منجر به آن خواهد شد که بنگاه‌های اقتصادی کوچک و بزرگ مهجور خواهند ماند، درحالی که بخش بزرگی از اشتغال و نوآوری کشور در بنگاه‌های کوچک و متوسط قرار دارد. در سال‌های اخیر شاهد آن هستیم که حتی کسب‌وکارهایی که در بورس هم هستند، کم‌کم میزان تأمین مالی آن‌ها نیز از نظام مالی در حال کاهش است. برای مثال اگر تا پایان دهه هشتاد اگر سی درصد تأمین مالی بنگاه‌ها از طریق بانک بود، اکنون به دوازده یا سیزده درصد رسیده است.»
او در ادامه افزود:«نکته قابل ذکر دیگر این است که مجموع ضعف نهادهایی که در خصوص اعتبارسنجی فعالیت می‌کنند، آن‌ها نیز خود بانک‌ها را درباره تأمین مالی بنگاه‌های کوچک نگران می‌کنند.»
او در ادامه تأکید کرد که برای رسیدن به ثبات، می‌توانیم از روش تأمین مالی زنجیره‌ای استفاده کنیم. او در توضیح این موضوع گفت: «به دلیل هم‌زمان بودن سه جریان کالا، جریان مالی و اطلاعات به صورت جدی بهبود پیدا خواهد کرد؛ زیرا با هم‌زمانی این سه جریان می‌توانیم تأمین مالی بنگاه را انجام دهیم، بدون این که نیازمند پول، که از طرفی تورم را هم افزایش می‌دهد، داشته باشیم. به عبارتی با SCF می‌توان بدون پول بانکی، تأمین مالی کرد. از سویی دیگر هم ارتباط مستمر بین اعضای زنجیره باعث می‌شود نقص در اعتبارسنجی نیز کاهش پیدا کند.»
او به عنوان نکته آخر بیان کرد: «لزوماً بانک‌ها نیستند که می‌توانند در تأمین مالی زنجیره تولید کمک کنند نهادهای سوم که خیلی از آن‌ها می‌توانند از جنس فین‌تک‌ها باشند نیز کمک‌کننده خواهند بود. به طور کلی نهادهای تأمین مالی در این روش می‌توانند نهادهایی به‌غیر از بانک‌ها باشند. فین‌تک‌ها با توجه به اینکه به ابزارهایی مانند هوش مصنوعی مجهز هستند می‌توانند در شناخت زنجیره‌های تأمین مالی و اعتبارسنجی بسیار کمک‌کننده باشند.»
او در بخش دیگری از صحبت‌هایش افزود: «در ایران افزایش نقدینگی موجب افزایش تورم شده و نگرانی‌های بسیاری ایجاد کرده است. سرکوب مالی موجب محدودیت رشد ترازنامه شده است. پیامد آن مشکلات تأمین مالی برای بنگاه‌های کوچک و متوسط است. حتی بنگاه‌های مالی بزرگ نیز کمتر از گذشته از تسهیلات بانکی برای تامین نقدینگی خود استفاده می‌کنند. تأمین مالی زنجیره تولید تغییر پارادایم تأمین مالی است که می‌تواند منجر به کاهش نقدینگی در کشور شود.
او در ادامه گفت: «زمانی که تأمین مالی بنگاه اقتصادی بدون نیاز به پول چاپ شده توسط بانک‌ها صورت می‌گیرد، افزایش تورم را نیز به همراه ندارد. در SCF می‌توانیم از فناوری بلاکچین نیز استفاده کنیم. توکنی معرفی کنیم که بین اجزای زنجیره جابه‌جا شود و از جنس پول نباشد»
ابزارهای مدرن تأمین مالی در ایران ناشناخته است
محمدهادی موقعی، رئیس گروه تأمین مالی کارآفرینی سازمان ملی کارآفرینی درباره نقش پلتفرم‌ها در SCF به گفت:« پلتفرم‌ها در حوزه اعتبارات خرد و کمک به شرکت‌های لیزینگ نقش مؤثری دارند. پلتفرم‌های حوزه SCF هنوز به آن وسعت مورد نیاز نرسیده‌اند.»
موقعی افزود: «SCF و تأمین مالی زنجیره تأمین، ابزاری در حال رشد است، در حال شکل‌گیری است اما در بخش‌ها و صنایع بزرگ اجرایی شده است و هنوز بنگاه‌های اقتصادی کوچک و متوسط موفق نشده‌اند از آن استفاده کنند. تأمین مالی جمعی، کرادفاینینگ، تامین مالی زنجیره تأمین و لیزینگ و عاملیت منابع مالی را در حوزه‌های تأمین مالی کارآفرینی شناسایی کنیم. باید روان‌سازی شود.»
او دررابطه‌با روش تأمین مالی زنجیره‌ای SCF گفت: «گروه تأمین مالی اولین گروه تأمین مالی و سرمایه است که در سازمان ملی کارآفرینی ایران تشکیل شده است. در اتاق بازرگانی ایران نیز گروه تأمین مالی ایجاد شده است. روش تأمین مالی زنجیره‌ای SCF با روش‌های سنتی تأمین منابع مالی و لیزینگ بسیار متفاوت است اما در ایران هنوز ناشناخته است.»
رئیس گروه تأمین مالی کارآفرینی افزود: «در نظام بانکداری فعلی و نظام تأمین مالی متداول، تمرکز بر تسهیلات گیرنده است. نوآوری SCF در این است که به جای فرد، زنجیره مقروض می‌شود و به جای تأمین مالی برای فرد، برای زنجیره تولید و خدمات تأمین مالی صورت می‌گیرد.»
موقعی تأکید کرد: «ابزارهای مدرن تأمین مالی در ایران ناشناخته است اما در ترکیه از SCF به شدت استفاده می‌شود. صنعت فاکتورینگ در این کشور دارای مقررات و نظام واضحی است. مأموریت ما ترویج ابزارها است و صنایع مختلف کشور مانند فولاد، دارو، صنایع غذایی، خودرو و دیگر صنایع به روش تأمین مالی زنجیره‌ای نیاز دارند.»
امین‌زاده معاون اعتباری و عضو هیئت‌مدیره بانک تجارت در ادامه افزود: «استفاده از SCF اکنون دیگر تبدیل به یک الزام شده است یکی از دلایل آن هم بیشتر بودن حجم نقدینگی نسبت به نیاز کشور است این موضوع تورم را ایجاد کرده و حاکمیت برای کنترل این موضوع ناچار به کاهش حجم نقدینگی است. در زیست‌بومی که ما اکنون در آن قرار داریم به حجم بالای نقدینگی عادت کرده‌ایم و قرار است حجم قابل توجهی از آن کاهش پیدا کند باتوجه‌به این که این اتفاق هم در حال شکل‌گیری است.»
فردوس باقری مدیرعامل شرکت سکو در ادامه توضیح داد: «نقش پلتفرم‌ها نسبت به هفت سال گذشته پررنگ‌تر شده است. اگرچه فضای کاری ما بانک محور است اما چالش‌های بسیاری با بانک‌ها داریم پلتفرم‌ها به ظاهر حضور دارند اما هیچ اختیاری ندارند. اگر وارد بازار پولی شوند مداخله کرده‌اند و اگر وارد نشوند هیچ نقشی ندارند. طی ۷ سال گذشته بارها جلسات متعددی با نهادهای مالی برگزارشده است اما زمانی که مدیران تغییر می‌کنند، رفتارها نیز عوض می‌شود.
لینک کوتاه: https://karangweekly.ir/rirj
