جامعه‌شناسان و مورخان تاریخچه جنب‌وجوش بدنی Physical Activity (PA) را در جایگاه کاری که آگاهانه دنبال شده، به‌خوبی مستند کرده‌اند.
اگرچه انسان‌های پیش از تاریخ در زندگی روزانه برای زنده‌ماندن به جنب‌وجوش بدنی دشواری نیاز داشتند، اما شواهد نشان می‌دهد که از حرکات بدنی برای ارتباط اجتماعی استفاده می‌شده که نخستین پیشینه کاربرد ورزش برای هدفی فراتر از وظایف ضروری زندگی روزانه است. این دوره از PA به ابزارهایی که تنها برای تمرین بدنی استفاده می‌شود، یعنی آنچه امروزه تجهیزات ورزشی می‌نامیم، مربوط نیست، اما نشان‌دهنده آغاز مسیری است که انسان ارزش جنب‌وجوش آگاهانه را دریافت.
ورزش در دنیای باستان
ابزارهای ورزشی برای نخستین‌بار حدود شش هزار سال پیش از میلاد در متون تاریخی پدیدار شد؛ آنگاه که نوشته‌های چینی باستان، بلند کردن سنگ، تیراندازی با کمان و پرتاب وزنه را برای سلامت شخصی و آمادگی رزمی نشان داد. رزمی‌کاران چینی برای نمایش قدرت بدنی خود دیگ سه‌پایه‌ای نامنظم به نام دینگ (ding) را بلند می‌کردند.
همچنین در این دوره نقاشی‌های دیواری مصر باستان نشان‌دهنده فعالیتی مشابه بسیاری از آسانسورهای المپیک امروزی است. به‌عنوان مثال «تاب‌دادن گونی» شامل بلند کردن کیسه‌های بزرگ شن از روی زمین به یک موقعیت بالای سر و نگه‌داشتن آن در جای خود بود. هندی‌های باستان نیز ارزش قدرت بدنی را درک می‌کردند و با تکان‌دادن چوب‌های سنگین عضلات خود را برای نبرد تمرین می‌دادند.
یونانیان و بازی‌های المپیک
شاید بتوان یونانیان باستان را نخستین کسانی دانست که تمرینات بدنی جدی را گسترش دادند. بخشی از این دیدگاه به ایالت شهر اسپارت (Sparta) برمی‌گردد که در حدود 900 سال پیش از میلاد ایجاد شد. رهبران اسپارتی نیاز به وجود ارتشی از جنگجویان برای دفاع از تمدن خود یا پیشی‌گرفتن بر دیگران را احساس می‌کردند که از راه پایبندی به دو چیز به دست می‌آید؛ جنب‌وجوش بدنی و اطاعت.
در مقابل آنها اهالی آتن برنامه‌های پیچیده PA را جهت آماده‌سازی رقبا برای بازی‌های المپیک توسعه دادند. نخستین بازی‌های المپیک که به افتخار زئوس برگزار می‌شد، شامل دوندگی، پرتاب نیزه و بازی‌های دیگر بود و آتنی‌ها با استفاده از تمرینات بدنی که پزشکان سفارش کرده بودند، شرکت‌کنندگان را آماده می‌کردند.
یکی از گونه‌های آماده‌سازی بر پایه استفاده از هالتر بود. سنگ‌های 5 تا 12پوندی که یک دسته داشت و نخستین نمایش واقعی از چیزی بود که ما امروز به نام دمبل یا کتل‌بل (kettlebell) می‌شناسیم. در این دوره یونانیان باستان نیز چیزی را ساختند که به نظر می‌رسد قدیمی‌ترین نسخه ورزشگاه است و نام آن را از واژه Gymno (برهنه) گرفتند. تمرین برهنه در آن زمان یک هنجار بود و امروزه گرچه چندان به شکل باستانی اجرا نمی‌شود، اما همچنان همان نام را دارد.
بازگشت ورزش پس از قرون وسطی
ورزش هدفمند از قرن پنجم تا پانزدهم و با پیدایش یا نابودی پادشاهی‌ها و امپراتوری‌ها در دوران تاریکی از بین رفت؛ تا اوایل دهه 1400 که یک انسان‌گرای ایتالیایی به نام «ویتورینو دو فلتر» (Vittorino de Feltre) مدرسه‌ای را برپا کرد که بر تربیت‌بدنی پافشاری داشت. در این دوره ورزشکاران از نردبان‌هایی استفاده می‌کردند که از سوی پزشکی ایتالیایی به نام «مرکوریالیس» (Mercurialis) در نخستین کتاب درسی ژیمناستیک معرفی شده بود.
