جوهر اصلی بوم‌گردی، توجه به زندگی بومی است / مبنای ارزیابی بوم‌گردی، کیفی باشد نه کمّی

اکبر رضوانیان / در جامعه بوم‌گردی کشور برای تأسیس خانه‌های بوم‌گردی تأکید ما بر احیای خانه‌های قدیمی است که این امکان را دارند جوهر اصلی بوم‌گردی‌ها را که همان توجه به زندگی بومی مناطق مختلف ایران است، بهتر در خود داشته باشند. هرچند امکان دارد در برخی مناطق دسترسی به خانه‌های قدیمی وجود نداشته باشد که در این شرایط ساختن بنا برای اقامتگاه بوم‌گردی گریزناپذیر است، اما باید در این خانه‌های ایجادی نیز از المان‌های معماری محلی و بومی آن منطقه استفاده کرد.

این موضوع در ضوابط اقامتگاه‌های بومی نیز مورد تأکید قرار گرفته، اما متأسفانه در برخی اقامتگاه‌ها شاهد هستیم با اینکه بر سردر آنها از نام بوم‌گردی استفاده شده، اما هیچ شاخصه‌ای از معماری، غذا و چیدمان محلی آن منطقه وجود ندارد. این مسائل به نظارت و حساسیت ادارات میراث فرهنگی و گردشگری در استان‌های مختلف مرتبط است.

شرکت‌های ارزیاب در این زمینه که نقش درجه‌بندی اقامتگاه‌ها را بر عهده دارند، می‌توانند با محور قرار دادن کیفیت و هویت‌های بومی به جای شاخص‌های کمی نقش مهمی داشته باشند. جامعه اقامتگاه‌های بومی در استان‌ها در حال انجام تفاهم‌نامه‌ای با این شرکت‌ها هستند تا بر اساس آن بتوان با یک نگاه تخصصی کیفیت را در این حوزه بیشتر مورد توجه قرار داد.

ذات و هویت اساسی بوم‌گردی‌ها بر محوریت خانه و معماری ایرانی، فرهنگ مهمان‌نوازی، غذای محلی، صنایع دستی و… بوده و در حال حاضر تلاش ما بر این است که این هویت حفظ شود. شاید فردی در یک خانه کوچک که تنها دو اتاق دارد بتواند این مؤلفه‌ها را با کیفیت بسیار خوبی ارائه دهد؛ پس نباید مسائل کمی، مانند تعداد اتاق یا متراژ خانه را به‌عنوان اولویت در این صنعت قرار داد. بوم‌گردی با هتل‌داری متفاوت است و البته مردم هم باید این موضوع را مد نظر قرار دهند که خواسته‌هایی که یک مهمان از یک بوم‌گردی بر اساس زمینه فعالیت آن دارد، با آنچه از یک هتل انتظار می‌رود، فرق می‌کند.

گردشگری حوزه‌ای فرهنگی است که هر اتفاقی در جامعه می‌تواند روی آن تأثیرگذار باشد. در سال‌های گذشته شاهد اثرات کرونا بر این حوزه بودیم و در ادامه هم شرایط اقتصادی جامعه باعث کاهش سفرها و همچنین مراجعه مهمانان به اقامتگاه‌ها شده است. در آمارهایی که در زمینه سفر ارائه می‌شود، تنها کمیت را در نظر می‌گیرند و به این موضوع پرداخته نمی‌شود که کیفیت این سفرها به چه صورت بوده است؟ موضوعی که امیدواریم در آینده بیشتر مورد توجه قرار گیرد و شاهد تغییر نگاه‌های کمی‌محور به سمت اهمیت دادن به کیفیت باشیم.

به هر حال صنعت گردشگری در ایران با توجه به قابلیت‌های که وجود دارد می‌تواند جایگاه ویژه‌ای داشته باشد. نگاهی به کشورهای همسایه و نقش روزافزون حوزه گردشگری در اقتصاد آنها می‌تواند نشان‌دهنده اهمیت این حوزه باشد.