نمایشگاهی فارغ از زمان و مکان

امروز دیگر تأثیر شیوع بیماری کرونا بر اتفاقات مختلف هنری و فرهنگی بر کسی پوشیده نیست. تعطیلی سالن‌های کنسرت و سینما، تماشاخانه‌ها و گالری‌ها و… از این جمله‌اند. از این‌ها گذشته یکی از مهم‌ترین بخش‌هایی که تحت‌تأثیر پاندمی با تعطیلی مواجه شد، نمایشگاه‌ها و فستیوال‌ها هستند که نمایشگاه‌های کتاب نیز از این قاعده مستثنی نیستند.

نمایشگاه کتاب لندن؛ باز هم مجازی
نمایشگاه کتاب لندن، علیرغم بازگشایی کتابفروشی‌های انگلیس، برای دومین سال متوالی به صورت مجازی برگزار می‌شود.
هرچند بریتانیا به‌تدریج از قرنطینه و تعطیلی‌های سراسری خارج می‌شود و بسیاری از کسب‌وکارها آرام‌آرام حیات خود را از سر می‌گیرند، اما دست‌اندرکاران نمایشگاه لندن همچنان قائل به برگزاری مجازی این نمایشگاه هستند و قرار است دومین نمایشگاه کتاب مهم جهان، از ۲۹ ژوئن (۸ تیر ۱۴۰۰) در یک رویداد سه روزه به صورت مجازی برگزار شود.

سامانه دیجیتالی؛ امسال بهتر از پارسال
به گفته متولیان نمایشگاه کتاب لندن، امسال تیم برگزارکننده در تدارک نسخه کامل دیجیتالی بهتر از سال گذشته‌اند که قرار است این نسخه از اواخر ماه ژوئن آغاز به کار کند. زیرا دریافت بازخوردها بعد از اتمام نمایشگاه سال قبل نشان می‌دهد میزان رضایت مخاطبان به حدی نبوده که آن‌ها از همان سامانه دیجیتالی استفاده کنند.

درگاه نمایشگاه کتاب چگونه باید باشد؟
در حقیقت نمایشگاه مجازی امکانی است مثل یک کتابفروشی اینترنتی که طی آن مخاطب می‌تواند به صورت آنلاین کتاب‌هایش را انتخاب و مبلغ موردنظر را پرداخت کند.مهم‌ترین نکته‌ای که برای یک درگاه خرید کتاب اینترنتی باید لحاظ شود، سرعت و سهولت در دسترسی است.

در کشور ما نیز سال گذشته نمایشگاه کتاب به صورت مجازی برگزار شد، اما عملا دو روز اول نمایشگاه تعطیل بود، چراکه سیل مخاطبانی که می‌خواستند از نمایشگاه مجازی خرید کنند، باعث شد عملکرد سایت مختل شود.اما نکته مهم در نمایشگاه مجازی، نداشتن محدودیت‌های معمول نمایشگاه‌های فیزیکی است که به افراد این اجازه را می‌دهد که از هر کجای کشور و در هر ساعتی از شبانه‌روز به گشت‌و‌گذار و خرید کتاب اقدام کنند.

همین ارزش‌افزوده‌ای است که سبب می‌شود نمایشگاه‌های مجازی فارغ از شرایط ویژه‌ای که در آن قرار داریم، اهمیت خاصی داشته باشند. اما از آنجا که بسیاری از کتابفروشی‌ها و انتشاراتی‌ها، در ایران و جهان، سیستم فروش اینترنتی خود را فعال کرده‌اند، باید به فکر راهکارهایی بود که برای مخاطب حاضر در نمایشگاه مجازی، امتیازهای بیشتری قائل شود و جذابیت نمایشگاهی محفوظ بماند.

از کشور خودمان چه خبر؟
به جز آمازون که در کار فروش کتاب مانند سایر حوزه‌ها ید طولایی دارد، بسیاری از کتابفروشی‌های مطرح مانند «شکسپیر و شرکا» در پاریس، سیستم فروش اینترنتی خود را فعال کرده‌اند. گاه حتی برخی از این پلتفرم‌ها متعلق به انتشاراتی یا کتابفروشی خاصی نیز نیستند.

در ایران نیز مدل‌های مختلف این دست پلتفرم‌ها فعال هستند که 30 بوک، شهر کتاب آنلاین، ایران کتاب، بنوبوک، بهان‌بوک، کتاب‌وب و… از آن جمله‌اند. این پلتفرم‌ها در ایام نمایشگاه مجازی کتاب در کشور نیز فعال بودند و شرایطی مشابه نمایشگاه داشتند. اما نمایشگاه تمهیدی که برای رقابت با این کتابفروشی‌ها اندیشیده بود، ارسال رایگان کتاب‌ها و تخفیف 20 درصدی بود.

مجازی‌ها ادامه‌دار می‌شوند؟
علیرغم کاستی‌هایی که نمایشگاه‌های مجازی به دلیل نوپا بودنشان دارند، بسیاری از کاربران، چه در ایران و چه در جهان، از آن رضایت نسبی داشته‌اند. عده‌ای معتقدند که می‌شود حتی پس از عبور از شرایط پاندمی، هر سال همزمان با نمایشگاه حضوری و فیزیکی کتاب، نمایشگاه مجازی را نیز برپا کرد. هر چند در مقابل بعضی این کار را در کنار افزایش فروشگاه‌های اینترنتی کتاب، امضای حکم مرگ کتابفروشی‌های کوچک محلی می‌دانند.