از آن زمان تا قرن هجدهم پیشرفت‌های اندکی در ابزارهای ورزشی رخ داد تا زمانی که «یوهان برنارد بیسدو» در آلمان «فیلانتروپینیوم» (Philanthropinium) را ایجاد کرد که مدرسه‌ای با تمرکز بر امور بدنی مانند دویدن، شمشیربازی و کوهنوردی بود. این گونه ابتدایی از ژیمناستیک تا اواخر دهه 1700 که نخستین دستگاه‌های مکانیکی ورزشی مانند «ژیمناستیکون» (Gymnasticon) معرفی شدند، ادامه داشت.
ژیمناستیکون که در سال 1796 توسط «فرانسیس لوندز» معرفی شد، شبیه به دوچرخه ثابت بود، با این تفاوت که دو چرخ گردنده یکی برای بالاتنه و دیگری برای پایین‌تنه داشت. نخستین تردمیل در سال 1818 به وسیله «سر ویلیام کوبیت» ساخته شد که وی آن را «تردویل» (treadwheel) نامید که نه برای لذت‌بردن از جنب‌وجوش بدنی، بلکه برای مجازات بیشتر محکومان در سراسر بریتانیا طراحی شده بود (استفاده از تردویل در پایان قرن نوزدهم غیرقانونی اعلام شد).
قرن بیستم و توسعه بازار ابزار ورزشی
هالتر، دمبل و سایر تجهیزات ژیمناستیک تا اواسط دهه 1900 در خدمت مراکز تناسب اندام اروپا و ایالات متحده بود. تردمیل موتوری را «رابرت بروس» و «وین کوینتون» ساختند. سپس دکتر «کین دیمیک» نخستین دوچرخه ثابت به نام LifeCycle را اختراع کرد که قیمت آن برای دهه 1960 بسیار بالا و برابر با چهار هزار دلار بود.
در اوایل دهه‌های 1970 و 1980، مراکز تناسب اندام دارای ابزارهای ویژه ورزشی بودند که اغلب توسط گروه بزرگی از تولیدکنندگان مختلف عرضه می‌شد. سازندگان تجهیزات دریافتند که با توسعه خطوط کامل ابزارها مانند پرس‌های پا می‌توانند در بازار دست برتر را داشته باشند. پابه‌پای ایجاد تولیدکنندگان بزرگ روند جدیدی درباره آموزش عملکردی نیز بروز کرد و این پرسش را به میان آوردند که تمرین‌های ورزشی چقدر شما را برای کارهای واقعی آماده می‌کند؟ همه آموزش‌ها از دید تاریخی کاربردی بودند؛ بنابراین این روند «جدید» تنها بازبینی چیزی صدها و هزاران‌ساله بود.
آموزش کاربردی و ابزارهای مرتبط با آن به شکل فزاینده‌ای رشد کرد و دستگاه‌هایی ساخته شدند که به کاربر اجازه می‌داد الگوهای حرکتی خاص ورزشی را به شکلی دقیق تکرار کند، مانند تاب تنیس، زمین سافت‌بال، یا شنا. اکنون می‌توان هر ورزشی را در کوچک‌ترین بخشش تقسیم کرد تا بتوان تجهیزاتی را برای بهبود ورزشکار ایجاد کرد.
ظهور گوشی‌های هوشمند و ابزارهای پوشیدنی
از ابتدای هزاره جدید فناوری تناسب اندام رواج یافت و Nintendo Wii Fit، EA Sport Active و دیگران بازی‌هایی را ایجاد کردند که شرکت‌کننده را ملزم به تعادل، حرکت و انجام فعالیت‌های مختلف برای کسب امتیاز در بازی می‌کرد. اگرچه نخستین گام‌شمار در سال 1780 اختراع شد، اما این دستگاه مبتنی بر تناسب به گونه‌ای نبود که ما امروز مشاهده می‌کنیم. دکتر «یوشیرو هاتانو» و مانترای 10 هزار قدمی او منجر به پذیرش گسترده گام‌شمار در جایگاه ابزار ردیابی سلامت حیاتی شد که توجه را به صنعتی جلب کرد که آن را «ابزارهای پوشیدنی» می‌نامیم.
نخستین ابزارهای پوشیدنی ساعت مچی بود که به کاربر اجازه می‌داد مراحل، کالری مصرفی و مسافت طی‌شده را ردیابی کند. این ابزار به‌سرعت کامل شد تا کیفیت خواب، ضربان قلب، دمای بدن و سایر اطلاعات کلیدی را نیز ردیابی کند. همزمان توسعه‌دهندگان گوشی‌های هوشمند نیز فرصتی برای درهم‌آمیختن برنامه‌های ردیابی فعالیت در گوشی هوشمند تشخیص دادند. اگرچه بسیاری از دستگاه‌های پوشیدنی پیش از آن نیز با برنامه‌های تلفن همراه همگام‌سازی شده بودند، اما محدودیت‌هایی وجود داشت. امروز بسیاری از گوشی‌های هوشمند ابزار ردیابی فعالیت و برنامه سلامت ویژه خود را دارند.
لینک کوتاه: https://karangweekly.ir/75q5
